پایتخت‌نشینان طی مردادماه ۲۶ روز هوای ناسالم برای گروه‌های حساس و یک روز هوای ناسالم برای همه را تنفس کردند. بیشینه آلودگی هوای تهران طی ماه گذشته، ۷ مردادماه ثبت شد که در این روز غلظت آلاینده ازن به ۱۷۱ رسید. پایتخت‌نشینان طی ۱۸ روز از مردادماه بیش از یک آلاینده را فراتر از میزان مجاز تنفس کردند. افزایش همزمان غلظت دو یا چند آلاینده می‌تواند منجر به تشدید عوارض و مخاطرات بهداشتی به‌ویژه برای گروه‌های حساس جامعه شود. آلاینده شاخص در این ماه ذرات معلق کوچک‌تر از ۲.۵ میکرون (طی ۲۶ روز) بود. کیفیت هوای پایتخت طی دومین ماه تابستان سال ۱۴۰۲، ۲۰ روز در شرایط قابل قبول، هشت روز در شرایط ناسالم برای گروه‌های حساس و سه روز در شرایط ناسالم قرار داشت و به‌جز یک روز، آلاینده شاخص روزهای آلوده «ازن» بود. وضعیت هوای تهران در دومین ماه تابستان ۱۴۰۱ و مقایسه آن با سال ۱۴۰۰ نشان می‌دهد که در مردادماه سال ۱۴۰۰ ،۲۶ روز هوای قابل قبول ثبت شد که این عدد سال ۱۴۰۱ به پنج روز کاهش یافت. در مرداد سال ۱۴۰۰ تنها پنج روز هوای تهران در شرایط ناسالم برای گروه‌های حساس قرار داشت که این وضعیت سال ۱۴۰۱ به ۲۴ روز رسید. در مرداد سال ۱۴۰۰ تهران هیچ روز هوای ناسالم را تجربه نکرده بود این در حالیست که سال ۱۴۰۱ دو روز این شرایط را تجربه کرد. شاخص آلودگی هوا در ۶ مردادماه ۱۴۰۱ با آلاینده شاخص ذرات معلق کمتر از ۲.۵ میکرون به عدد ۱۵۱ رسید اما در ۱۲ مردادماه آلاینده شاخص ازن بود و عدد ۱۶۷ برای این آلاینده به ثبت رسید. آلاینده شاخص هوای مردادماه سال ۱۴۰۱ نیز مانند مردادماه سال ۱۴۰۰ ازن بود و هوای تهران ۲۲ روز با این آلاینده شاخص آلودگی هوا را تجربه کرد. تنها در ۳ مردادماه ذرات معلق کمتر از ۱۰ میکرون با رسیدن به عدد ۱۴۳ تبدیل به آلاینده شاخص هوای تهران شد و شش روز از مردادماه سال ۱۴۰۱ نیز آلاینده شاخص به ذرات معلق کمتر از ۲.۵ میکرون تبدیل شد. کمینه شاخص ثبت شده برای آلاینده ازن عدد ۷۷ و بیشینه آن عدد ۱۶۷ را نشان می‌دهد. کمینه و بیشینه شاخص برای آلاینده ذرات معلق کمتر از ۲.۵ میکرون نیز ۹۰ و ۱۵۱ بود. وضعیت آلودگی هوای تهران طی سال ۹۵ تا ۱۴۰۰ آمار شرکت کنترل کیفیت هوا تهران نشان می‌دهد کیفیت هوای تهران طی مرداد ماه سال ۱۴۰۰ نسبت به مدت مشابه سال ۹۹ تعداد روزهای آلوده کمتری را ‌داشت چراکه کیفیت هوای تهران طی مرداد سال ۱۴۰۰ ۲۶ روز در شرایط قابل قبول و پنج روز در وضعیت ناسالم برای گروه‌های حساس قرار داشت و ازن آلاینده شاخص بود. مرداد سال ۹۹ هوای تهران ۱۷ روز قابل قبول،۱۳ روز ناسالم برای گروه‌های حساس و یک روز نیز در شرایط ناسالم برای همه افراد قرار داشت. آلاینده ازن علت آلودگی هوا طی تمام روزهای آلوده مرداد ماه این سال بود. مرداد ماه سال ۹۸ نیز غلظت آلاینده ازن در هوای تهران طی پنج روز از حد استاندارد فراتر رفت. طی این بازه زمانی آلاینده ناکس و ذرات معلق کمتر از ۲.۵ میکرون نیز هر کدام طی یک روز هوای تهران را آلوده کردند و به‌طور کلی هوا در مرداد ماه سال ۹۸ ۲۶ روز در شرایط قابل قبول و پنج روز در شرایط ناسالم برای گروه‌های حساس بود. در تولید آلاینده ناکس وسایل نقلیه ۳۵ درصد و نیروگاه‌ها ۳۲ درصد نقش دارند. این آلاینده هوا می‌تواند سبب ایجاد مشکلات جدی تنفسی و التهاب چشم در انسان شود. اختلال در بویایی، خستگی، تحریک گلو، ناراحتی‌های اعصاب و افزایش برونشیت حاد از دیگر اثرات قرارگیری در معرض گاز نیتروژن دی‌اکسید است. طی دومین ماه تابستان سال ۹۷ تهرانی‌ها ۲۷ روز هوای قابل قبول و چهار روز هوای ناسالم برای گروه‌های حساس داشتند. علت آلودگی هوا در این‌بازه زمانی افزایش غلظت ازن و ذرات معلق بود. کیفیت هوای تهران در مرداد ماه سال ۹۶ نیز پنج روز در شرایط ناسالم برای گروه‌های حساس قرار داشت که از این بین سهم آلاینده ازن سه روز و سهم ذرات معلق کمتر از ۲.