هزینه اجرای قانون هوای پاک برابر با یک قلم فساد در ایران

به گزارش تجارت‌نیوز، با گذشت حدود 6 سال از قانون هوای پاک در کشور، همچنان بسیاری از دستگاه‌های مسئول از اجرای آن شانه خالی می‌کنند. تا جایی‌که اعلام شد فقط 10 درصد از این قانون تا سال 1400 اجرا شده است.

کلانشهرها همچنان در آلودگی هوا غوطه‌ور هستند. تعطیلی مدارس و ادارات هم تاکنون راه به جایی نبرده است. یکی از مازوت‌سوزی می‌گوید و آن یکی از سوخت بی‌کیفیت خودروها. با در نظر گرفتن آلاینده‌های مختلف، نتیجه می‌شود مرگ هزاران نفر در کشور بر اثر تنفس در همین هوای آلوده.

23 دستگاه وظایف اجرایی و نظارتی برای اجرای قانون هوای پاک بر عهده دارند. سازمان‌های عریض و طویلی که هر ساله بودجه کلانی می‌گیرند، اما برخی از آنها حتی یک بند از این قانون را هم اجرا نمی‌کنند. صحبت از اجرای قانون هوای پاک که می‌شود، یک سر ماجرا هم به کسری بودجه می‌رسد. سوال اینجاست که برای اجرای این قانون چقدر بودجه لازم است و دستگاه‌های مسئول چقدر بودجه گرفته‌اند که حالا از کمبود منابع مالی می‌گویند؟

بودجه 23 دستگاه مسئول در قانون هوای پاک

بر اساس قانون هوای پاک، نهاد ریاست جمهوری، قوه قضاییه، 12 وزارتخانه، سازمان ملی استاندارد، سازمان هواشناسی کشور، سازمان انرژی اتمی، نیروی انتظامی و سازمان برنامه و بودجه 23 سازمانی هستند که مسئولیت کیفیت هوا بر عهده آنهاست. 

مشخص نیست هر کدام از این وزارتخانه‌ها و سازمان‌ها چه میزان از بودجه خود را باید برای اجرای قانون هوای پاک اختصاص دهند. نه در لایحه بودجه، ردیف بودجه‌ای برای آن مشخص شده است، نه این سازمان‌ها جزئیاتی ارائه کرده‌اند. اما در یک نگاه کلی دستگاه‌های مختلف مسئول در این قانون، در مجموع بیش از 600 هزار میلیارد تومان در سال جاری بودجه گرفته‌اند.

برای مثال در سال جاری، 29.327 هزار میلیارد تومان بودجه به وزارت نیرو تعلق گرفت. در قانون هوای پاک 22 تکلیف برای این وزارتخانه تعیین شده است. با این حال بنابر گزارش خبرگزاری فارس، این وزارتخانه هیچ کدام از تکالیف را به صورت کامل اجرا نکرده است. وزارت نیرو فقط برخی از تکالیف را آن هم به صورت ناقص اجرا کرد. در مثالی دیگر می‌توان به وزارت راه و شهرسازی اشاره کرد که 31.070 هزار میلیارد تومان بودجه به خود اختصاص داد و در قانون هوای پاک بیش از 20 تکلیف بر عهده دارد. 

پیش از این علی سلاجقه، رئیس سازمان محیط زیست کشور گفته بود برای اجرای برنامه‌های این قانون 180 همت بودجه برآورد شد. با این حساب اگر یک درصد از بودجه اختصاصی خود یا حتی کمتر از آن را برای اجرای قانون هوای پاک اختصاص می‌دادند، شاید اکنون هوای آلوده، کلانشهرها را در مشت خود نگرفته بود.

هزینه هوای پاک برابر با یک قلم فساد در ایران

به عبارت دیگر، حدود سه میلیارد و 569 میلیون دلار بودجه برای اجرای قانون هوای پاک لازم است. در حالی‌که از سلسله‌ فسادهایی که در ایران صورت می‌گیرد، در تازه‌ترین مورد آن از فساد 3 میلیارد و 370 میلیون دلاری گروه کشت و صنعت دبش رونمایی شد. یعنی پاک شدن هوای تهران تنها به بودجه‌ای معادل یک قلم فساد در کشور نیاز دارد.

این در حالی است که همین هوای آلوده بنا بر اعلام وزارت بهداشت از سال 1395 تا سال 1400 موجب مرگ بیش از 76 هزار نفر در ایران شد. روز گذشته نیز داریوش گلعلیزاده، رئیس مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم سازمان حفاظت از محیط زیست به خبرآنلاین گفت که بررسی‌های انجام شده از سوی وزارت بهداشت نشان می‌دهد سال گذشته در 33 شهر بیش از 26 هزار نفر مرگ منتسب به آلودگی هوا داشتند.

دولت، مهم‌ترین عامل غیرمستقیم آلودگی هوا

پایانی بر پاسکاری‌های دستگاه‌های مختلف برای اجرا نکردن قانون هوای پاک نیست. پیش از این مرکز پژوهش‌های مجلس در گزارشی نوشت که از بین 56 ماده موجود در قانون هوای پاک و آیین‌نامه فنی آن 22 ماده به صورت ضعیف، 17 ماده متوسط و 17 ماده خوب اجرا شده‌اند. بیشترین وزن از لحاظ کیفیت اجرا مربوط به اجرای ضعیف است.

بازوی پژوهشی مجلس در ادامه این گزارش آورده که دولت به دلیل تصدی‌گری عمده در اقتصاد، مهم‌ترین عامل غیرمستقیم انتشار آلاینده‌های هوا است. سازمان محیط زیست به عنوان بخشی از دولت، دستگاه حاکمیتی و نظارتی بر کاهش آلودگی هواست. چنین ترکیبی، نظارت و حاکمیت دولت بر دولت است که نتیجه آن عدم اجرای قوانین به دلیل نبود مطلق ضمانت اجرایی چنین نظارتی است.