قیمت طلا (مثقال ۱۸ عیار، گرم ۱۸ عیار) پنجشنبه ۱ آذر ۱۴۰۳

قیمت طلا

قیمت طلا در کنار فاکتورهای دیگر مثل قیمت دلار ، قیمت یورو، قیمت مسکن، شاخص بورس، قیمت ارز دیجیتال و نرخ تورم از جمله عوامل تاثیرگذار در اقتصاد خرد و کلان است. برای اطلاع از قیمت روز هر کدام از موارد گفته شده، می توانید به صفحه قیمت ها مراجعه کنید. بین تمام این موارد، طلا خوش‌‌آب‌ورنگ‌ترین و دوست‌داشتنی‌ترین مورد سرمایه‌گذاری طلا به‌حساب می‌آید.

شاید شما هم موقع خرید هدیه، همیشه به طلا به‌عنوان یک گزینه جدی فکر کنید. طلا الزاما گزینه گران قیمتی نیست، اما بیشتر از هدایای دیگر به چشم می‌آید. چرا که طلا می‌تواند «ارزش» را در خودش ذخیره کند و در موقع فروش، با قیمتی نزدیک به قیمت خرید طلا، نقد شود.

بیشتر ما همیشه مقداری طلا داریم. خانم‌ها از این فلز زیبا به‌ عنوان زینت استفاده می‌کنند آقایان با هدف سرمایه‌گذاری و کسب سود طلا یا سکه می‌خرند. برای هر دو گروه قیمت طلا اهمیت دارد. سرمایه‌گذاران نیز بخشی از سبد دارایی خود را به طلا یا اوراق مبتنی بر طلا اختصاص می‌دهند.

ویژگی‌هایی مثل نقدشوندگی سریع، حمل آسان (ارزش بالا در حجم کم) و نگهداری راحت (فاسد نمی‌شود، زنگ نمی‌زند و از بین نمی‌رود) باعث شده که این فلز کمیاب از دیرباز مورد توجه افراد و دولت‌ها قرار بگیرد.

طلا به‌عنوان یک مورد سرمایه‌گذاری

حتما شنیده‌اید که می‌گویند نباید تمام تخم‌مرغ‌ها را در یک سبد گذاشت. سرمایه‌گذاران معمولا با متنوع کردن سبد دارایی خود می‌کوشند که ریسک سرمایه‌گذاری خود را مدیریت کنند؛ و طلا یکی از گزینه‌های جدی در یک سبد متنوع است.

در بسیاری از موارد گزینه‌های دیگر مثل دلار، سهام، اوراق بدهی، زمین و سپرده‌بانکی در کنار طلا قرار می‌گیرند. در شرایط پرریسک و با نااطمینانی بالا، سهم طلا در سبد بیشتر می‌شود. مثلا اگر کشوری ترس جنگ داشته باشد، به این دلیل که می‌تواند مقدار زیادی پول را در حجم کمی از طلا ذخیره کند، تقاضا برای طلا بالا می‌رود و به دنبال این کشش تقاضا (demand pull) قیمت طلا افزایش می‌یابد.

به دلیل ریسک سیاسی بالا و نااطمینانی‌های متعدد در ایران، ایرانی‌ها همیشه به طلا توجهی ویژه دارند.

عوامل تاثیرگذار در قیمت طلا

مثل هر کالای دیگری، قیمت طلا با سازوکار عرضه و تقاضا تعیین می‌شود. عرضه طلا تقریبا عدد ثابتی است و سالانه حدود ۲۵۰۰ تن طلا از معادن خارج می‌شود. بنابراین در تحلیل قیمت طلا، معمولا سمت عرضه نادیده گرفته شده و به عوامل موثر بر تقاضا توجه می‌شود. (مشتق حجم عرضه صفر فرض می‌شود.)

یک نکته بسیار جالب این است که می‌توانیم فرض کنیم هزینه معدن‌کاری طلا در جهان عدد ثابتی است: با کشف روش‌های نوین استخراج، هزینه معدن‌کاری کم می‌شود، اما از سوی دیگر با پیشروی فرایند استخراج، منابع طلا دور از دسترس‌تر شده و سختی معدن‌کاری افزایش می‌یابد. پیشرفت فناوری در تقابل با دشوارترشدن استخراج، باعث می‌شود که هزینه تولید هر اونس طلا عددی ثابت (حدود ۲۰۰ دلار برای هر اونس) باشد.

