در سال‌های اخیر، تغییرات آب‌وهوایی به طرز چشمگیری بر اقلیم مناطق مختلف جهان تاثیر گذاشته است. یکی از این تاثیرات غیرمعمول در صحرای آفریقا دیده شده که به دلیل بارندگی‌های غیرمنتظره و شدید، بخش‌هایی از این بیابان خشک شروع به سبز شدن کرده‌اند. این تغییرات نه‌تنها بر محیط زیست بلکه بر جوامع انسانی نیز تاثیرات مخربی داشته‌اند. صحرای آفریقا سبز شد؟ صحرا معمولاً منطقه‌ای خشک و بدون پوشش گیاهی است، اما در نتیجه بارش‌های غیرمعمول، اکنون بخش‌هایی از این منطقه به طرز شگفت‌انگیزی سرسبز شده‌اند. حتی تصاویر ماهواره‌ای نشان می‌دهند در بخش‌های جنوبی این بیابان که همیشه خشک و بی‌حاصل بودند، گیاهان شروع به رشد کرده‌اند. اما این بارش‌های سنگین تنها به سرسبزی منجر نشده‌اند بلکه سیل‌های ویرانگری نیز به جریان درآورده‌اند. دانشمندان معتقدند تغییرات اقلیمی ناشی از انتشار گازهای گلخانه‌ای و آلودگی سوخت‌های فسیلی، احتمال وقوع چنین رویدادهایی را بیشتر کرده‌اند. بارش‌های بی‌سابقه در صحرای آفریقا در مناطق شمالی خط استوا در آفریقا، معمولاً بارش‌ها در فصل تابستان (جولای تا سپتامبر) افزایش می‌یابد. این پدیده به دلیل برخورد هوای گرم و خشک شمال آفریقا با هوای مرطوب استوایی رخ می‌دهد. به طور معمول، منطقه همگرایی بین گرمسیری که مسئول این بارش‌هاست، در طول تابستان به سمت شمال حرکت می‌کند. اما در تابستان امسال، این منطقه بیشتر از حد معمول به سمت شمال جابه‌جا شده و طوفان‌هایی به مناطق جنوبی صحرای آفریقا، از جمله نیجر، چاد، سودان و حتی لیبی فرستاده است. این مناطق اکنون بین دو تا ۶ برابر بیشتر از مقدار معمول بارش دریافت کرده‌اند. به گفته «کارستن هاستاین»، محقق اقلیم‌شناسی دانشگاه لایپزیگ، دو عامل اصلی در این تغییرات عجیب نقش دارد. اول، تغییر الگوی آب و هوایی از ال‌نینو به لا نینا که باعث تغییرات در میزان بارش این مناطق شده است. دوم، گرم شدن جهانی که باعث می‌شود منطقه همگرایی بین گرمسیری به سمت شمال حرکت کند. این حرکت، منجر به بارش بیشتر در مناطق خشک شمالی شده است. مطالعات نشان داده‌اند با افزایش غلظت دی‌اکسید کربن ناشی از آلودگی‌های صنعتی و سوخت‌های فسیلی، این تغییرات در آینده افزایش خواهند یافت. در واقع، این تغییرات تنها باعث سبز شدن بیابان‌ها نمی‌شود، بلکه فصول طوفانی اقیانوس اطلس را نیز به‌شدت تحت تاثیر قرار داده و در چند ماه گذشته سیل‌های ویرانگری در کشورهای آفریقایی به راه انداخته است. برای مثال، مناطقی از نیجر، چاد، سودان، لیبی و مصر که معمولاً بسیار خشک هستند به گزارش سی‌ان‌ان، امسال بین 400 تا 600 درصد بارندگی بیشتر از حد معمول دریافت کرده‌اند. بارش‌های شدید در چاد منجر به سیل‌هایی شده که زندگی 1.5 میلیون نفر را تحت تاثیر قرار داده و حداقل 340 نفر کشته شده‌اند. همچنین، سیل در نیجریه و سودان باعث کشته شدن صدها نفر و تخریب هزاران خانه شده است. به گفته هاستاین، گرم شدن جهانی باعث افزایش ظرفیت هوا برای نگه‌ داشتن رطوبت شده که در نتیجه، بارش‌های موسمی و سیلاب‌ها را شدیدتر کرده است. هرچند تحقیقات بیشتری برای مشخص شدن نقش دقیق تغییرات اقلیمی در هر یک از این رویدادها نیاز است، اما به نظر می‌رسد این اتفاقات نشانه‌ای از آینده باشند. هاستاین معتقد است تغییرات اقلیمی هر رویداد آب و هوایی را تحت تاثیر قرار می‌دهد و احتمال وقوع سیلاب‌های ویرانگر در آینده بیشتر خواهد شد. تغییرات اقلیمی، تاثیرات شگرفی بر محیط‌زیست و زندگی انسان‌ها می‌گذارد. بارش‌های غیرمعمول در صحرای آفریقا و سیل‌های ویرانگر در آفریقا نشان‌دهنده اثر گسترده این تغییرات است. این تحولات، از یک سو به سرسبزی مناطق خشک انجامیده و از سوی دیگر، زندگی میلیون‌ها نفر را به خطر انداخته است. اگرچه تحقیقات بیشتری برای درک دقیق این پدیده‌ها لازم است، شواهد موجود نشان می‌دهد گرم شدن جهانی می‌تواند منجر به افزایش چنین وقایعی در آینده شود. اخبار حوزه محیط‌زیست و تغییرات اقلیمی را در صفحه اقتصاد سبز تجارت‌نیوز بخوانید.
