طرح آزادسازی واردات خودرو
اسعد اله‌رضایی، پژوهشگر پژوهشکده آمار در یادداشتی برای تجارت‌نیوز به مزایا و معایب طرح «آزادسازی واردات خودرو» پرداخت:
اخیرا مجلس طرح آزادسازی مشروط واردات خودرو جهت کاهش التهابات بازار خودرو تصویب کرده که در انتظار تصویب شورای نگهبان می‌باشد. در این یادداشت سعی می‌شود مزایا و معایب این طرح و نحوه تاثیر آن بر بازار خودرو از زوایای مختلف بررسی شود.
طبق مصوبه اخیر مجلس واردات خودروهای هیبریدی و خودروهای بنزینی و گاز سوز با برچسب انرژی (B) و بالاتر و دارای شاخص ایمنی سه ستاره به بالا توسط اشخاص حقیقی و حقوقی آزاد است.
یکی از نکات کلیدی این طرح مشروط بودن آن است به این صورت که واردات خودروهای خارجی به صادرات خودرو و قطعات داخلی مشروط شده یعنی ارز مورد نیاز واردات میبایستی از این محل تامین شده باشد.
به نظر میرسد کلیات این طرح گامی مثبت در راستای کاهش التهابات بازار خودرو باشد و در بلند مدت بتواند باعث کاهش قیمت خودروهای وارداتی و تا حدودری خودروهای تولید داخل شود البته نه به اندازه ای (۵۰ تا ۸۰ رصد) که در بعضی رسانه‌ها و محافل عنوان می‌شود.
از مزایای این طرح میتوان به عدم اختصاص رانت یا مزیت به افراد یا گروههای خاص اشاره کرد و همه افرا جامعه در صورت رعایت کردن شروط آن قدر به واردات خودرو می‌باشند. دیگر مزیت این طرح عدم اختصاص ارز دولتی جهت واردات خودرو می‌باشد که این مورد از ایجاد فساد و رانت در روند واردات خودرو جلوگیری می‌نماید و فشار ارزی هم به دولت تحمیل نخواهد کرد.
در این طرح سطح استاندارد خودروهای وارداتی به صراحت اعلام شده و از اعمال سلیقه سازمانهای متولی استاندارد داخلی در فرایند واردات خودرو جلوگیری خواهد کرد.
نکاتی را نیز میتوان به عنوان محدودیتها و و معایب این طرح عنوان کرد که مهم‌ترین آنها مشروط نمودن تامین ارز واردات خودرو از محل صادرات خودرو و قطعات خودرو می‌باشد. این شرط از این جهت محدود کننده می‌باشد که بر اساس آمار گمرک میزان صادرات خودرو در سالهای اخیر بسیار ناچیز بوده است به نحوی که در سال ۱۳۹۸ صادرات خودرو دو شرکت بزرگ خودرو ساز داخلی ۱۳۰۰ دستگاه و در ۵ ماه ابتدایی سال ۱۴۰۰ تنها ۵۰۰ دستگاه بوده است که با توجه به قیمت دلاری پایین خودروهای داخلی در بازارهای بین المللی ارزش این مقدار صادرات بسیار ناچیز می‌باشد و تعداد کمی خودروی خارجی میتوان با آن وارد نمود و تاثیر گذاری آن بر بازار خودرو بسیار ناچیز خواهد بود.
محدودیت دیگر این طرح تعیین سقف واردات بر اساس عرضه و تقاضای بازار و با اعمال نظر شورای رقابت می‌باشد. شاید اگر تعیین میزان واردات صرفا بر اساس شرایط عرضه و تقاضا و بازار می‌بود و از اعمال نظر شورای رقابت ممانعت به عمل می‌آمد به مراتب نتیجه بهتری به دست می‌آمد.
نحوه تاثیر گذاری این طرح بر قیمت خودروهای وارداتی و داخلی مبهم بوده و نمی‌توان به صورت دقیق میزان کاهش قیمت را برآورد نمود اما قطعا به میزانی که در رسانه‌ها و فضای مجازی عنوان می‌شود نخواهد بود یعنی قطعا ما شاهد سانتافه ۴۰۰ میلیونی یا پژو پارس ۴۰ میلیونی نخواهیم بود. با توجه به میزان تعرفه ۲۵۰۰ درصدی به نظر میرسد میتوان کاهش ۲۵ تا ۳۵ درصدی برای خودروهای وارداتی را متصور بود که با توجه به میزان حباب انواع خودروها این میزان برای خودرهای مختلف می‌تواند بیشتر یا کمتر از این عدد باشد. ساز و کار نحوه تاثیر این طرح بر کاهش قیمت بیشتر از جانب عرضه می‌باشد به نظر میرسد با تصویب این طرح عرضه خودرو از دو کانال افزایش خواهد یافت. ابتدا از طریق افزایش واردات خودرو میزان خودروهای عرضه شده در بازار افزایش خواهد یافت و سپس با توجه به انتظار کاهش قیمت خودروهای احتکار شده توسط افراد و شرکتهای مختلف که جهت سوداگری خریداری و احتکار شده اند به بازار عرضه خواهند شد که باعث افزایش عرضه و کاهش قیمت خواهد شد.
نحوه تاثیر گذاری این طرح بر بازار خودروهای داخلی قدری مبهم‌تر می‌باشد. با توجه به تاثیر زنجیر وار این بازار به نظر میرسد یک کاهش کلی و عمومی در بازار خودرههای داخلی اتفاق خواهد افتاد اما کاهش‌های بعدی برای انواع خودروها متفاوت خواهد بود. در مباحث اقتصاد خرد موضوعی به عنوان کالاهای جانشین وجود دارد به این ترتیب که کاهش قیمت یک کالا تقاضا برای کالاهای جانشین آن و در نتیجه قیمت کاهش خواهد یافت بنابراین برای بررسی تاثیر آزادسازی واردات خودرو بر قیمت خودروهای داخلی باید ببینیم این خودروهای وارداتی برای کدام یک از خودروهای داخلی جانشین بهتری خواهد بود. به عنوان مثال برای متقاضیان خودرو پراید، هر چقدر هم قیمت خودروهای وارداتی کاهش یابد آنها همچنان متقاضی خرید پراید خواهند بود بنابراین خودروهای وارداتی جانشین مناسبی برای خودروهای داخلی ارزان‌تر نخواهند بود.
در جمع بندی و نتیجه‌گیری میتوان گفت این طرح گامی مهم و مثبت در ساماندهی بازار خودرو می‌باشد و برای ارزیابی دقیق‌تر باید منتظر اجرای آن بود.
نظرات