پس دیدیم که قیمت طلا نه تابع تغییر در عرضه (کشف معدن جدید) است و نه از پیشرفت فناوری تاثیر می‌گیرد. بلکه سمت تقاضا مهم‌ترین عامل موثر بر قیمت طلا است.

قیمت طلای در کشورهای مختلف هم با تقریب خوبی ثابت است. اگر قیمت طلا در یک کشور به شکلی فاحش تغییر کند، با صادرات یا واردات، قیمت طلا به سرعت به عدد جهانی نزدیک می‌شود. از این نظر بازار جهانی طلا یکی از چابک‌ترین و ایده‌آل‌ترین بازارها ( بازار رقابت کامل ) است.

با این وجود ممکن است قیمت جهانی طلا ضرب‌در قیمت دلار، همیشه برابر با قیمت طلا در ایران نباشد. به خصوص که تجارت طلا در ایران آزاد نیست و ممکن است در مواردی قیمت طلا بالاتر یا پایین‌تر از قیمت جهانی باشد.

مثلا قیمت هر گرم طلای ۱۸ عیار در مهرماه ۱۳۹۸ برابر با ۳۴ دلار است. با ضرب قیمت دلار در این روز (۱۱۴۵۰) به قیمت ۳۸۹۳۰۰ تومان برای هر گرم می‌رسیم. در حالی که در این روز هر گرم طلای ۱۸ عیار با قیمت ۴۰۸۹۰۰ تومان معامله می‌شود. اما در شرایط عادی این اختلاف (بین ۵ تا ۱۰ درصد) زیاد نیست.

با توجه به این که نااطمینانی بر سرعت گردش پول اثر می‌گذارد، حباب قیمت طلا با سرعت گردش پول همبستگی خواهد داشت. اما رابطه حباب سکه و طلا با سرعت گردش پول، یک رابطه عِلّی نیست.

با توجه به حرفی که زدیم، ممکن است این تصور ایجاد شود که در بلندمدت نباید تفاوتی فاحش بین رشد قیمت دلار و رشد قیمت طلا دیده شود. این تصور درست نیست. چرا که قیمت طلای جهانی هم به‌طور میانگین افزایشی است و در بلندمدت، قیمت طلا با شیبی تندتر از رشد قیمت دلار، بالا می‌رود.

طلا و اثر تقویمی

به تاثیر روزهای سال و مناسبت‌های تقویمی بر قیمت یک کالا، اثر تقویمی یا calendar effect می‌گویند. قیمت طلا هم از این اثر تاثیر می‌گیرد.

برای مثال در نزدیکی عید نوروز شاهد افزایش قیمت طلا هستیم. همچنین در اواخر ماه ذوالحجه و پیش از شروع محرم و صفر، به دلیل افزایش تعداد ازدواج‌ها، قیمت طلا کمی بالا می‌رود. ماه شعبان از دیگر ماه‌هایی است که به دلیل داشتن اعیاد و مناسبت‌های مقدس، تقاضای برای طلا بالا می‌رود.

افرادی که قصد دارند در بازه زمانی کوتاه، از بازار طلا نوسان بگیرند می‌توانند روی این آثار کوتاه‌مدت حساب کنند. تقارن نوروز ۱۳۹۹ با ماه شعبان می‌تواند اثر تقویمی بر قیمت طلا را تقویت کند. با این حال اثر تقویمی تنها عامل تاثیرگذار در بازار طلا نیست و سرمایه‌گذار هوشمند باید جمیع شرایط را در تحلیل خود لحاظ کند.

برش‌های تاریخی در قیمت طلا

همان‌طور که گفتیم جهش قیمت طلا با افزایش نااطمینانی ارتباط دارد. در ایران عموما جهش قیمت طلا به دنبال افزایش قیمت دلار صورت می‌گیرد. این سازوکار بسیار طبیعی است. با افزایش قیمت دلار مردم برای حفظ دارایی نقدی خود، بخشی از پول خود را به طلا تبدیل می‌کنند.

