ارز دیجیتال کاردانو یا آدا چیست؟

پروژه کاردانو (Cardano) در سال ۲۰۱۵ توسط چارلز هاسکینسون (Charles Hoskinson) یکی از بنیان‌گذاران اتریوم آغاز به کار کرده است اما ۲ سال طول کشید که عرضه شود. توکنی که در شبکه ارز دیجیتال کاردانو استفاده می‌شود، آدا (Ada) نام دارد.

ارز دیجیتال کاردانو در حال حاضر با بیش از ۳ میلیارد دلار ارزش بازار، هفتمین ارز دیجیتال بزرگ در دنیاست. حدود ۲۰۰ میلیون دلار نیز روزانه گردش مالی در این ارز دیجیتال است.

ارز دیجیتال کاردانو یک ارز دیجیتال نسل سوم است که از قراردادهای هوشمند نیز پشتیبانی می‌کند. همچنین یکی از مباحث جالب مطرح در مورد پروژه کاردانو، دلیل بسیاری از نام‌گذاری‌ها در آن است.

یکی از بخش‌های پروژه ارز دیجیتال کاردانو بایرون نام دارد که از نام شاعر انگلیسی جرج بایرون (George Byron) گرفته شده است. آدا (Ada) هم از نام آدا لاولیس (Ada Lovelace) یکی از بزرگ‌ترین ریاضی‌دان‌های قرن نوزدهم و دختر جرج بایرون، برداشته شده است.

جزئیات جالب و فراوانی در مورد ارز دیجیتال کاردانو وجود دارد که مشخصا خارج از محدوده این مقاله است. به همین دلیل ما به بخشی از جزئیات که برای آشنایی با ارز دیجیتال کاردانو اهمیت دارند، می‌پردازیم.

عرضه ارز دیجیتال کاردانو

ارز دیجیتال کاردانو در ماه سپتامبر سال ۲۰۱۷ پس از ۲ سال از آغاز پروژه عرضه شد؛ اما علی‌رغم دو سال کار و تلاش، ارز دیجیتال کاردانو هیچ‌وقت وایت‌پیپری (Whitepaper) نداشت و هنوز هم ندارد.

وایت‌پیپر یک سند رسمی است که گروه یا شرکت توسعه‌دهنده یک ارز دیجیتال در آغاز پروژه ارائه می‌دهند. در این سند رسمی توضیحات نه‌چندان جزئی و کمتر فنی در مورد ارز دیجیتال داده می‌شود.

دلیل اینکه وایت‌پیپر چندان توضیحات فنی ندارد و صرفا به توضیح ایده و چهارچوبی که برای کار سیستم در نظر گرفته شده، می‌پردازد این است که در زمان انتشار وایت‌پیپر هنوز خیلی از جزئیات فنی یک ارز دیجیتال روشن نیست. صرفا یک ایده وجود دارد که قرار است با روش خاصی یک یا چند مشکل خاص را حل کند.

به همین دلیل هم این احتمال وجود دارد که بخش‌های فنی یک ارز دیجیتال پس‌ ازانتشار وایت‌پیپر و در هنگام اجرا کمی عوض شوند.

ازاین‌روی است که ارز دیجیتال کاردانو هیچ‌ وایت‌پیپری ندارد. به‌جای آن ایده و روش اجرایی ارز دیجیتال کاردانو در طول چندین سال توسط محققین کامپیوتر در دانشگاه‌های مختلف دنیا توضیح داده‌شده و اصلاح گردیده است.

پروژه کاردانو زمانی شروع به کار کرد که تمام مشکلاتی و چالش‌های احتمالی بررسی شده و راه‌حل‌هایی برای آن ارائه شده بود. در نتیجه زمان آغاز این پروژه تنها کارهای برنامه‌نویسی آن مانده بودند.

تیم توسعه‌دهنده کاردانو پیش از انجام کدنویسی با انتشار مقاله‌ها و رساندن آن به دست متخصصین و دانشگاهیان دیگر مطمئن شدند که مقاله‌های آن‌ها خوانده شده و ایده‌ها و راه‌حل‌های آن بررسی و تست شده است.

