سایه بحران تأمین قطعات الکترونیک بر صنعت خودرو
نسیم توکل، عضو اتاق بازرگانی تهران در یادداشتی برای تجارت‌نیوز از بحران تامین قطعات الکترونیک بر صنعت خودرو نوشت:
جهان از پس همه‌گیری ویروس کرونا در چین بحران‌ها و مشکلات بیشماری به خود دید. از بحران دارو در کشورهای کمتر توسعه یافته تا رکود اقتصادی و شوک به بازارها در کشورهای توسعه یافته، روزگار را برای شهروندان و صنعتگران دشوار کرد.
جهان رو در روی بحران
اگر از کنار دشواری‌های مختلف جهانی و منطقه‌ای ناشی از انتشار این ویروس مرگبار بگذریم، از تشریح یک مسئله مهم که ماه‌هاست صنایع جهان را به خود درگیر کرده نمی‌توان گذشت. کمبود جهانی ریز تراشه‌ها که به واسطه کاهش منابع سیلیکون در ایالات متحده و افت میزان تولید به وجود آمده فعالیت شرکت‌های خودروسازی بزرگ و کارخانه‌های سازنده ابزار هوشمند را پایین آورده است.
این موضوع چالش‌های فراوانی برای اقتصاد جهانی و حتی اصل بقاء برخی شرکت‌ها ایجاد نموده است. کارشناسان یکی از دلایل به وجود آورنده بحران را افزایش تقاضا برای موبایل‌ها و تبلت‌ها در دوران قرنطینه خانگی عنوان می‌کنند. بر خلاف برخی نظرات که اقتصاد ایران را جزیره‌ای جدا از اقتصاد جهان می‌دانند، پای بحران جهانی کمبود سیلیکون به کارخانه‌ها و بخش‌های صنعتی باز شده و دغدغه‌ای تازه بر دیگر مشکلات موجود افزوده است.
همچنین باید به این موضوع اشاره کرد که با توجه به فشار عرضه در صنعت نیمه‌هادی و مشکل‌ساز شدن آن، مدارهای مجتمع متصل به نمایشگر نیز چالش‌های مضاعفی ایجاد کرده‌اند. این مدارها معمولا در کارخانه‌های تراشه با فرایند ساخت قدیمی ساخته می‌شوند. با توجه به اینکه تراشه‌سازان بر ساخت کارخانه‌های پیشرفته معطوف شده‌اند، انگیزه کمی برای سرمایه‌گذاری در ظرفیت تأسیسات قدیمی وجود دارد. از این رو افزایش ظرفیت تولید و بازگشت به حالت جهان پیش از کرونا بسیار دشوار خواهد بود.
صنعت ایران و مشکلات جهان
دامنه مشکلات بیشمار منحصر به صنعت خودروسازی نیست و تولیدکنندگان وسایل خانگی هم در حال دست و پا زدن برای رساندن میزان عرضه محصول به سطح تقاضا مورد نیاز در بازار هستند.
در واقع، شرایط باعث شده است کاربران نتوانند حتی محصولاتی که پردازنده‌های بسیار ساده‌ای دارند نظیر مایکروویو، یخچال و لباس‌شویی را خریداری کنند. بسیاری شرکت‌ها در این حوزه نیز زنجیره تأمین خود را در (به‌خصوص قطعات الکترونیکی) از دست داده‌اند و به همین دلیل نتوانسته‌اند در سال گذشته میلادی و سال جاری محصولاتی در تعداد کافی به بازار عرضه کند. در صنعت لوازم خانگی پیش بینی می‌شود که روزهای آینده شرایط سخت‌تر خواهد بود.
همچنین پیش‌بینی می‌شود که اوضاع به مراتب بحرانی‌تری در انتظار دیگر صنایع کشور است و خریدهای غیرمستقیم به دلیل فشار تحریم‌های اقتصادی شرایط تأمین نیازهای اساسی صنایع را دشوار تر خواهد کرد. کمبود قطعات و سیستم‌های الکترونیک، آی سی‌ها، کنترلر ها و… صنعت خودروی ایران را هم با چالش‌های تازه روبه‌رو کرده است. در واقع، این صنعت علاوه بر مشکل کمبود و اختلاف قیمت فاحش با انباشت خودروهای ناقص و غیر تجاری نیز دست به گریبان است و هنوز تا رسیدن به پیک بحران فاصله فاحشی نیز داریم.
