شانس ۶.۵ برابری مردهای فوق‌دیپلمه نسبت به زنان در یافتن مشاغل پژوهشی

به گزارش تجارت‌نیوز، مرکز آمار در تازه‌ترین گزارش خود به نتایج آمارگیری از فعالیت‌های تحقیق و توسعه در سال 1400 پرداخته است. طبق این گزارش، تعداد محققان فعال در کارگاه‌های تحقیق و توسعه در این سال نسبت به سال قبلی افزایش یافته است. از میان این محققان، نزدیک به 70 درصد مرد و باقی زن هستند. شواهد نشان می‌دهد که سهم زنان از کل محققان کارگاه‌های تحقیق و توسعه در سال 1400 نسبت به سال 98 کاهش یافته است.

اطلاعات موجود در گزارش مرکز آمار نشان می‌دهد که بیش از 50 درصد از محققانی که به صورت تمام‌وقت در کارگاه‌های تحقیق و توسعه کار می‌کنند، مدرک «دکتری تخصصی» دارند. حدود 3 درصد از محققان تمام وقت نیز مدرک کاردانی یا کمتر دارند.

این نسبت‌ها مربوط به کل محققان تمام وقت است. اگر مدرک تحصیلی را برای زنان و مردان به طور مجزا بررسی کنیم نتیجه متفاوت می‌شود. برای مثال، درصدی از مردان محقق تمام وقت که با مدرک کاردانی یا کمتر در کارگاه‌های تحقیق و توسعه کار می‌کنند تقریبا 6 برابر زنان با مدرک مشابه و موقعیت شغلی یکسان است.

بعلاوه، بررسی‌ها حاکی از آن است که نیمی از هزینه‌های کارگاه‌های تحقیق و توسعه صرف مزد و حقوق محققان می‌شود. سایر مخارج نیز در راستای تامین هزینه‌های سرمایه‌ای، سایر هزینه‌های جاری و مزد و حقوق سایر کارکنان این شرکت‌ها است.

افزایش تعداد محققان در مراکز تحقیق و توسعه طی سال 1400

تازه‌ترین گزارش مرکز آمار درمورد «نتایج آمارگیری از فعالیت‌های تحقیق و توسعه در سال 1400» است. مراکز تحقیقاتی، کارگاه‌های صنعتی و دانشگاه‌ها مراکزی هستند که از آن‌ها تحت عنوان «کارگاه تحقیق و توسعه» در این گزارش یاد شده است. این مراکز دو نوع نیرو دارند که به عنوان «کارکنان» و «پژوهشگران» شناخته می‌شوند.

کارکنان شامل همه افرادی است که به طور مستقیم در فعالیت‌های تحقیق و توسعه مشارکت دارند. پژوهشگران یا محققان نیز به افرادی گفته می‌شود که به صورت سازمان‌یافته و حرفه‌ای به طرح اولیه یا خلق دانش جدید، محصولات، فرآیندها، روش‌ها و سیستم‌های جدید می‌پردازند یا مدیریت طرح پژوهشی را بر عهده دارند.

طبق گزارش جدید مرکز آمار، در سال 1400 حدود 282 هزار نفر محقق در کشور مشغول به فعالیت‌های تحقیق و توسعه بوده‌اند. از این تعداد، 69.8 درصد مرد و 30.2 درصد زن هستند. باید توجه داشت که سهم زنان پژوهشگر از کل محققان حوزه تحقیق و توسعه در سال 1400 نسبت به سال 98 کاهش یافته است.

درصد مردان محقق با مدرک فوق دیپلم، 6.5 برابر زنان با موقعیت مشابه

در سال 1400، از میان کل محققانی که فعالیت تحقیق و توسعه داشتند، 54.8 درصد مدرک دکتری، 26 درصد مدرک کارشناسی ارشد یا بالاتر، 15.3 درصد مدرک کارشناسی و 3.7 درصد مدرک کاردانی (فوق دیپلم) یا کمتر داشته‌اند. این نسبت مربوط به کل محققان است و نتیجه برای مردان و زنان متفاوت است.

برای مثال، 48.5 درصد از مردان محقق در حوزه تحقیق و توسعه مدرک دکتری دارند در حالی که این نسبت برای زنان 69.7 درصد است. همچنین، 4.9 درصد از مردان پژوهشگر در این حوزه مدرک فوق دیپلم یا کمتر دارند در حالی که تنها 0.75 زنان پژوهشگر در تحقیق و توسعه در این سطح علمی قرار دارند. بنابراین درصدی از مردان فوق‌دیپلمه که در مراکز تحقیق و توسعه محقق بوده‌اند حدودا 6.5 برابر زنانی با موقعیت یکسان است.

در نتیجه، می‌توان اینگونه برداشت کرد که زنان برای ورود به این حوزه باید مدرک تحصیلی بالاتری داشته باشند و مردان متقاضی با مدرک تحصیلی کمتر شانس بیش‌تری برای فعالیت تحت عنوان محقق تحقیق و توسعه دارند.

سهم 50 درصدی دستمزد پژوهشگران از کل هزینه مراکز تحقیق و توسعه

طبق داده‌های مرکز آمار، در سال 1400 کل هزینه‌های کارگاه‌های تحقیق و توسعه برابر با 48.5 هزار میلیارد تومان (همت) بوده است. از کل این هزینه، 24.4 همت مربوط به مزد و حقوق محققان است که 50 درصد از هزینه کل را تشکیل می‌دهد.

یکی دیگر از هزینه‌های جاری این مراکز، هزینه مربوط به مزد و حقوق سایر کارکنان تحقیق و توسعه است که در سال 1400 حدود 8 هزار میلیارد تومان برآورد شده است. این رقم، 16.8 درصد از کل هزینه‌های این مراکز را تشکیل می‌دهد.

بجز هزینه‌های جاری، هزینه‌های سرمایه‌ای هم برای مراکز تحقیق و توسعه وجود دارد.