کاردانو یک ارز دیجیتال نسل سوم است. ارز دیجیتال نسل سوم به ارزهایی گفته می‌شود که برخلاف بیت‌کوین و اتریوم قابلیت گسترش و توسعه برای استفاده کلان را دارند. در برخی نیز امکان استفاده بهینه از قراردادهای هوشمند وجود دارد. همچنین فرآیند تایید تراکنش‌ها نیز در آن‌ها برخلاف بیت‌کوین و اتریوم توان پردازشی بالا و انرژی مصرفی بالای لازم ندارد.

چرا ارز دیجیتال کاردانو به وجود آمد؟

ارز دیجیتال کاردانو برای حل سه مشکل موجود در ارزهای دیجیتال نسل اول و دوم ایجاد شد:

1. مقیاس‌پذیری
2. عملکرد بین سیستمی (Interoperatability)
3. پایداری

۱- مقیاس‌پذیری

مثل بسیاری ارزهای دیجیتال نسل سوم چون ترون، پای‌ نتورک و نانو که بخش مهمی از طراحی برای افزایش سرعت تراکنش‌ها است، ارز دیجیتال کاردانو نیز نقشه‌هایی نیز برای ایجاد بستری جهت استفاده گسترده از ارزهای دیجیتال دارد.

ارز دیجیتال کاردانو این مسئله را از سه جنبه حل می‌کند.

الف- سرعت تراکنش‌ها

ارز دیجیتال کاردانو برای افزایش سرعت تراکنش‌ها مثل ارز دیجیتال تلگرام از یک نسخه تغییریافته از فرآیند اثبات دارایی (Proof of Stack) استفاده می‌کند. برای آشنایی با فرآیند اثبات دارایی حتما مقاله ما در مورد ارز دیجیتال ترون را بخوانید.

در فرآیند اثبات دارایی، تایید تراکنش‌ها و دریافت کارمزد آن تراکنش‌ها، به نودی (Node) می‌رسد که در رای‌گیری بین شرکت‌کننده‌ها برنده شده است. برای اینکه کسی یک نود باشد باید حداقلی از آن ارز دیجیتال را در کیف پول خود داشته باشد. هر چه میزان دارایی فرد بیشتر باشد، احتمال برنده شدنش در رای‌گیری افزایش می‌یابد.

ارز دیجیتال کاردانو از فرآیند اثبات دارایی اوروبوروس (Ouroboros Proof of Stack) استفاده می‌کند.

فرآیند اثبات دارایی اوروبوروس

در ارز دیجیتال کاردانو چند نود برای تایید تراکنش‌ها استفاده می‌شوند. به این نودها اسلات لیدر (Slot Leader) گفته می‌شود.

در سیستم ارز دیجیتال کاردانو زمان به بازه‌هایی به اسم اپیک (Epoch) تقسیم می‌شود. هر اپیک نیز به بازه‌های کوچک‌تری به نام اسلات (Slot) تقسیم می‌شود. در این سیستم تنظیم‌شده که در هر اسلات یک بلاک تولید شود.

پس‌ازآن شبکه برای هر اسلات یک نود را به‌عنوان لیدر (Leader) آن اسلات انتخاب می‌کند که همان‌طور که گفتیم به آن‌ها اسلات لیدر گفته می‌شود. این اسلات لیدرها کارشان این است که تراکنش‌های منتشرشده در شبکه در آن بازه زمانی را تایید کنند، با آن بلاک بسازند و به بلاک‌چین متصل کنند.

یعنی برای هر اسلات تنها یک نفر یا نود تعیین می‌شود و آن فقط می‌تواند در آن اسلات تعیین‌شده تراکنش‌ها را تایید کند.

اگر به هر دلیل اسلات لیدر، تایید تراکنش‌های اسلات تعیین‌شده را در مدت‌زمان تعیین‌شده انجام ندهد یا کلا هیچ کاری در این باره نکند، تایید تراکنش‌های آن اسلات و تولید بلاک از آن‌ها به نود دیگری واگذار می‌شود. حالا این نود باید صبر کند که دوباره به‌عنوان یک اسلات لیدر انتخاب شود.

این فرآیند باعث می‌شود شبکه ارز دیجیتال کاردانو بسیار قابل توسعه و مقیاس‌پذیر باشد؛ زیرا در صورت افزایش تعداد تراکنش‌ها می‌توان تعداد اسلات‌های هر اپیک را افزایش داد.

