به بهانه عرضه گواهی سپرده نقره در بورس کالا
زیر پوست بازار سنتی نقره چه می‌گذرد؟ / نبود شفافیت در عیار نقره
همزمان با آغاز شمارش معکوس برای عرضه نخستین ابزار مالی مبتنی بر نقره در بازار سرمایه ایران، در یک گزارش میدانی، در یکی از راسته‌های معاملات نقره در تهران، میزان شفافیت در فرایند کشف قیمت،تعیین عیار و نقدشوندگی این فلز بررسی شد.
نقره یکی از فلزات گرانبها با کاربردهای وسیع در صنایع مختلف است. این فلز به دلیل ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی منحصربه‌فردی همچون خواص ضد باکتریایی و رسانایی بالا در صنایعی همچون صنعت الکترونیک، جواهرسازی، پزشکی، عکاسی، صنایع لوازم خانگی، خودروسازی و تجهیزات شیمیایی مورد استفاده قرار می‌گیرد. با گسترش انرژی‌های سبز و افزایش باتری‌ها و پنل‌های خورشیدی تقاضا برای این فلز افزایش یافته است.
در سال‌های اخیر، افزون بر رشد کاربرد نقره در صنعت و انرژی‌های تجدیدپذیر، سرمایه‌گذاری در این فلز نیز افزایش یافته و آن را به‌عنوان یک سرمایه‌گذاری پوشش ریسک در زمان‌های ناپایداری اقتصادی و افزایش تورم جذاب کرده است. با افزایش تقاضا برای نقره به واسطه کاربردهای متعدد آن، قیمت این فلز رو به افزایش بوده به‌طوری‌که از دسامبر سال گذشته تاکنون، فعالان این بازار بازده ۲۹.۳۳ درصدی را تجربه کرده‌اند. با توجه به پیش‌بینی‌های کارشناسان، اگر روندهای اشتغال و تولید در صنایع مختلف ادامه پیدا کند، انتظار می‌رود که قیمت این فلز نیز روند افزایشی خود را ادامه دهد.
جایگاه این فلز در صنایع مختلف و عرضه گواهی سپرده نقره در بورس کالا و تحولاتی که این اقدام در بازار سنتی نقره ایجاد خواهد کرد، بهانه‌ای شد در گزارش میدانی از یکی از راسته‌های معاملات نقره در تهران به وضعیت مبادلات و شفافیت در قیمت و عیار و همچنین نقدشوندگی این فلز گرانبها در مبادلات سنتی بپردازد.
پاساژ مورد بررسی، شامل ۱۷ مغازه نقره‌فروشی می‌شود؛ از میان این مغازه‌ها تنها ۲ مغازه مجوز نقره‌فروشی از اتحادیه طلا و جواهرات را دارند و مابقی دارای مجوز خرازی هستند. بر این اساس، تنها فاکتورهای صادرشده از دو مغازه دارای مجوز از اتحادیه، رسمی است.
قیمت زیورآلات نقره در این پاساژ، متغیر است و کیفیت و اجرت ساخت دو متغیر اثرگذار بر قیمت‌ها است. زیورآلات نقره ایرانی از گرمی ۱۰۰ تا ۲۰۰ هزار تومان، زیورآلات نقره ترکیه‌ای از گرمی ۱۸۰ تا ۲۶۰ هزار تومان و زیورآلات نقره ایتالیایی از گرمی ۲۹۰ تا ۴۰۰ هزار تومان در نوسان است.
این در حالی‌ست که برخی از مغازه‌ها تفاوت قیمت زیورآلات نقره را متاثر از متغیر آبکاری برشمردند. بر این اساس، تفاوت قیمت میان نقره‌های داخلی یا خارجی به دلیل آبکاری شدن یا نشدن آنهاست و از گرمی ۱۵۰ تا ۴۰۰ هزار تومان در نوسان است.
به‌طور کلی، ۴۰ تا ۶۰ درصد قیمت زیورآلات نقره به دلیل اجرت آنهاست و هزینه آبکاری در نقره و طلا یکی است. زیورآلات برای مصارف خانگی خریده می‌شوند و جنبه سرمایه‌گذاری ندارد. به هنگام فروش زیورآلات نقره به مغازه‌داران، درصد زیادی از قیمت آن کاسته می‌شود.
و اما ساچمه و شمش نقره
مشاهدات از این راسته فعال در بازار نقره حاکی است: با افزایش تقاضای نقره در تولیدات صنعتی و کاربرد این فلز در صنایع مختلف، تقاضا برای ساچمه و شمش نقره افزایش یافته است. همچنین، در بازار مورد بررسی تقاضا برای خرید ساچمه و شمش به دلایل سرمایه‌گذاری به‌ویژه در سال جاری افزایش داشته است.
