میلاد قزللو 
ویروس کرونا چه تاثیری بر مدل کسب‌وکار شما دارد؟
هنگامی که بحرانی مانند همه‌گیری ویروس کرونا سازمان را تحت تاثیر قرار می‌دهد، مدیران باید ارزیابی کنند که آن بحران هم در حال حاضر و هم در بلندمدت چه تاثیری روی مدل کسب‌وکار سازمانشان دارد. چارچوبی که بیش از یک دهه توسط کارشناسان تعریف شده است، می‌تواند به مدیران کمک کند تا خطرات و فرصت‌هایی
هنگامی که بحرانی مانند همه‌گیری ویروس کرونا سازمان را تحت تاثیر قرار می‌دهد، مدیران باید ارزیابی کنند که آن بحران هم در حال حاضر و هم در بلندمدت چه تاثیری روی مدل کسب‌وکار سازمانشان دارد. چارچوبی که بیش از یک دهه توسط کارشناسان تعریف شده است، می‌تواند به مدیران کمک کند تا خطرات و فرصت‌هایی را که بحران ایجاد می‌کند، شناسایی کنند.
برای شروع، در آغاز، چهار بُعد اصلی مدل کسب‌وکار خود را خواهید شناخت: مشتریان، گزاره ارزش ، اثبات ارزش و ظرفیت‌ها. در مرحله دوم، ارتباط بین این ابعاد را تحلیل خواهید کرد. در گام سوم، اهداف واقع‌بینانه را در طول بحران و بعد از آن، برای سازمان خود تعریف خواهید کرد. (ممکن است بخواهید اهداف متفاوتی را برای شرایط مختلف بحران، مانند بازگشت سریع از بحران در برابر تعطیلی بلندمدت تعریف کنید.)
چهار بُعد
ابتدا باید ارزیابی کنید که بحران چه تاثیری روی تقاضای مشتری دارد. آیا تقاضای کل افزایش خواهد داشت یا کاهش پیدا خواهد کرد؟ الگوهای مصرف چگونه تغییر می‌کنند (به‌عنوان مثال مصرف بیشتر از پخش آنلاین فیلم و سریال و مصرف کمتر از سالن‌های سینما)؟
آیا لازم است کانال‌های جدیدی را برای تحویل کالا به مشتریان تعریف کنید (برای مثال تغییر از تجارت خشت و ملات یا فروش حضوری به کسب‌وکار آنلاین )؟ آیا باید به گروه‌های جدیدی از مشتریان خدمات ارائه دهید (مثلا مشتریان دولتی یا دورکار)؟ و سرانجام، آیا ویروس کرونا باعث ایجاد مشکلات ایمنی می‌شود (به‌عنوان مثال، آیا ارائه خدمات شما حضوری است)؟
همچنین باید به این فکر کنید که بحران چگونه گزاره‌های ارزش شما را تحت تاثیر قرار می‌دهد. برای مثال، بیایید به صنعت آموزش عالی نگاه کنیم. ویروس کرونا تاثیری روی نیازهای مشتری نداشته است. دانشجویان همچنان می‌خواهند به تحصیل بپردازند.
اما اگر محیط‌های دانشگاهی برای مدت طولانی تعطیل باشند، موسسات آموزشی و دانشگاه‌ها باید دوباره به این موضوع فکر کنند که چگونه به‌عنوان یک موسسه آنلاین ارزش‌آفرینی کنند و چگونه خودشان را از رقبایشان متمایز کنند. (این بحران احتمالا باعث تسریع در برگزاری گسترده دوره‌های آزاد انبوه برخط MOOC و یادگیری ترکیبی خواهد شد.)
اصطلاح اثبات ارزش را برای تعریف کانال‌های فروش و بازاریابی یک سازمان به کار می‌بریم. بحران کنونی، با محدودیت‌های موجود در ارتباطات شخصی و سفر، کانال‌های اثبات ارزش متداول مانند جلسات مشتری، نمایشگاه‌های تجاری و گردهمایی‌های صنعتی را تعطیل کرده است.
آیا برای اثبات ارزش باید روش‌های جدیدی را به کار ببندید؟ برخی از شرکت‌ها از این بحران به‌عنوان علت پذیرش سریع‌تر نرم‌افزارهای مکالمه تصویری و فروش آنلاین و بازاریابی محصولات استفاده می‌کنند.
