میلاد قزللو 
تمام آنچه می‌خواهید درباره بحران قطر بدانید
برای بسیاری از رسانه‌ها، دعوای قطری – عربی پس از آن شروع شد که شبکه خبری QNA قطر، نقل قولی از امیر قطر را روی خروجی‌اش منتشر کرد که در آن، از ایران به عنوان یک «قدرت اسلامی» نام برده شده بود، روابط با اسرائیل «خوب» توصیف و گفته شده بود که موضع‌گیری ریاض در جریان دیدار ترامپ از عربستان، یک کمپین غیرمنصفانه علیه قطر است.
در اظهارات منتسب به امیر قطر که ادعا شده بود در مراسم فارغ‌التحصیلی یک کالج نظامی انجام شده است، آمده بود «هیچ عقلانیتی نمی‌تواند خصومت با ایران را توجیه کند» و در ادامه به نقل از او با خوب توصیف کردن روابط قطر و اسرائیل افزوده شده بود که «ترامپ در کشور خودش آمریکا به دلیل روابطش با روسیه با مشکلات حقوقی روبه‌رو شده است.»، در این متن همچنین در مورد روابط قطر و حماس آمده بود که «جنبش حماس نماینده واقعی مردم فلسطین است.»
ظرف چند ساعت، قطر یک بیانیه رسمی منتشر کرد و گفت که خروجی QNA و توییتر رسمی‌اش هک شده و انتساب این اظهارات به امیر قطر صحت ندارد، که البته در پیشگیری از سیلی که راه افتاده بود، خیلی موثر نیفتاد.
اما این نقطه شروع تنش در روابط بین قطر و عربستان نبود. قطر و عربستان تقریبا از همان روز استقلال قطر با هم اختلاف داشتند، از 1991 دو کشور بر سر مرزهای قطر اختلاف داشتند، چندتایی توافق‌نامه امضا و چند بار هم آتشی بین دو مرز رد و بدل شد. در 1996 سرانجام دو کشور توافق‌نامه‌ای امضا کردند تا بر سر مرزهای قطر صحبت کنند، نهایی کردن این توافق‌نامه بیش از سه سال زمان برد و اجرایش یک دهه طول کشید.
در سال 2000 ولیعهد عربستان اجلاس کنفرانس اسلامی در دوحه، قطر را به دلیل روابط تجاری قطر و اسرائیل تحریم کرد،. دو سال بعد هم سفارتش در دوحه را تعطیل کرد؛ به این دلیل که تلویزیون الجزیره در برنامه‌هایش نسبت به پادشاهی سعودی «منتقدانه» برخورد کرده بود.
در سال 2003 فاز تازه‌ای از تنش بین عربستان و قطر آغاز شد، قطر می‌خواست به کویت گاز صادر کند که خط لوله آن باید از آب‌های عربستان می‌گذشت، با این که توافق‌نامه این همکاری امضا شده بود، عربستان تصمیم گرفت از قرارداد همکاری خارج شود، سه سال بعد وقتی قطر در تلاش بود خط لوله انتقال گاز دلفین را راه بیندازد و به عمان گاز صادر کند، عربستان برای بار دوم با پروژه مخالفت کرد. وقتی قطر سعی کرد با ساخت پل‌های معلق به امارات متحده عربی و بحرین متصل شود عربستان باز هم با مخالفت، جلوی پیشرفت این پروژه را گرفت.
بعد از این، دو کشور تلاش کردند اندکی سطح روابط را بهبود بخشند، عربستان بالاخره مرزهای رسمی قطر را پذیرفت و ولیعهد از دوحه دیدار کرد، قطر هم در مقابل عده‌ای از شهروندان عربستان را که به اتهام کودتا در زندان‌های این کشور بودند آزاد کرد، اما اوضاع پایدار نماند،. در جریان بهار عربی در حالی‌که عربستان و اغلب کشورهای شورای همکاری خلیج فارس از دولت‌های مستقر حمایت می‌کردند، قطر متهم شد که از جنبش اخوان‌المسلمین در کشورهای آشوب‌زده حمایت می‌کند،. در 2014 یک شهروند قطری در امارات به اتهام همکاری با یکی از شاخه‌های اخوان‌المسلمین به هشت سال زندان محکوم شد. یک روز بعد از این حکم، عربستان، بحرین و امارات روابط سیاسی خود را با قطر به حالت تعلیق درآوردند و این کشور را متهم کردند که خلاف تفاهم‌نامه شورای همکاری خلیج فارس سعی می‌کند در کشورهای دیگر مداخله کند و از اخوان‌المسلمین حمایت می‌کند. هشت ماه بعد، در همان سال سه کشور تصمیم گرفتند دوباره سفارت‌خانه‌هایشان را در قطر باز کنند.