روزهای ناخوش صنعت قطعه سازی
از پیامدهای بحران جهانی کمبود قطعات الکترونیک وضعیت نامساعد صنعت قطعه سازی به عنوان یکی از حلقه‌های مهم صنایع خودروسازی کشور است. از سوی دیگر، خودرو ساز به دلیل مشکلات در تولید و فروش توان پرداخت به موقع طلب قطعه سازان را ندارد و این مسئله مشکلات فراوانی ایجاد کرده است.
به این معادله تعدیل در نرخ موارد اولیه و قراردادهای طولانی مدتی که در ابتدای سال منعقد شدند را اضافه کنید تا زیان ده بودن این صنعت و به صرفه نبودن افزایش تولید را بهتر درک کنیم. باید همچنان مسئله قطع برق که آثار مخربی بر بخش‌های صنعتی و کارخانجات تولید قطعات خودرو داشته را در نظر بگیریم که سبب از بین رفتن برخی قطعات و تحمیل هزینه‌های اضافه بر تولید کننده شده است.
یکی دیگر از بحران‌های مهم پیش رو قطعه سازان مسئله کمبود نقدینگی است. شاید بتوان به اعطای تسهیلات جدید، واگذاری اوراق قرضه یا چک‌های مدت دار برای پرداخت بدهی به عنوان راهکاری برای حل بحران نگریست. همچنین برای رفع معضل قیمت گذاری که برای تولید کننده اولویت بالایی دارد می‌توان قیمت قطعات را هنگام عقد قرارداد به صورت شناور تعیین کرد. با این روش قیمت محصول نهایی با تغییر نرخ نهاده ها تغییر می‌کند هر چند ممکن است با توجه به کاهش قدرت خرید عمومی میزان فروش کاهش یابد.
راهی برای تأمین کمبود قطعات الکترونیک
بسیاری از صنایع داخلی که درگیر مشکل کمبود قطعات الکترونیک و نیمه هادی هستند برای جبران نیاز خود سراغ قطعات چینی رفته‌اند. هر چند این حرکت با هدف اجتناب از افزایش قیمت با روش اشتباه استفاده از قطعات درجه دو و سه چینی رخ داده است که در کیفیت محصول نهایی، افزایش هزینه‌های تعمیر و خدمات پس از فروش و رضایت خریداران بسیار اثر گذار هست.
با این حال، چین به عنوان یکی از تولیدکنندگان اصلی قطعات الکترونیک بردها و تجهیزات درجه یک هم تولید می‌کند که قیمت‌های نسبتاً بالاتری دارند اما در مقایسه با نمونه مشابه اروپایی و آمریکایی نرخ‌های مناسب‌تری دارند. اگر چه، با توجه به وضعیت تحریم و شرایط داخلی ایران بازار قطعات تقلبی و سوء استفاده بسیار داغ هست.
بنابراین به عنوان یک راهکار عملی می‌توان پیشنهاد داد که نهاد بالا دستی با ایجاد یک ساز و کار شفاف و مسئولانه قطعات مورد نیاز خود را از تولیدات درجه یک چینی تأمین کنند و سپس با استفاده از توان فنی مهندسی بخش خصوصی تست‌های غربالگری و تعیین اصالت قطعات را در داخل انجام دهند و سپس به خودرو ساز برای تکمیل محصولات غیر تجاری و ناقص موجود انبارها تحویل دهند.
بدیهی است در نظر داشته باشیم که قطعات الکترونیک مورد نیاز کنونی در صنعت خودرو ایران از دسته‌ای هستند که در رابطه مستقیم با موضوع ایمنی هستند. مثلاً ACU که در میان قطعات نایاب هست، در رابطه مستقیم با جان سرنشینان و راننده است. بنابراین فوریت دارد هر قطعه‌‌ای که در قالب تأمین نیازهای این بخش خودروساز تهیه می‌شود پیش از ورود به سیستم آزمون‌های لازم را در آزمایشگاه‌های داخلی بگذراند.
نیل به این هدف و اجرایی شدن این راهکار بدون شک در گرو تغییر مناسبات تجاری با جهان از طریق تغییر رویکرد سیاسی است. چین که اکنون به عنوان کشوری دوست شناخته می‌شود همچون سایرین به هنگام بازگشت تحریم‌های ایالات متحده بخش‌های مختلف صنعت ایران را که تقدیم شده بود به آسانی رها کرد و به هیچ وعده‌ای عمل ننمود. از این رو افزایش مناسبات مالی با این کشور نیازمند دریافت تضمین و راستی آزمایی برای عدم تکرار رفتارهای قبل و بد عهدی‌ها است.
نظرات