از آن‌سو هم‌زمان می‌تواند چند خط زمانی یعنی چند اپیک را به‌صورت موازی جلو برد تا جوابگوی نیاز کاربران باشد.

ب- پهنای باند

مشکل بعدی که مانع از مقیاس‌پذیری ارزهایی مثل بیت‌کوین می‌شود، پهنای باند شبکه است. بیت‌کوین یک شبکه فردبه‌فرد (Peer to Peer) است. در نتیجه وقتی تراکنش جدید یا بلاک جدیدی در شبکه تولید می‌شود، این داده‌ها باید به‌صورت فردبه‌فرد بین همه نودها توزیع شود.

این سیستم توزیع کند است و به همین دلیل قید زمانی ده دقیقه بین تولید بلاک‌ها در شبکه بیت‌کوین گذاشته شده است که تضمین کند پیش از تولید بلاک جدید، همه نودها از اتفاق‌های قبلی با خبر هستند.

در این حالت اگر حجم تراکنش‌ها بیشتر شود و بخواهیم همچنان با همان سرعت پیشین، تراکنش‌ها را تایید کنیم، باید هر نود اینترنت خوب با پهنای باند زیادی داشته باشد که تایید تراکنش‌ها کند نشود. مشخص است که پهنای باند را تا جایی می‌شود افزایش داد. در نهایت باید در نقطه آن را متوقف شود. تازه مسئله کندی تولید بلاک‌ها نیز وجود دارد.

برای جلوگیری از این کار، در ارز دیجیتال کاردانو خود شبکه به زیرشبکه‌هایی (sun-networks) تقسیم می‌شود. در این سیستم تعدادی از نودهای نزدیک به هم با تکنیکی به نام پیکربندی بین‌شبکه‌ای بازگشتی (Recursive InterNetwork Architecture) یا RINA به زیرشبکه‌هایی تقسیم می‌شود.

هر نود در یک زیرشبکه قرار می‌گیرد و با نودهای داخل آن زیر شبکه تعامل می‌کند. این پیکربندی به‌گونه‌ای است که باعث می‌شود بیشتر تراکنش‌های هر نود با نودهای دیگری که در داخل آن زیرشبکه قرار دارند، انجام شود.

مشخصا هر نود می‌تواند در صورت لزوم با نودهای دیگری در زیرشبکه‌های دیگر نیز داده مبادله کند، اما کل داستان اینجاست تا جای ممکن این تعامل‌ها بین اعضای زیرشبکه‌های مختلف حداقل شود.

ج- ذخیره‌سازی

مسئله ذخیره‌سازی شاید چند سال پیش یک مسئله مهم در ارزهای دیجیتال بود. در بلاک‌چین‌های ارزهای دیجیتال، تاریخچه تمام تراکنش‌ها از اولین لحظه آغاز به کار شبکه ثبت می‌شود. به همین دلیل عجیب نیست که میزان فضای ذخیره‌سازی لازم برای ذخیره کردن این‌همه داده زیاد باشد؛ اما راستش این حجم ذخیره‌سازی قبلا عدد بزرگی به‌حساب می‌آمد.

شاید بیت‌کوین که قدیمی‌ترین ارز دیجیتال است حجیم‌ترین بلاک‌چین را داشته باشد؛ اما حجم فایل بلاک‌چین بیت‌کوین فقط کمی بیشتر از ۲۰۰ گیگابایت است. در طول این سال‌ها هزینه تولید ابزارهای ذخیره‌سازی آن‌قدر پایین آمده است که این ۲۰۰ گیگابایت رقمی به‌حساب نمی‌آید.

در نتیجه این بخش از پروژه کاردانو که برای کاهش حجم داده‌ها بود، دیگر ادامه پیدا نکرد.

۲- عملکرد بین سیستمی در ارز دیجیتال کاردانو

خود این مسئله عملکرد بین‌سیستمی که ارز دیجیتال کاردانو به دنبال حل آن است، دربرگیرنده دو مسئله دیگر است.