افزایش تقاضا قیمت طلا را تا جایی بالا می‌برد که به قیمت جهانی برسد. از آنجا به بعد، خرید طلا دیگر صرفه نخواهد داشت و تقاضا به تعادل می‌رسد. اگر میزان نااطمینانی بالا باشد، ممکن است قیمت از قیمت جهانی ضربدر قیمت دلار بیشتر شود. به تعبیر دیگر، با سنجش میزان حباب طلا، می‌شود میزان نااطمینانی را سنجید.

عطف اول:

بعد از انقلاب قیمت سکه در ایران افزایش یافت. بسیاری از مردم از وضعیت آینده اقتصاد بی‌اطلاع بودند و با خرید سکه، از سرمایه‌های خود حفاظت کردند. در این دوران قیمت هر سکه از ۴۲۰ تومان به ۱۳۰۰ تومان (۲۱۰% رشد) رسید.

عطف دوم:

در سال ۱۳۶۵ و با بالاگرفتن آتش جنگ، وضعیت نامشخص پایان جنگ و آغاز جنگ شهرها، قیمت سکه از ۶۵۰۰ تومان به ۱۱ هزار تومان (۶۹% رشد) رسید.

عطف سوم:

در دور دوم ریاست‌جمهوری هاشمی رفسنجانی و با افزایش شدید بودجه عمرانی کشور، قیمت سکه از ۱۶ هزار تومان به نزدیک ۳۰ هزار تومان (۸۷% رشد) افزایش یافت.

استثنا:

در دوران ریاست‌جمهوری محمد خاتمی، اقتصاد ایران ثبات داشت و میزان نااطمینانی تغییر شگرفی را تجربه نکرد. قیمت سکه در این دوران نیز شیبی متعادل را تجربه کرد.

عطف چهارم:

دور دوم ریاست‌جمهوری محمود احمدی‌نژاد اما دوران عجیبی بود. تحریم‌های بین‌المللی از یک سو و عوامل سیاسی داخلی از سوی دیگر باعث شد که قیمت سکه از سال ۱۳۸۸ به بعد رشد شدیدی داشته باشد. اوج این رشد بعد از سال ۹۰ رخ داد و قیمت هر سکه از زیر ۵۰۰ هزار تومان به بالای یک و نیم میلیون تومان (بیش از ۲۰۰% رشد) افزایش یافت.

عطف پنجم:

سال ۹۶ هم دورانی تاریخی در قیمت سکه بود. زمانی که سیاست‌های سخت‌گیرانه ترامپ هر سکه را از ۱ میلیون و ۲۰۰ هزار تومان به نزدیک ۴ میلیون تومان (۲۳۳% رشد) رساند. رشدی که در تاریخ ایران بعد از انقلاب بی‌سابقه بود.

به غیر از یک مورد استثنا (خاتمی) به نظر می‌رسد که دور دوم ریاست‌جمهوری‌ها شاهد جهش قیمت طلا و سکه هستیم.

شکل‌های مختلف خرید طلا

طلا را به شکل‌های مختلفی می‌شود خرید:

• طلای زینتی نو (اجرت ساخت بالا دارد و موقع فروش ارزش خود را از دست می‌دهد.)

• طلای دست‌دوم (اجرت ساخت ندارد، اما معمولا قیمت خریدوفروش آن یکسان نیست). توصیه می‌کنیم در هنگام خرید طلای دسته دوم، به نکات مهم تشخیص طلای اصل از بدل ، توجه کنید.

• شمش طلا (طلای خام که به شکل ابزاری زینتی یا کاربردی در نیامده باشد.)
• سکه طلا (قیمت آن با قیمت طلای هم‌وزنش یکی نیست. به این اختلاف حباب قیمت سکه می‌گویند.)
• طلای آب شده (طلای دست‌دوم به صورت آب‌شده و بدون اجرت فروخته می‌شود.)
• گواهی سپرده طلا (طلا در انبار استاندارد نگه‌داری می‌شود و با گواهی سپرده به‌عنوان یک ورق بهادار قابل دریافت است.)

وقتی از قیمت طلا حرف می‌زنند، منظور قیمت یک گرم طلای شمش است.

گواهی سپرده طلا

همان‌طور که گفتیم، گواهی سپرده یکی از شکل‌های مرسوم برای سرمایه‌گذاران است. در این روش افراد بعد از دریافت کد بورسی می‌توانند به صورت تلفنی یا آنلاین اقدام به خریدوفروش گواهی سپرده طلا کنند.

