مژگان شیرزادی، کارشناس آموزش و مشاور تحصیلی، در گفت‌وگو با «تجارت‌نیوز»:
کیفیت آموزش در مدارس دولتی به‌شدت پایین آمده است/ امروز در موفقیت تحصیلی دانش‌آموزان پول حرف اول را می‌زند
یک کارشناس آموزش معتقد است: وقتی قبولی دانش‌آموزان مدارس دولتی در امتحانات نهایی با حداقل معدل صورت می‌گیرد فاجعه آموزشی در کشور رخ داده و نمی‌توانیم با انکار آن، این واقعیت را تغییر بدهیم.
وقتی رضا مرادصحرایی وزیر پیشین آموزش و پرورش در آغاز سال تحصیلی 1403-1402 از شعار «مدرسه قوی، ایران قوی» رونمایی کرد هیچ‌کس فکر نمی‌کرد در نهایت آنچه از او به جا می‌ماند رکوردزنی افت تحصیلی دانش‌آموزان نسبت به سال‌های قبل و پایین آمدن رتبه دانش‌آموزی کشور در بین کشورهای منطقه و جهان و رسیدن به انتهای جدول باشد.
البته اقداماتی که مرادصحرایی در حوزه آموزش و پرورش کشور به آن دست زد به گفته بسیاری از کارشناسان، نتیجه‌ای جز این نمی‌توانست در بر داشته باشد. همان‌طور وقتی تغییرات اساسی در نظام رتبه‌بندی معلمان ایجاد کرد و صدای اعتراض بسیاری از فرهنگیان را بالا برد. به گفته خودش «در رتبه‌بندی باید شخصیت معلمی و اقدامات معلمانه را کشف کنیم. معلمی به روش و منش است و این موضوع را در رتبه‌بندی بعدی که بسیار متفاوت خواهد بود، لحاظ خواهیم کرد.»
اما حالا چیزی که از آن دوران باقی مانده افزایش دانش‌آموزان بازمانده از تحصیل و البته حضور کمرنگ معلمان باتجربه در مدارس دولتی و افت تحصیلی چشمگیر و از بین رفتن بیش از پیش عدالت آموزشی در این حوزه است.
افت صد درصدی رتبه ایران در آزمون تیمز
یکی از مسائلی که این روزها بیش از همیشه محور بحث و بررسی کارشناسان حوزه آموزش قرار گرفته نتایجی است که ایران در آزمون تیمز سال 2023 به دست آورده است. نتایجی که البته اگر بخواهیم منصفانه به آن نگاه کنیم روند نزولی آن نه از یک سال و دو سال پیش که دقیقاً 20 سال است که آغاز شده و آخرین نتیجه به‌دست‌آمده نشان از افت صد درصدی رتبه ایران در آزمون تیمز دارد.
بر اساس گزارش نتایج آزمون، از کشورهای منطقه ترکیه، آذربایجان، ارمنستان، کویت، عمان، قطر، عربستان، قزاقستان، ازبکستان و بحرین در ارزیابی شرکت داشتند. ایران از ۵۸ کشور شرکت‌کننده در ریاضی پایه چهارم، رتبه ۵۳ را کسب کرد که تمام کشورهای منطقه به‌جز عربستان سعودی عملکرد بهتری نسبت به ایران داشتند.
همچنین ایران از ۵۸ کشور شرکت‌کننده در علوم پایه چهارم، رتبه ۴۹ را به دست آورد و کشورهای عمان، ترکیه، امارات، ارمنستان، قطر، قزاقستان و بحرین عملکرد بالاتری نسبت به ایران داشتند. همچنین ایران از ۴۴ کشور شرکت‌کننده در ریاضی پایه هشتم رتبه ۳۱ را کسب کرد و کشورهای ترکیه، امارات، آذربایجان، قزاقستان، قطر و بحرین عملکرد بالاتری را نسبت به ایران داشتند.
عوامل زیادی باعث بروز افت تحصیلی دانش‌آموزان هستند
مژگان شیرزادی، کارشناس آموزش و مشاور تحصیلی، دراین‌باره به تجارت‌نیوز می‌گوید: «متاسفانه عوامل زیادی باعث بروز این میزان افت تحصیلی در بین دانش‌آموزان شده است. ما جایگاه بلندمرتبه‌ای را از دست نداده‌ایم اما این روند نزولی که طی سال‌های اخیر طی کرده‌ایم از خیلی وقت پیش آغاز شده و زنگ خطر آن مدت‌هاست به صدا درآمده است.»
او می‌افزاید: «بی‌اعتنایی دولت‌ها به مساله آموزش، از بین رفتن عدالت آموزشی با روی کار آمدن مدارسی که جمیع امکانات آموزشی را تنها برای تعداد کمی از افراد دارای مکنت مالی فراهم آورده است و بی‌توجهی به کیفیت آموزش در مدارس دولتی همه و همه در کنار دیگر عوامل اجتماعی مثل فقر، تورم، مدرک‌گرایی و... باعث شده امروز با بالاترین افت تحصیلی طی سال‌های گذشته مواجه باشیم.»