در این بازار، شمش نقره در وزن ۵۰۰ گرمی و عیار ۹۹۹.۹ (شمش‌های وارداتی) به قیمت روز فروخته و به هنگام خرید با کاهش ۷ درصدی از قیمت روز خریده می‌شود.
به گفته یکی از فروشندگان این پاساژ، اگرچه عیار شمش‌های نقره بر آنها حک شده است، اما تنها پس از ری‌گیری یا عیارسنجی است که می‌توان به عیار واقعی پی برد و در مواردی نیز عیار حک شده بر شمش‌ها منطبق با عیار واقعی آنها نبوده است.
این گزارش نشان می‌دهد؛ ساچمه نقره نیز از دیگر کالاهایی است که به‌منظور سرمایه‌گذاری خریده می‌شود. تعداد مغازه‌هایی که ساچمه معامله می‌کنند در بازار مورد بررسی، انگشت‌شمار است. به گفته برخی از فروشندگان ساچمه، این کالا نیز همانند شمش طلا به قیمت روز فروخته و به هنگام خرید با ۷ درصد کاهش نسبت به قیمت روز، خریده می‌شود. این درحالی‌ست که برخی دیگر از فروشندگان ساچمه عنوان کردند قیمت ساچمه با افزایش وزن آن، کاهش می‌یابد. برای نمونه، قیمت ۱۰۰ گرم ساچمه نسبت به ۵۰ گرم ساچمه ارزان‌تر است. این سیاست قیمت‌گذاری باعث می‌شود که خریداران تمایل بیشتری به خرید وزن بالاتری از ساچمه داشته باشند. در روز پژوهش (۸ آذر ماه ۱۴۰۳)، قیمت هر کیلوگرم ساچمه ۸۱ میلیون تومان اعلام شد.
در این راسته از بازار نقره پایتخت، میان فروشندگان ساچمه و شمش نظر واحدی مبنی بر این‌که کدام‌یک برای سرمایه‌گذاری مناسب‌تر است، وجود نداشت. بنا به گفته برخی از فعالان این بازار سنتی، از آنجا که برخلاف شمش نقره، ساچمه نقره مشمول مالیات نمی‌شود، برای سرمایه‌گذاری گزینه مناسب‌تری است. از سوی دیگر، به باور شماری از فروشندگان، عیار ساچمه‌های نقره متفاوت است و از ۹۲۵ تا ۹۹۹ در نوسان است و از آنجا که ساچمه پس از ذوب نقره‌هایی که به مصرف زیورآلات درمی‌آیند، حاصل می‌شود، عیار آنها غالبا ۹۲۵ است و این در حالی است که با عیار ۹۹۹ فروخته می‌شوند.
از چالش عیار تا شفافیت قیمت
یکی از چالش‌های اصلی در این بازار، نبود شفافیت در عیار نقره است. اگرچه عیار زیورآلات در این بازار مشخص است، اما قیمت مشخص نیست و از گرمی ۱۰۰ تا ۴۰۰ هزار تومان در نوسان است؛ بنابراین، مشتریان به‌سختی می‌توانند تشخیص دهند که آیا محصول مورد نظرشان واقعا با کیفیت است یا خیر. این موضوع می‌تواند نگرانی‌هایی را برای خریداران به وجود آورد، زیرا کیفیت نقره تأثیر مستقیمی بر قیمت و ارزش آن دارد.
همان‌طور که مطرح شد، در میان محصولات مختلف بازار مورد بررسی، شمش‌های نقره با عیار ۹۹۹ نیز وجود دارند. این شمش‌ها به عنوان یکی از گزینه‌های سرمایه‌گذاری شناخته می‌شوند. با این حال، نکته‌ای که باید به آن توجه کرد، این است که هنگام فروش این شمش‌ها، معمولاً ۷ درصد از قیمت روز کمتر خریداری می‌شوند. این موضوع می‌تواند برای سرمایه‌گذاران چالش‌برانگیز باشد، زیرا در صورت فروش، باید هزینه‌ای را برای کاهش قیمت بپردازند.
در ارتباط با ساچمه نقره، یکی از چالش‌های اصلی خریداران، نبود شفافیت در عیار ساچمه‌ها و قیمت‌گذاری آنهاست. همچنین، نقدشوندگی ساچمه نیز به دلیل قیمت‌گذاری غیرشفاف، از خریداری به خریدار دیگر متفاوت است.
نظرات