گذشته و آینده قیمت نفت/سیاست‌های ترامپ چقدر بر قیمت نفت تاثیرگذار است؟

تحریم‌های نفتی آمریکا علیه ایران در اوایل ماه جاری میلادی (پنجم نوامبر) اجرایی شدند و مقامات ایالات متحده اعلام کرده بودند که قرار است صادرات نفت ایران را به صفر برسانند. نگرانی از کاهش عرضه در بازار جهانی موجب افزایش قیمت نفت شده بود و حتی تا یک ماه قبل، انتظار می‌رفت که قیمت نفت روند افزایشی خود را ادامه دهد.

به گزارش تجارت‌نیوز ، به نقل از اکونومیست، اوایل ماه اکتبر قیمت هر بشکه نفت خام برنت به بیش از 86 دلار رسید که بالاترین میزان طی چهار سال گذشته محسوب می‌شود. به دنبال این روند، برخی از تحلیل‌گران بازار نفت قیمت‌های بیش از 100 دلار را پیش‌بینی کرده بودند.

در هشتم ماه نوامبر نفت به محدوده خرسی وارد شد و در چهاردهم ماه قیمت نفت به 66.53 دلار رسید. این روند، طولانی‌ترین سقوط بی‌وقفه قیمت نفت در بیش از سه دهه گذشته محسوب می‌شود. نفت وست‌تگزاس‌اینترمدیت هم با این افت قیمت مواجه بود و معاملات آتی نفت در آمریکا 20 درصد در مقایسه با بالاترین میزان خود کاهش یافت.

برخی از دلایل کاهش قیمت نفت مربوط به عرضه و تقاضا است. در ماه اکتبر صندوق بین‌المللی پول پیش‌بینی خود برای رشد اقتصاد جهانی را کاهش داد. به دنبال تقویت دلار در برابر سایر ارزها، برخی بازارهای نوظهور با مشکلات اقتصادی بسیاری مواجه شده‌اند که این مساله موجب کاهش تقاضا برای نفت شد.

اما عوامل دیگری هم در نوسانات قیمت نفت در ماه‌های اخیر موثر بوده که از جمله آنها توافق کاهش تولید است که میان تولیدکنندگان اوپک و متحدان غیراوپکی آنها با هدف محدود کردن عرضه امضا شده و دیگری سیاست‌های رئیس‌جمهور آمریکا است.

عربستان به عنوان رهبر سازمان کشورهای صادرکننده نفت یا همان اوپک به دنبال پایداری قیمت نفت است. از دیدگاه آنها قیمت نفت باید تا حدی بالا باشد که کسری بودجه دولت را تامین کند و تا حدی پایین باشد که با کاهش تقاضای جهانی هماهنگ باشد.

اما نفوذ اوپک در بازار نفت تا حدی تضعیف شده است. در حال حاضر سه تولیدکننده غالب نفت وجود دارد: ایالات متحده آمریکا، عربستان و روسیه که تنها یکی از آنها عضو اوپک است.

با رونق صنعت شیل در آمریکا، عربستان سعودی برای به دست گرفتن کنترل بازار نفت به سوی روسیه متمایل شده، با این حال به نظر می‌رسد منافع این دو کشور با یکدیگر هماهنگ نیست.

خالد الفالح، وزیر نفت عربستان هفته گذشته اعلام کرد که عربستان تولید خود را در ماه دسامبر، روزانه 500 هزار بشکه کاهش خواهد داد. این در حالی است که وزیر نفت روسیه در بیانیه‌ای دیگر اعلام کرد که این کشور عرضه خود را محدود نمی‌کند.

با این حال، این کشورِ آمریکاست که بیشترین اثرات ناپایدار را بر بازار جهانی نفت داشته است. در سال جاری میلادی، آمریکا به بزرگ‌ترین تولیدکننده نفت خام در جهان تبدیل شد. با افزایش قیمت، شرکت‌های نفتی این کشور نفت شیل را با سرعت هرچه تمام‌تر استخراج می‌کنند.