طی سه سال گذشته تعداد زیادی از معلمان باتجربه و کاربلد به دلایل مختلف از کار برکنار شده‌اند
این کارشناس آموزش توضیح می‌دهد: «متاسفانه مسئولان یا از وضعیت حاکم بر مدارس دولتی بی‌اطلاع‌اند یا ترجیح می‌دهند تمام مشکلات موجود در این مدارس را نادیده بگیرند. طی سه سال گذشته تعداد زیادی از معلمان باتجربه و کاربلد به دلایل مختلف از کار برکنار شده‌اند و جای آنها را معلمانی تازه‌کار گرفته‌اند که از پشت نیمکت‌های دانشگاه به کلاس درس آمده‌اند و هیچ تجربه‌ای در زمینه چگونگی ارتباط برقرار کردن با دانش آموزان ندارند.»
دانش‌آموزان قربانی سیاست‌های آزمون و خطایی هستند
این مشاور تحصیلی در بخش دیگری از توضیحات خود می‌گوید: «یکی دیگر از مسائلی که باعث شده این میزان افت تحصیلی در مقاطع مختلف بروز کند سیاست‌های آزمون و خطایی است که در تمام این سال‌ها آموزش و پرورش در پیش گرفته و بارها تغییرات گسترده‌ای در نظام آموزشی ایجاد کرده است.»
او ادامه می‌دهد: «از سال 1383 تاکنون چهار بار نظام آموزشی ما تغییر کرده در حالی که مشکل نظام آموزشی نبوده و نیست بلکه مشکل در آموزش ندادن مهارت به دانش‌آموزان است چون سیستم آموزشی کشور سبب شده دانش‌آموزان فقط به فکر گرفتن نمره قبولی باشند.»
کیفیت آموزش در مدارس دولتی بسیار پایین آمده است
مژگان شیرزادی در پاسخ به این سوال که آیا واقعاً مدل زیر 11 در مقاطع متوسطه تحصیلی آن‌طور که معاون آموزشی وزارت آموزش و پرورش ادعا کرده فاجعه‌بار نیست و اتفاقی معمول به نظر می‌رسد می‌گوید: «اینها فرافکنی‌هایی است که مسئولان در مواقع بروز بحران به آن متوسل می‌شوند. حقیقت تلخ این است که به خاطر وجود مدارس غیردولتی و آموزش پولی کیفیت آموزش در مدارس دولتی به شکل تصورناپذیری پایین آمده است.»
او اضافه می‌کند: «وقتی نزدیک به یک میلیون دانش‌آموز بازمانده از تحصیل در مقاطع مختلف داریم، این یعنی زنگ خطری که باید به آن توجه کرد. وقتی قبولی دانش‌آموزان مدارس دولتی در امتحانات نهایی با حداقل معدل صورت می‌گیرد فاجعه آموزشی در کشور رخ داده و نمی‌توانیم با انکار آن، این واقعیت را تغییر بدهیم.»
این کارشناس آموزش ادامه می‌دهد: «مساله اینجاست که در اکثر مدارس دولتی چه در تهران و چه در دیگر شهرهای ایران معلمانی مشغول به کارند که از پایین‌ترین میزان تجربه تدریس برخوردارند. معلمانی که اغلب از پشت نیمکت دانشگاه به مدارس فرستاده شده‌اند و هیچ دوره تخصصی‌ای در این زمینه نگذرانده‌اند. چون آموزش و پرورش در تامین معلم مدارس دولتی به دلیل بی‌توجهی به معیشت معلمان، با مشکل مواجه است.»
امروز در موفقیت تحصیلی دانش‌آموزان پول حرف اول را می‌زند
شیرزادی می‌گوید: «عدالت آموزشی دیگر در مدارس ما معنایی ندارد. در موفقیت تحصیلی دانش‌آموزان امروز پول حرف اول را می‌زند. بچه‌ها انگیزه خود را برای درس خواندن از دست داده‌اند. از یک طرف کمبود فضای آموزشی و معلم و از سوی دیگر مشکلات اقتصادی باعث شده دانش‌آموزان به‌خصوص در مقاطع متوسطه به‌جای اینکه تمام فکر و ذهن‌شان معطوف به درس باشد، دغدغه‌های مالی داشته باشند و حتی در کنار درس خواندن سر کار بروند.»
خانواده‌ها دیگر به نظام آموزشی اطمینان ندارند
او در پایان توضیح می‌دهد: «خانواده‌ها دیگر به نظام آموزشی اطمینان ندارند و کسانی که بتوانند برای موفقیت فرزند خود در مقاطع تحصیلی با هزینه‌های بالا یا آنها را در مدارس غیرانتفاعی ثبت‌نام می‌کنند یا می‌کوشند با ثبت‌نام فرزندان‌شان در کلاس‌های تقویتی، زمینه موفقیت‌شان را فراهم کنند و در این بین دانش‌آموزان بی‌بضاعت از تمامی این امکانات بی‌بهره می‌مانند.»
نظرات