مرسوم‌تر شدن این ابزار مالی کمک خواهد کرد که قیمت طلا در سازوکاری شفاف‌تر به‌صورت عرضه‌وتقاضا تعیین شود. همچنین افراد با پرداخت ۱۰ درصد قیمت سکه طلا می‌توانند یک واحد سرمایه‌گذاری بخرند. (هر ده برگه سپرده معادل یک سکه طلا است.)

این روش، ریسک نگه‌داری کم‌تر و نقدشوندگی بیشتری دارد. با این وجود در شرایط نااطمینانی مثل جنگ، بلایای طبیعی یا تحریم، اعتماد به بازارهای مالی کم‌تر می‌شود و مردم طلای فیزیکی را به اوراق سپرده ترجیح می‌دهند.

قیمت طلا و اقتصاد رفتاری

می‌توانیم بگوییم که دو دسته عوامل می‌تواند بر قیمت طلا تاثیر بگذارد. عوامل غیرروانی و عوامل روانی.

عوامل غیرروانی مثل تغییری چشمگیر در عرضه طلا ارتباطی با وضعیت رفتاری جامعه ندارد. مثلا شاید معدنی بزرگ کشف شود که بتواند تولید سالانه طلا در جهان را افزایش دهد.

وقتی با پایان جنگ، دولت بودجه عمرانی خود را افزایش می‌دهد و با افزایش هزینه‌های دولت، نرخ ارز و به دنبال آن قیمت طلا بالا می‌رود، با یک مسئله کلاسیکی اقتصاد کلان مواجه هستیم. (اگر نخواهیم وضعیت رفتاری دولت‌ها را بررسی کنیم.)

اما وقتی با بالارفتن نااطمینانی، تقاضا برای طلا بالا می‌رود، برای توصیف شرایط به اقتصاد رفتاری نیاز خواهیم داشت.

هر دو دسته عامل کلاسیکی و رفتاری بر قیمت طلا اثر می‌گذارد. اما یک نکته جالب در بررسی نمودار تاریخی طلا وجود دارد. رفتار این مورد سرمایه‌گذاری بی‌اندازه به رفتار بازار مسکن شبیه است و هر دو مورد یک رشد پیوسته بیست درصد سالانه (به‌طور متوسط) را تجربه می‌کنند. چرا؟

اگر دلایل بنیادی و غیررفتاری عامل بالا و پایین رفتن قیمت طلا بود، بعید بود چنین الگویی را مشاهده کنیم. اما شباهت حرکت دو نمودار این پیام را در خود دارد که افرادی با وضعیت روان‌شناختی مشابه در دو بازار مسکن و طلا فعال هستند. بهره انتظاری برای این افراد، ۲۰ درصد است. اگر قیمت طلا و مسکن از این بازده فراتر برود آن‌ها فروشنده می‌شوند و در بازدهی کم‌تر از ۲۰ درصد، خریدار. همین رفتار جمعی باعث می‌شود که بازدهی طلا و مسکن در این کانال کنترل شود.

اطلاعات جالب در مورد طلا

طلا فلزی چکش‌خوار است و به‌سادگی شکل می‌گیرد. همین موضوع باعث شد که در دوران باستان، نفیس‌ترین و ظریف‌ترین مصنوعات از طلا ساخته شوند.

قیمت طلای ۲۴ عیار از عیارهای ۲۲ و ۱۸ بالاتر است. اما برای نگه‌داری و سرمایه‌گذاری طلای ۲۴ بهترین گزینه نیست. طلای خالص (۹۹٫۹%) به‌سادگی آسیب می‌بیند و تغییر شکل می‌دهد.

تمام طلایی که در جهان وجود دارد را می‌شود در یک مکعب به ابعاد ۱۸*۱۸*۱۸ متر (به‌اندازه یک ساختمان ۹ طبقه) جای داد! اما وزن همین مکعب نزدیک به ۲۰۰ هزار تن خواهد بود. بله، طلا فلزی بسیار چگال است.

