اختلاف ۵۰۰ هزار میلیادی مرکز آمار و بانک مرکزی بر سر حجم اقتصادی ایران
بررسی‌ها نشان می‌دهد حجم اقتصاد ایران از نگاه مرکز آمار ایران نزدیک به ۵۰۰ هزار میلیارد تومان بزرگتر از ارزیابی بانک مرکزی است.
بانک مرکزی در تازه‌ترین اقدام خود سال پایه محاسبه تولید ناخالص داخلی را به ۱۴۰۰ تغییر داد. این تغییر باعث شد سال پایه محاسبه تولید ناخالص در دو مرکز آماری کشور یکسان شود. مرکز آمار ایران که پیش از بانک مرکزی اقدام به تغییر سال پایه به ۱۴۰۰ کرده بود آمارهای تولید ناخالص را فصل‌ها به این شیوه منتشر کرده است.
این شباهت در سال پایه باعث شد بهانه‌ای برای مقایسه آمارهای تولید ناخالص در دو نهاد آماری به وجود بیاید. مقایسه آمارهای دو مرکز حاکی از آن است که حجم اقتصاد ایران در آمارهای مرکز آمار، تقریبا ۵۰۰ هزار میلیارد تومان بیشتر از حجم اقتصاد اعلام شده توسط بانک مرکزی است.
اختلاف ۵۰۰ همتی دو نهاد آماری در محاسبه تولید ناخالص
همانطور که گفته شد بانک مرکزی در تازه‌ترین اقدام خود در محاسبه تولید ناخالص داخلی، سال پایه را از ۹۵ به ۱۴۰۰ تغییر داد. تغییر سال پایه به این معناست که قیمت معیار برای محاسبه ارزش تولید در هر سال تغییر پیدا خواهد کرد. در نتیجه این تغییر، تولید ناخالص داخلی و رشد اقتصادی متفاوت خواهد شد.
مرکز آمار ایران نیز این تغییر را پیش‌تر داده‌های خود اعمال کرده بود. به این ترتیب سال پایه محاسبه تولید در این دو مرکز در مقطع زمانی فعلی یکسان شده است. در نتیجه آمارهای این دو مرکز قابلیت مقایسه پیدا کرده است.
به دلیل اینکه بانک مرکزی آمارهای تولید ناخالص داخلی را برای فصول بهار و تابستان امسال و سال گذشته اعلام کرده است می‌توان این آمارها را با داده‌های مشابه در مرکز آمار مقایسه کرد.
نتیجه این مقایسه نشان می‌دهد حجم اقتصاد ایران از نگاه مرکز آمار ایران در بهار و تابستان ۱۴۰۲ به ترتیب معادل ۲ هزار و ۳۰۰ هزار میلیارد تومان (همت) و ۲ هزار و ۵۰۰ همت بوده است. در این همین زمان حجم اقتصاد ایران از نگاه بانک مرکزی در بهار ۱۴۰۲ معادل هزار و ۸۴۸ همت و در تابستان همان سال معادل ۲ هزار و ۷۴ همت بوده است.
آخرین آمارهای تولید ناخالص این دو مرکز نیز نشان می‌دهد مرکز آمار، حجم تولید ایران را در بهار و تابستان امسال به ترتیب ۲ هزار و ۴۳۱ همت و ۲ هزار و ۶۳۸ همت ارزیابی کرده است. اما بانک مرکزی ارزیابی پایین‌تری از این ارقام داشته و تولید ناخالص داخلی در بهار امسال را معادل هزار و ۹۰۱ همت و تولید ناخالص داخلی در تابستان امسال را معادل ۲ هزار و ۱۳۱ همت در نظر گرفته است.
البته باید دقت کرد که ارقام اعلام شده با سال پایه ۱۴۰۰ محاسبه شده و بر اساس قیمت‌های جاری نیست. لذا اثر تورم از این قیمت‌ها برداشته شده و ارزش حقیقی اقتصاد ایران بدست آمده است.
تمامی این آمارها حاکی از آن است که مرکز آمار ایران برآوردی بالاتر از بانک مرکزی در محاسبه تولید ناخالص داخلی داشته است. طبق آمارها اختلاف آماری این دو نهاد حدود ۵۰۰ هزار میلیارد تومان بوده است. در نتیجه با وجود این اختلاف آماری نمی‌توان با قطعیت حجم حقیقی اقتصاد ایران را اعلام کرد.
نظرات