نفت استخراج‌شده در آمریکا در ماه آگوست، 23 درصد بالاتر از سطح دوازده ماه گذشته بوده است. با این حال، صنعت شیل آمریکا به شکل قابل توجهی تحت تاثیر سرمایه‌گذاران این حوزه است. با ادامه روند نزولی قیمت نفت، پیش‌بینی می‌شود تقاضای سرمایه‌گذاران و به دنبال آن تولید کاهش یابد. به این ترتیب، جهت‌دهی سرمایه‌گذاران و سیاست‌های دونالد ترامپ تاثیر بسیاری بر بازار جهانی نفت داشته است.

پس از آنکه دولت آمریکا اعلام کرد، تحریم‌های نفتی علیه ایران اعمال خواهد کرد، تولیدکنندگان اوپک و غیراوپکی موافقت کردند تا با افزایش تولید، کاهش عرضه ایران را جبران کنند. در ماه جاری، تولید عربستان سعودی و روسیه به بالاترین سطح خود رسیده است.

با این حال مواضع ترامپ علیه ایران تا حدی نرم‌تر شد و یک روز پیش از اجرایی شدن دور دوم تحریم‌ها، وزارت خزانه‌داری آمریکا علام کرد که هشت کشور خریدار نفت ایران از جمله هند و چین به مدت 6 ماه از تحریم‌ها معاف هستند. واردات این هشت کشور معاف‌شده به تنهایی 76 درصد از صادرات نفت ایران را تشکیل می‎دهد.

از سوی دیگر، سیاست‌های ترامپ که منجر به تشدید جنگ تجاری شد، تقاضا برای نفت را به شدت کاهش داده است. یکی از دلایلی که صندوق بین‌المللی پول چشم‌انداز خود برای رشد اقتصاد جهانی را کاهش داده، وضع تعرفه‌ها و آغاز جنگ تجاری میان ایالات متحده و شرکای تجاری این کشور است که به تضعیف اقتصادهای نوظهور دامن زده است.

ادوارد مورس، تحلیل‌گر در بانک سیتی‌گروپ می‌گوید: رشد جابجایی کالاها در سال گذشته به حدود نصف کاهش یافته که این مساله خود تقاضا برای سوخت‌های دیزلی را کاهش داده است. با توجه به اینکه چین در سال گذشته حدود 40 درصد از رشد تقاضا برای نفت را به خود اختصاص داده، جنگ تجاری آمریکا با چین برای بازار نفت از اهمیت خاصی برخوردار است.

اوایل ماه نوامبر، اوپک نیز پیش‌بینی خود را برای تقاضای جهانی نفت در سال 2019 کاهش داد.

اما حتی اگر کاهش قیمت نفت ادامه یابد، باز هم دلایلی وجود دارد که ممکن است این روند را تغییر دهد و بار دیگر قیمت‌ها در بازار جهانی افزایش یابد. ممکن است اوپک و دیگر متحدان آنها در نشستی که به زودی در وین برگزار می‌شود، بر سر تمدید قرارداد کاهش تولید با هدف کاهش ذخایر جهانی و افزایش قیمت به توافق برسند.

از سوی دیگر، اختلال عرضه در تولید پنج کشور ایران، ونزوئلا، نیجریه، لیبی و عراق هم می‌تواند قیمت جهانی را تحت تاثیر قرار دهد.

هر پنج کشور که عدم اطمینان در مورد تولید و صادرات آنها وجود دارد، از ماه جولای تا سپتامبر، 12 درصد تولید نفت جهان را به خود اخصاص داده‌اند که مجموع تولید آنها بیشتر از حجم تولید عربستان است.

تشدید جنگ تجاری میان ایالات متحده و چین، سخت‌تر شدن مواضع ترامپ در مقابل ایران، توئیت‌های ناگهانی رئیس‌جمهور آمریکا و شکایت‌هایش در مورد افزایش قیمت نفت، همه عواملی هستند که بر قیمت نفت تاثیرگذارند.