یک تن طلا فقط ۵۱ لیتر حجم دارد. تمام طلای جهان حدود ۷٫۵ تریلیون دلار ارزش دارد. جالب است که این عدد نصف GDP چین و حدود یک‌سوم GDP آمریکا است. اما آیا چین می‌تواند تمام طلای جهان را بخرد و پول اضافه بیاورد؟

خیر! اگر چین بخواهد تمام طلای دنیا را بخرد، قیمت به‌شدت بالا می‌رود. قیمت آخرین گرم طلای باقی‌مانده در خارج از خاک چین به بی‌نهایت خواهد رسید. بنابراین هیچ‌کس قادر نیست تمام طلای جهان را بخرد. به‌خصوص که اگر یک فرد با هزینه بی‌نهایت این حجم طلا بخرد، موقع فروش با کاهش قیمت مواجه می‌شود و سنگین‌ترین زیان تاریخ را تجربه می‌کند.

فراموش نکنید که طلا یکی از پرکشش‌ترین (الاستیک‌ترین) کالاهای جهان است. یعنی اندکی تغییر در قیمت، به تغییری بزرگ در تقاضا منجر می‌شود.

بیشترین ذخیره طلای جهان به ترتیب در اختیار آمریکا (۴٫۳% از تمام طلای جهان)، آلمان (۱٫۸%)، ایتالیا (۱٫۳%)، فرانسه (۱٫۳%)، روسیه (۱٫۱۶%)، چین (۱%)، سوئیس (۰٫۵%)، ژاپن (۰٫۴%)، هند (۰٫۳%) و هلند (۰٫۳%) است. همین ده کشور مالک ۱۲٫۳۶ درصد از تمام طلای موجود در جهان هستند.

۰٫۱۳ درصد طلای جهان در ایران است، یعنی ۲۵۰ تن. تخمین‌زده می‌شود که ایران ۳۲۰ تن طلای کشف نشده در معدن داشته باشد.

پیش‌بینی می‌شود که تا سال ۲۰۷۵ دیگر هیچ طلای استخراج‌شده‌ای در جهان باقی نماند. در آن زمان بازیافت طلاهای دست‌دوم تنها منبع عرضه طلا خواهد بود. هرچند منابعی مثل طلای محلول در آب اقیانوس یا معادن مدفون زیر لایه‌های یخی قطب جنوب همچنان دست‌نخورده باقی می‌ماند.

سوالات مرتبط با قیمت طلا

قیمت طلا امروز چطور محاسبه می شود؟

قیمت هر گرم طلای ۱۸ عیار، هرمثقال و یا هر انس جهانی طلا به طور متوسط هر روز در حال تغییر است و با توجه به نوسانات ارزی، قیمت طلای جهانی، عرضه و تقاضا و سیاست های بانک مرکزی تعیین می شود. در اواسط سال ۱۴۰۱، قیمت طلای ۱۸ عیار در بازار تهران حدودا ۱٫۳۲۰٫۰۰۰ تومان می باشد و قیمت طلا مثقال ۱۸ عیار ۵٫۷۲۰٫۰۰۰ تومان می باشد. در هنگام خرید طلا، برای محاسبه قیمت طلا، از فرمول زیر استفاده می شود: مالیات بر ارزش افزوده + سود طلافروش + (وزن طلا × (اجرت ساخت + قیمت یک گرم طلای ۱۸ عیار)

پیش بینی بلندمدت قیمت طلا و سکه چطور است؟

پاسخی روشن به سوالاتی مانند: آیا طلا ارزان می شود؟ قیمت طلا روبه افزایش است یا کاهش؟ جدیدترین پیش بینی قیمت طلا چیست؟ پیش بینی قیمت طلا در نیمه دوم سال ۱۴۰۱ چطور است؟ که همگی در راستای تشخیص مسیر قیمتی طلا پرسیده می شوند، وجود ندارد. اما مهمترین فاکتورهای اثرگذار بر قیمت طلا عبارتند از: نوسانات قیمت دلار، قیمت انس جهانی، هزینه و سختی استخراج طلا، سیاست‌های پولی فدرال‌رزرو، بحران های سیاسی و غیره.

تفاوت قیمت طلای دست دوم با طلای نو؟

قیمت طلای دسته دوم از طلای نو ارزان تر است زیرا اجرت طلا یک بار محاسبه می شود و در خرید طلای دسته دوم شما اجرت پرداخت نمی کنید. فقط مواظب کلاه برداری ها باشید و از مراکز معتبر خرید کنید.