در نهایت، ظرفیت‌های سازمان سوختی است که موتور را به کار می‌اندازد و به شرکت شما این امکان را می‌دهد تا برای مشتریان ارزش‌آفرینی کند. یک بحران ممکن است توانمندی‌ها و ظرفیت‌های شما را تحت‌الشعاع قرار دهد و همچنین ممکن است لازم باشد تا ظرفیت‌های مختلف را نسبت به شرایط عادی اولویت‌بندی کنید.
مدیریت تاسیسات زمان کمتری را صرف خواهد کرد، اما پشتیبانی IT برای ابزارهایی مانند مکالمات تصویری احتمالا زمان بیشتری خواهد گرفت. زنجیره تامین و ظرفیت‌های تولید به دلیل اینکه زنجیره تامین جهانی دچار اختلال می‌شود، در بسیاری از سازمان‌ها نسبت به شرایط عادی، در اولویت اول قرار می‌گیرد.
سطح عملکرد و بهره‌وری عادی کارکنان تحت تاثیر دورکاری در خانه، محدودیت در سفر و بیماری قرار می‌گیرد.
همسان‌سازی عوامل
وقتی ارزیابی کردید که چهار بُعد مدل کسب‌وکار در چه شرایطی قرار دارند، می‌توانید به این فکر کنید که چه تغییرات احتمالی را می‌شود روی یکی از این بُعدها انجام داد تا با سایر ابعاد همسان شود. کدام یک از محصولات و خدمات شما از نظر کدام بخش بازار ارزشمند است و آیا به دلیل وجود بحران تغییری در این زمینه رخ خواهد داد؟
برای مثال، مشتریانی که به غذا خوردن در رستوران علاقه دارند، تمایل پیدا کنند تا غذایشان را به‌صورت بیرون‌بر سفارش دهند. یا رستوران‌ها و کترینگ‌ها به این موضوع پی ببرند که کارمندان دورکار، بخش جدید بازار را تشکیل می‌دهند.
به همین ترتیب، ممکن است مشتریان، کانال اثبات ارزش فعلی خود را تغییر دهند و کانال دیگری را انتخاب کنند، برای مثال از جلسات حضوری به جلسات آنلاین، از مغازه سر خیابان به فروشگاه اینترنتی، از مشاوره حضوری به ویدیوهای یوتیوب.
به همین شکل، به دلیل کمبود ظرفیت (به‌عنوان مثال تولید در آسیا)، ظرفیت‌های تولید محلی برای پشتیبانی از گزاره ارزش فعال می‌شوند. همچنین ممکن است سازمان‌ها ظرفیت‌های خود را از اثبات ارزش به گزاره ارزش منتقل کنند تا بتوانند به‌جای ترغیب مشتریان جدید، خدمات و محصولاتشان را به مشتریان فعلی ارائه دهند.
خلاصه اینکه یک بحران نه‌تنها چهار بُعد مدل کسب‌وکار را به چالش می‌کشد بلکه فرصت‌هایی برای انطباق هر یک از این بُعدها و نحوه ارتباط آنها با یکدیگر ایجاد می‌کند.
پروژه‌های زمان بحران چگونه می‌توانند مدل کسب‌وکار را تغییر دهند؟
چگونه می‌توان از تشخیص و شناسایی مشکل به پاسخ و واکنش رسید؟
پیش از هر تصمیمی درباره تغییرات اساسی در مدل کسب‌وکار، به این موضوع فکر کنید که بحران چگونه معیارهای عملکرد فعلی شما را تحت تاثیر قرار می‌دهد. با چه نوع درآمد و یا ضرر و زیانی مواجه خواهید شد؟ بازار سهام چه نظری درباره سازمان شما در بحران کنونی دارد؟ این قضاوت چه تاثیری روی اعتبار شما می‌گذارد؟
بعد از این به برنامه‌ای برای استفاده از فرصت‌ها و مدیریت آسیب‌ها نیاز دارید که این تحلیل‌ها نشان داده است. ابزار طراحی مدل کسب‌وکار می‌تواند کمک کند فهرستی از پروژه‌ها را برای گذار از بحران تهیه و اولویت‌بندی کنید.
درسی که از رکودهای قبلی گرفته شده این است که شرکت‌هایی که تمایل به فعالیت و رشد دارند، در صورت برطرف کردن نقاط ضعف خود، فرصتی برای خروج از بحران دارند.
نظرات