در سال 2015 روزنامه دیلی‌میل فاش کرد که امارات متحده عربی در شش سال گذشته، به یک گروه از مشاوران رسانه‌ای پول پرداخته کرده تا علیه قطر اظهار نظر و جوسازی کنند. همچنین با این که در سال 2016 پادشاه تازه عربستان از قطر دیدار کرد، کینه‌ها جای خودش را به دوستی همسایه‌ها نداد.
قطر که در کشورش را هم به روی اخوان‌المسلین باز کرده است و هم به روی القاعده، متهم است که به تامین مالی تروریستم کمک می‌کند، با این حال بعد از انتشار نقل قول‌های منسوب به امیر این کشور، دوحه تمام تلاشش را کرد که مشکل را حل کند و اعلام کرد که از اف‌بی‌آی، پلیس فدرال امریکا می‌خواهد که در ردیابی هکرهای QNA همکاری کنند؛ اما خیلی زود اوضاع باز هم بدتر شد، 10 روز بعد از این ماجرا، محتوای ای‌میل هک‌شده سفیر قطر در ایالات متحده در اینترنت منتشر شد که نشان‌دهنده رابطه محکم او با یک اتاق فکر اسرائیلی در آمریکا بود، یک روز بعد، عربستان سعودی، بحرین، امارات متحده عربی و مصر اعلام کردند که روابط دیپلماتیک‌شان با قطر را یک‌طرفه قطع می‌کنند و برای دیپلمات‌ها و شهروندان قطری ضرب‌الاجل تعیین کردند که از کشورشان خارج شوند. عربستان اعلام کرد که قطر از ائتلاف عربی علیه یمن نیز اخراج شده است.
پس از آن، عربستان، بحرن، امارات و مصر فهرست تازه‌ای از گروه‌ها و افراد مرتبط با تروریسم منتشر کردند که نام 19 شخصیت برجسته قطری در آن وجود داشت و بعد هم اعلام کردند که علاوه بر روابط دیلماتیک، روابط تجاری‌شان را هم با قطر به حالت تعلیق درمی‌آورند، آنها همچنین از قطر خواستند «حمایت از ایران، حماس و اخوان‌المسلین را متوقف کند.»
در پی بحران، وزیر امور خارجه آمریکا، در گفت‌وگو با وزیر امور خارجه قطر تاکید کرده است که آمریکا به حفظ امنیت خلیج فارس متعهد است.
وزیر امور خارجه آلمان اما کمی از این تندتر رفته و پیش از ملاقات با وزیر امور خارجه عربستان در یک مصاحبه گفته است که «با این که عده‌ای تلاش می‌کنند کم و بیش قطر را به طور کامل منزوی کنند، به نظر ما این چنین مشی «ترامپی» در سیاست خارجی در منطقه‌ای به حساسیت خاورمیانه خطرناک است.»
با وجود این‌ها هنوز کسانی هستند که نگران بروز جنگ در منطقه‌اند،. بدون در نظر گرفتن این که در مقابل جمعیت 31 میلیون نفری عربستان سعودی، قطر تنها 2.4 میلویون نفر جمعیت دارد، در مقابل 235 هزار نیروی نظامی آماده عربستان، قطر تنها 12 هزار نیرو دارد و در مقابل صادرات 158 میلیارد دلاری نفت و وابسته‌های آن از عربستان سعودی، قطر تنها 28 میلیارد دلار صادرت دارد. در این سو قطر میزبان بزرگ‌ترین پایگاه نظامی آمریکا در منطقه است که بیش از 10 هزار سرباز آمریکایی در آن مستقر هستند و پارلمان ترکیه در همین روزهای اخیر تصمیم گرفته است یک پایگاه نظامی در خاک قطر ایجاد کند.
قطر در بحران اخیر تنها نمانده است. با این که ایران نسبت به ترکیه مواضع محافظه‌کارانه‌تری در برخورد با بحران این کشور همسایه گرفته اما هر دو کشور در نهایت با همکاری تحریم مواد غذایی قطر را شکستند. بستن آسمان کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس به روی قطر هم نتوانسته است، خطوط هوایی پرطرفدار قطرایرلاین را دچار محدودیت کند.
به تازگی اف‌بی‌آی نیز نتایج تحقیقاتش در مورد هک QNA را منتشر کرده و گفته است که به نظر می‌رسد هکرهای روس در ماجرا دست داشته باشند، اف‌بی‌آی در گزارشی که بخشی از آن توسط گاردین منتشر شده گفته است که به نظر نمی‌رسد دولت روسیه در پشت پرده، در ماجرای هک دست داشته باشد؛ اما هکرهای روس که احتمالا از طرف افراد یا سازمان‌هایی برای این کار پول دریافت کرده‌اند، مقصر اصلی یکی از بزرگ‌ترین بحران‌های شورای همکاری خلیج فارس در سال‌های اخیر هستند. بعضی ناظران معتقدند نباید این احتمال را نادیده گرفت که پرداخت به هکرهای روس از طرف امارات یا عربستان سعودی انجام شده باشد.
نظرات