مسئله اول در دنیای ارزهای دیجیتال این است که علی‌رغم اینکه بیش از ۵۰۰ ارز دیجیتال وجود دارد، غیر از ارزهایی مثل ارز دیجیتال تتر که بر پایه ارز‌های دیجیتال دیگر ساخته شده‌اند، بقیه ارزهای دیجیتال خیلی نمی‌توانند با هم تعامل و کار کنند.

تیم توسعه کاردانو به این مسئله امید دارد که در آینده بتواند ابزارهایی بسازد که باعث شود ارزهای دیجیتال مختلف با یکدیگر تعامل کنند. در نتیجه بتوان مثلا به‌راحتی یک ارز دیجیتال را به ارز دیجیتال دیگری تبدیل کرد.

یکی از اهداف بسیار بلندپروازانه ارز دیجیتال کاردانو این اشت که این شبکه در نهایت به چیزی به اسم «اینترنت بلاک‌چین‌ها» تبدیل شود؛ یعنی این ارز دیجیتال واسطه‌ای را فراهم کند که بین بلاک‌چین ارزهای دیجیتال گوناگون تعامل، تبادل داده‌ها و مبادله ارزهای دیجیتال به وجود آید.

مشکل دوم هم در این دنیای ارزهای دیجیتال این است که بانک‌ها و موسسات مالی در دنیا تمایلی برای استفاده از آن‌ها ندارند؛ زیرا در ارزهای دیجیتال تبادلات مالی به‌صورت ناشناخته صورت می‌گیرد و این چیزی است که بانک‌ها دوست ندارند.

بانک‌های می‌خواهند هنگام تراکنش علاوه بر خودش واکنش، بدانند که پول از چه کسی به چه کسی می‌رود و در راستای اجرای قواعد بین‌المللی و جلوگیری از پول‌شویی حتی دوست دارند بدانند چرا یک تراکنش خاص انجام می‌شود.

ارز دیجیتال کاردانو با روشی که در نهایت باعث جدا شدن داده‌های تراکنش‌ها از داده‌های قراردادهای هوشمند می‌شود، امکانی فراهم می‌آورد که کاربران در صورت تمایل بتوانند چنین اطلاعات شخصی موردنیاز بانک‌ها را که به آن‌ها متادیتای (Metadata) تراکنش می‌گویند نیز مبادله کنند.

۳- پایداری

شرکت‌ها و تیم‌هایی که می‌خواهند یک ارز دیجیتال را توسعه دهند، برای به دست آوردن سرمایه موردنیاز، در مقطعی یک عرضه اولیه سکه‌های ارز دیجیتال (Initial Public Offer) یا ICO برگزار می‌کنند. در این حالت کسانی که می‌خواهند در ارز دیجیتال مذکور سرمایه‌گذاری کنند و سود ببرند، تعداد مشخصی توکن را از شرکت پیش‌خرید می‌کنند.

شرکت هم با سرمایه‌ای که از این راه جمع کرده، بقیه شبکه را توسعه می‌دهد؛ اما مشکل اینجاست در بیشتر پروژه‌ها این سرمایه جمع شده از ICO برای توسعه کامل شبکه کافی نیست.

به همین دلیل در ارز دیجیتال کاردانو این قاعده گذاشته شده است که همواره درصدی از همه تراکنش‌ها در یک حساب اختصاصی پس‌انداز شود. با این کار وقتی یک تیم یا افرادی، پیشنهادی برای توسعه و پیشبرد شبکه دارند و آن‌ها را ارائه می‌دهند ممکن است بودجه توسعه آن را نیز برنده شوند.

زیرا این پیشنهاد‌های توسعه و تغییر بین فعالین شبکه به رای گذاشته می‌شود. وقتی یکی از این پیشنهادها بیشترین رای را به دست آورد، دارایی این حساب پس‌انداز به آن گروه یا آن تیم داده می‌شود تا آن تیم توسعه سیستم را ادامه دهد.

ارز دیجیتال کاردانو یک ارز دیجیتال نوظهور

ارز دیجیتال کاردانو علی‌رغم همه استقبال‌هایی که از آن شده است، یک ارز دیجیتال بسیار جدید است و هنوز بخش‌هایی از آن توسعه نیافته است. مقاله حاضر صرفا توضیحی مختصر درباره ارز دیجیتال کاردانو بود و حتی جزئیات فنی که در این مقاله آمده است، ممکن در آینده تغییر کند.