دولت چهاردهم برای استقرار باید چه فرآیندهایی را طی کند؟​

به گزارش تجارت‌نیوز، مرحلۀ دوم انتخابات ریاست‌جمهوریِ زودهنگامِ 1403 نیمۀ تیرماه جاری برگزار شد و مسعود پزشکیان با کسب میزان 16.384.403 رأی به‌عنوان نهمین رئیس‌جمهوری اسلامی ایران منتخب شد.

بر اثر سانحۀ بالگرد حامل شهید آیت‌الله رئیسی رئیس‌جمهور در تاریخ 30 اردیبهشت‌ماه 1403 و شهادت وی و همراهانش، طبق قانون اساسی می‌بایست تا 50 روز انتخابات برای تشکیل دولت جدید برگزار می‌شد که این کار صورت گرفت و رئیس‌جمهور جدید انتخاب شده است.

در این گزارش قرار است نگاهی به مراحل و فرآیندهای تشکیل و استقرار دولت جدید داشته باشیم.

16 روز است که رئیس‌جمهور منتخب، مشخص شده است و قرار است یکشنبه هفتۀ آینده 7 مردادماه مراسم تنفیذ حکم رئیس‌جمهور از سوی رهبر معظم انقلاب اسلامی و هم‌چنین سه‌شنبه 9 مردادماه مراسم تحلیف نیز در مجلس شورای اسلامی با حضور سران قوا و مقامات داخلی و میهمانان خارجی از کشورهای مختلف برگزار شود.

بعد از تنفیذ و تحلیف و قبل از اخذ رأی اعتماد وزرا از مجلس، معمولاً رئیس‌جمهور جدید در جلسات دولت سابق با حضور کابینه حضور می‌یابد و جلسات ادامه دارد تا زمانی که وزرای دولت چهاردهم از مجلس رأی اعتماد بگیرند و به وزارتخانه‌های مربوطه بروند.

چگونگی مراسم تحلیف

اصل 121 قانون اساسی مراسم تحلیف رئیس‌جمهور را به‌شرح زیر توصیف کرده است که باید سوگند یاد کند و آن را به امضا برساند:

"رئیس جمهور در مجلس شورای اسلامی در جلسه‌‌ای که با حضور رئیس قوه قضائیه و اعضای شورای نگهبان تشکیل می‌‌شود به‌ترتیب زیر سوگند یاد کرده و سوگندنامه را امضاء می‌‌کند:

«بسم ‌اللّه‌ الرّحمن‌ الرّحیم، من به‌عنوان رئیس‌ جمهور در پیشگاه قرآن کریم و در برابر ملت ایران به خداوند قادر متعال سوگند یاد می‌‌کنم که پاسدار مذهب رسمی و نظام جمهوری اسلامی و قانون اساسی کشور باشم و همه استعداد و صلاحیت خویش را در راه ایفای مسئولیت‌هایی که بر عهده گرفته‌‌ام به‌کار گیرم و خود را وقف خدمت به مردم و اعتلای کشور، ترویج دین و اخلاق، پشتیبانی از حق و گسترش عدالت سازم و از هرگونه خودکامگی بپرهیزم و از آزادی و حرمت اشخاص و حقوقی که قانون اساسی برای ملت شناخته است حمایت کنم. در حراست از مرز‌ها و استقلال سیاسی و اقتصادی و فرهنگی کشور از هیچ اقدامی دریغ نورزم و با استعانت از خداوند و پیروی از پیامبر اسلام و ائمه اطهار علیهم‌ السلام قدرتی را که ملت به‌عنوان امانتی مقدس به من سپرده است همچون امینی پارسا و فداکار نگاهدار باشم و آن را به منتخب ملت پس از خود بسپارم».

همان‌طور که آورده شد، این مراسم روز 9 مردادماه در مجلس شورای اسلامی برگزار می‌شود.

فرآیند معرفی و رأی اعتماد وزرا چگونه است؟

بعد از تحلیف مرحلۀ بعدی برای استقرار دولت چهاردهم که مسعود پزشکیان مأمور به این کار است، معرفی وزرای پیشنهادی به مجلس برای اخذ رأی اعتماد است.

ماده 202 آیین‌نامه داخلی مجلس دراین‌باره می‌گوید؛ "رئیس‌جمهور موظف است حداکثر ظرف مدت دو هفته پس از انجام مراسم تحلیف یا سقوط دولت یا تغییر نیمی از وزراء از ابتدای شروع‌به‌کار دولت، ضمن تقدیم برنامه کلی، اسامی وزرای پیشنهادی وزارتخانه‌ها را که دارای تجربه و تخصص مرتبط هستند به‌همراه شرح‌حال، برنامه‌ها، سوابق و سمت‌های علمی و اجرائی و سایر امتیازات قابل استناد، به مجلس تسلیم کند."

در ادامۀ این ماده آمده است: "کمیسیون یا کمیسیون‌های مرتبط موظفند پس از بررسی صلاحیت، انطباق مدارک، سوابق و برنامه‌های وزیر پیشنهادی و تطبیق آنها با اسناد بالادستی ظرف مدت یک‌هفته گزارش خود را به هیئت رئیسه ارائه کنند تا برای اطلاع نمایندگان چاپ و توزیع شود."

کابینه دولت دارای 19 وزارتخانه است و رئیس‌جمهور 14 معاون دارد به‌شرح زیر:

وزارتخانه‌های «آموزش و پرورش»، «ارتباطات و فناوری اطلاعات»، «اطلاعات»، «امور اقتصادی و دارایی»، «امور خارجه»، «بهداشت، درمان و آموزش پزشکی»، «تعاون، کار و رفاه اجتماعی»، «جهاد کشاورزی»، «دادگستری»، «دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح»، «راه و شهرسازی»، «صنعت، معدن و تجارت»، «علوم، تحقیقات و فناوری»، «فرهنگ و ارشاد اسلامی»، «کشور»، «میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی»، «نفت»، «نیرو» و «ورزش و جوانان».

فهرست معاونین رئیس‌جمهور: معاون اول و معاونین اجرایی، اقتصادی، امور زنان و خانواده، امور مجلس (پارلمانی)، علمی و فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان و معاونت حقوقی.

دیگر معاونین رئیس‌جمهور که ریاست یک سازمان را به‌عهده دارند و هم‌زمان معاون وی هم هستند: رئیس بنیاد شهید و امور ایثارگران، رئیس سازمان اداری و استخدامی، رئیس سازمان انرژی اتمی، رئیس سازمان برنامه و بودجه، سازمان حفاظت محیط زیست، رئیس سازمان ملی استاندارد و سازمان ملی سنجش و ارزشیابی نظام آموزش کشور.

علاوه‌بر این رئیس‌جمهور انتصابات دیگری خواهد داشت و سرپرست نهاد ریاست‌جمهوری، رئیس دفتر خود، دبیر هیئت دولت و رئیس مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست‌جمهوری را منصوب خواهد کرد که این انتصابات نیازی به رأی اعتماد از مجلس ندارد.

به این ترتیب، احتمالاً جلسات رأی اعتماد به وزرای پیشنهادی دولت اوایل شهریورماه برگزار شود و محتمل است که زمان استقرار کابینه چهاردهم مقارن با هفتۀ دولت باشد.