۵ میکرون دو روز بود. بقیه روزهای ماه در این بازه زمانی، هوا در شرایط قابل قبول بود. بر اساس اطلاعات شرکت کنترل کیفیت هوای تهران، در مرداد ماه سال ۹۵ هوای تهران طی سه روز به دلیل افزایش غلظت ذرات معلق کمتر از ۲.۵ میکرون آلوده شد و در شرایط ناسالم برای گروه‌های حساس قرار گرفت. مواجهه کوتاه مدت با این آلاینده می‌تواند منجر به تشدید علائم بیماری‌های قلبی و ریوی شود. مواجه طولانی مدت با ذرات معلق عامل مرگ و میر زودرس و تشدید بیماری‌های قلبی و ریوی است. ذرات معلق چیست؟ به گزارش ایسنا ذرات معلق کوچکتر از ۱۰ میکرون درشت‌ترند و نسبت به ذرات معلق کوچکتر از ۲.۵ میکرون کمتر وارد بخش‌های تحتانی سیستم تنفسی می‌شوند و به‌طور جزئی خطر کمتری دارند ولی در غلظت‌های بالا و در قیاس با حد مجاز می‌توانند مشکلات زیادی به لحاظ بهداشتی و زیست محیطی در پی داشته باشند. به‌طور کلی عمده‌ترین منابع انتشار ذرات معلق نیز احتراق سوخت (مانند سوزاندن زغال سنگ و چوب)، خودروهای دیزلی فاقد فیلتر دوده، فرایندهای صنعتی و کشاورزی و انتشار از خودروها است. ذرات معلق عموما در ماه‌های سرد سال کیفیت هوا را تحت تاثیر قرار می‌دهند. مطالعات علمی متعدد درباره ذرات معلق نشان می‌دهد که قرار گرفتن در معرض این آلاینده باعث بروز مشکلات زبادی می‌شود. مرگ زودرس در مبتلایان به بیماری‌های قلبی و ریوی، بروز حملات قلبی غیرکشنده، ضربات قلب نامنظم، ابتلا به سرطان ریه، تشدید آسم، کاهش عملکرد ریه و افزایش علائم تنفسی مشکلاتی است که آلودگی هوا برای سلامت انسان ایجاد می‌کند. آلاینده ازن چیست؟ ازن نیز آلاینده ثانویه‌ای است که در صورت افزایش شدت تابش و نور مستقیم خورشید و بالا رفتن دما و البته وجود برخی آلاینده‌های دیگر نظیر اکسیدهای نیتروژن و ترکیبات آلی فرار، تولید و در هوا منتشر می‌شود و به همین علت در روزهای گرم سال شاهد افزایش غلظت این گاز هستیم. هر چه از شدت گرمای هوا کاسته شود، غلظت این گاز نیز کمتر می شود. پیش‌سازهای آن VOC‌ها یا همان ترکیبات آلی فرار و ناکس هستند. خودروهای دیزلی، موتورسیکلت‌های فرسوده و بخارات بنزین پیش‌سازهای ازن هستند همچنین استفاده از سوخت‌های غیر استاندارد در نیروگاه‌ها و پالایشگاه‌ها می‌تواند در افزایش غلظت ازن نقش داشته باشد. علاوه بر این آلاینده ازن سبب کاهش عملکرد ریه و افزایش علائم تنفسی مانند سرفه، تنگی نفس، تشدید آسم و سایر بیماری‌های ریوی می‌شود. ازن در مرگ ومیر زودرس نیز تاثیرگذار است. شاخص کیفیت هوا چیست؟ شاخص کیفیت هوا (AQI) به شش دسته اصلی تقسیم‌بندی می‌شود. بر اساس این تقسیم‌بندی از عدد صفر تا ۵۰ هوا پاک، از ۵۱ تا ۱۰۰ هوا سالم یا متوسط، از ۱۰۱ تا ۱۵۰ هوا ناسالم برای گروه‌های حساس، از ۱۵۱ تا ۲۰۰ هوا ناسالم برای همه گروه‌ها، از ۲۰۱ تا ۳۰۰ هوا بسیار ناسالم و از ۳۰۱ تا ۵۰۰ شرایط کیفی هوا خطرناک است. گفتنی است در هوای پاک که با رنگ سبز نشان داده می‌شود، شرایط کیفیت هوا مناسب است و خطری برای سلامت انسان ندارد. در هوای سالم که به رنگ زرد شناخته می‌شود، کیفیت هوا قابل قبول و غلظت آلاینده‌ها کمتر از حدی است که بر سلامت انسان تاثیر منفی داشته باشد اما در هوای ناسالم برای گروه‌های حساس که به رنگ نارنجی نشانه‌گذاری می‌شود، مقدار AQI بین ۱۰۱ تا ۱۵۰ قرار می‌گیرد که در نتیجه آن گروه‌های حساس اثرپذیری بیشتری از آلودگی هوا خواهند داشت. در هوای ناسالم که به رنگ قرمز است، کلیه افراد جامعه در معرض مخاطرات ناشی از آلودگی هوا قرار می‌گیرند و حتی ممکن است گروه‌های حساس دچار عوارض شدیدتری شوند. افزون بر این در هوای بسیار ناسالم که به رنگ بنفش نشان داده می‌شود و عدد AQI بین ۲۰۱ تا ۳۰۰ قرار می‌گیرد، احتمال بروز عوارض جدی برای سلامت افراد جامعه افزایش می‌یابد.
