ناترازی بانکی به یکی از چالش‌های بزرگ اقتصاد ایران در سال‌های اخیر تبدیل شده است؛ بحرانی که با افزایش بدهی بانک‌ها، استقراض از بانک مرکزی و چاپ پول، تورم را تشدید می‌کند. اما آیا دولت و بانک مرکزی برنامه‌ای برای مهار این بحران دارند؟
بازار سرمایه سال 1403 را با فراز و فرودهای بسیاری پشت سر گذاشت. پایان کار دولت سیزدهم و سپس آغاز دولت مسعود پزشکیان که امید می‌رفت رویکردی متفاوت در عرضه سیاست و اقتصاد داشته باشد، افت و خیزهای زیادی در بازار ایجاد کرد. بهمن فلاح، کارشناس بازار سرمایه در گفت‌وگو با تجارت‌نیوز، عملکرد دولت چهاردهم در بازار سرمایه را ضعیف ارزیابی کرده و ریشه آن را در چرخش رویکرد دولت از تفکرات افرادی مانند حسین عبده تبریزی و علی طیب‌نیا به سوی دیدگاه‌های اشخاصی مانند محمدرضا فرزین می‌داند.
در حالی که برخی افراد در روزهای اخیر، نگرانی‌هایی را در خصوص کمبود منابع طلایی کشور مطرح کرده‌اند، سیاستگذاران سعی کردند تا ابهام‌های موجود در این زمینه را برطرف کنند. به عنوان نمونه، محمدرضا فرزین، رئیس‌کل بانک مرکزی اعلام کرد که ایران جزو بزرگ‌ترین دارندگان ذخایر استراتژیک طلا است
محمد رضا فرزین رئیس کل بانک مرکزی در تشریح آخرین وضعیت اقتصادی گفت: اقتصاد کشور در ۹ ماهه ابتدایی سال رشد ۳.۷ درصدی را تجربه کرده و حجم تجارت غیرنفتی کشور از ۱۱۶ میلیارد دلار فراتر رفت.
در جریان بازار باز هفته سوم اسفندماه، بانک مرکزی 290 هزار میلیارد تومان پول به این بازار تزریق کرد که این رقم بالاترین میزان وام‌دهی بانک مرکزی در تاریخ عملیات بازار باز است. همچنین بانک‌ها برای دومین هفته متوالی بیش از 320 هزار میلیارد تومان سفارش ریپو در بازار باز به ثبت رساندند.
معاون نظارت بیمه مرکزی، خطاب به مدیرعامل شرکت بیمه هوشمند فردا اعلام کرده است که این شرکت بیمه ای از قبول بیمه در تمامی رشته های بیمه ای به مدت 3 ما از تاریخ ابلاغ، تعلیق می شود.
بانک مرکزی به‌جای حراج طلا، باید این نقدینگی را به سمت تولید هدایت می‌کرد. در شرایطی که صنایع کشور از کمبود سرمایه در گردش رنج می‌برند، این تصمیم تنها وضعیت را بدتر می‌کند. این سرمایه می‌توانست در قالب تسهیلات کم‌بهره به تولیدکنندگان اختصاص داده شود، اما حالا به جیب دلالان و سوداگران سرازیر شده است.
دبیرکل انجمن صنفی صنایع پتروشیمی گفت: قبل از راه‌اندازی بازار ارز توافقی، از دوستان ما در بانک مرکزی زنگ زدند و با ما مشورت کردند که اگر به بازار ارز توافقی منتقل شویم، چون قیمت‌ها توافقی می‌باشد ممکن است یک واردکننده پیدا شود و گرانتر بخرد.
روابط عمومی بانک مرکزی اعلام کرد: با توجه به شرایط اقتصادی پایان سال و بازار سهام، اجرای موضوع انتشار اوراق گواهی طلای بانک مرکزی به سال آینده موکول شد.
در جریان بازار باز هفته دوم اسفندماه، بانک‌ها بیش از 370 هزار میلیارد تومان سفارش ریپو برای تامین وجوه نقدی موردنیاز خود ثبت کردند که این رقم بالاترین میزان در تاریخ این بازار محسوب می‌شود. همچنین تشدید نیاز به نقدینگی در بانک‌ها، بانک مرکزی را وادار کرد تا رقم تزریق پول در بازار باز را افزایش دهد.
بانک مرکزی در حالی با ابلاغ بخشنامه‌ای به شبکه بانکی بر اجرای کامل قانون «انتشار و دسترسی آزاد به اطلاعات» از سوی بانک‌ها تاکید کرده که خود سابقه‌ای طولانی در سرکوب آماری و توقف انتشار داده‌های اقتصادی دارد.
برآوردهای بانک مرکزی از بازار غیررسمی ارز بیانگر رشد قیمتی ۱۱ درصدی هر دلار آمریکا در این بازار طی دی ماه امسال حکایت دارد به طوری که قیمت آن به طور متوسط به حدود ۸۰ هزار تومان محاسبه شده است.
با وجود افزایش نیاز بانک‌ها به وجوه نقد، بانک مرکزی رقم تزریق پول در بازار باز را ثابت نگه داشت. با این حال، رقم وام‌دهی بانک مرکزی در بازار شبانه افزایش یافت تا عطش بانک‌ها برای نقدینگی، با اعتباردهی از این مسیر فروکش کند.
با وجود اینکه بانک مرکزی توانسته با سیاست‌های انقباضی خود، روند استقراض بانک‌ها را تا حدودی مهار کند، تشدید رشد بدهی دولت به بانک مرکزی همچنان ادامه دارد؛ طوری که این افزایش این بدهی، تاثیری 15.7 درصدی بر رشد پایه پولی در دی‌ماه امسال گذاشت.
حجم کل نقدینگی اقتصاد ایران در پایان دی‌ماه به 9 هزار و 723 هزار میلیارد تومان رسید که این رقم رشد 23.4 درصدی، معادل 1845 هزار میلیارد تومانی نقدینگی را در 10 ماهه سال جاری نشان می‌دهد. به عبارت دیگر، رقم رشد نقدینگی در 10 ماهه امسال تقریبا برابر با کل نقدینگی کشور تا پایان سال 1397 بود.
