تجارت‌نیوز از رشد قارچ‌گونه مال‌ها در تهران گزارش می‌دهد:
جبران کسری بودجه شهرداری با مجوزهای مال‌سازی/ غده‌های ترافیکی، پایتخت را گرفته است
رشد قارچ‌گونه مال‌ها در تهران ادامه دارد. امیر ساعدی داریان، عضو هیأت علمی دانشگاه شهید بهشتی می‌گوید: «مال‌سازی درآمد قابل توجهی برای شهرداری دارد و به همین دلیل است که بدون حساب و کتاب مجوز دریافت می‌کنند. شهرداری برای برطرف کردن کسری بودجه به مال‌سازی روی آورده است.»
ساغر رحیمی‌شاد- به گزارش تجارت‌نیوز، جای جای تهران ساختمان‌های غول پیکر سر بر افراشته‌اند، ساختمان‌هایی که با عنوان «مال» شناخته می‌شوند. مال‌ها عموما مکان‌هایی برای استراحت، خرید و تفریح هستند، اما همین مکان‌های به نظر جذاب، گرفتاری‌هایی هم برای اهالی پایتخت ایجاد کرده است. نارضایتی‌ها ابتدا از سوی شهروندانی آغاز شد که در اطراف این مجتمع‌های تجاری زندگی می‌کنند و به دلیل حجم ترافیک ایجادشده در اطراف این مراکز برای رفت وآمد به دردسرهای زیادی افتاده‌اند؛ اما به مرور گریبان‌گیر شهروندان دیگر هم شد.
تعداد این مراکز تجاری آنقدر زیاد شده است که برخی از کسب و کارها دیگر مشتری‌هایشان را از دست داده‌اند. برخی از غرفه‌های این مراکز هم خالی است. یک حساب سرانگشتی برای صاحبان سرمایه کافی است تا قید راه‌اندازی کسب و کار در این مراکز را بزنند. جایی که چند مرکز تجاری در همسایگی آنها و به فاصله کمی ساخته شده است.
بیشترین مال‌ها در کدام مناطق تهران جمع شده‌اند؟
اکثر مال‌ها در مناطق یک، سه، پنج و 22 ساخته شده‌اند؛ مناطق 2 و 22 به دلیل وجود فضاهای ترافیکی مناسب، مکان‌های مناسب‌تری برای ساخت مال‌ها هستند اما مناطق 1، 3 و 5 به دلیل تراکم جمعیتی بالا چندان مناسب نیستند و ترافیک‌های سنگین شهری ایجاد کرده‌اند.
دلیل ترافیک‌های اطراف مراکز تجاری بزرگ آن است که پارکینگ با ظرفیت مناسب برای آنها در نظر گرفته نشده است و عموما هم هزینه پاکینگ این مال‌ها زیاد است. رشد قارچ‌گونه مال‌ها در تهران و بار ترافیکی ناشی از آن این سوال را مطرح می‌کند که شهرداری تهران با چه متر و معیاری مجوز ساخت و ساز می‌دهد؟ پای بدهی‌های سنگین شهرداری در میان است یا مسائل دیگر؟ هر چه باشد، به نظر می‌رسد شهرداری چشمش را به روی رفاه حال شهروندان بسته و از این تجاری‌سازی‌های بزرگ استقبال می‌کند.
غده‌های ترافیکی، نتیجه زنجیره مال‌سازی در تهران
امیر ساعدی داریان، عضو هیأت علمی دانشگاه شهید بهشتی در این مورد به تجارت‌نیوز می‌گوید: «اکثر مال‌هایی که در سال‌های اخیر در داخل شهر تهران ساخته شده است، پیوست‌های ترافیکی لازم را ندارند. این ساختمان‌ها غده‌های ترافیکی ایجاد کرده و برای ساکنان، بازدیدکنندگان و خریداران دردسرساز شده‌اند.»
او ادامه می‌دهد: «مشکل اصلی از آنجایی شروع شد که مال‌ها بیش از اندازه ساخته شدند. برای مثال در منطقه یک تهران از تجریش تا پارک‌وی سه مال بزرگ یعنی، تندیس، ارگ و پالادیوم ساخته شده است و پنج یا 6 مال دیگر هم در حال ساخت است. طبیعی است که این کشش و ظرفیت وجود نداشته باشد و پیوست‌های ترافیکی ایجاد شود.»
برخی می‌گویند ساخت مال‌ها در خارج از شهر می‌تواند باعث کاهش این مشکلات شود. ساعدی داریان در این مورد می‌گوید: «اما نمی‌توان گفت که بهتر است، چون به هر حال مال‌ها برای افراد در داخل شهر و مسیرهایی که به سهولت به آن می‌رسند، ساخته می‌شود..»
عوارض ساخت‌وسازها در جیب شهرداری
ساخت این مراکز برای شهرداری هیچ هم نداشته باشد، عوارض قابل توجهی دارد. ساعدی در این مور د به تجارت‌نیوز می‌گوید: «تقریبا عوارض پایه یک ملک تجاری 5 برابر یک ملک مسکونی است. علاوه بر این وقتی یک مال در زمین بزرگی ساخته می‌شود به جز عوارض پایه، عوارض مازاد تراکمی قابل توجهی هم دارد. عوارض مازاد تراکمی حداقل تا 10 برابر عوارض مسکونی عادی محاسبه می‌شود.»
او ادامه می‌دهد: «از طرف دیگر مال‌ها مساحت زیادی دارند، پس درآمد قابل توجهی هم برای شهرداری دارند. ما با شهرداری‌‌ای مواجه هستیم که در سروسامان دادن به امور روزانه خودش هم دچار مشکل شده است و برای برطرف کردن کسری بودجه به مال‌سازی روی آورده است. به همین دلیل است که مال‌ها بدون حساب و کتاب مجوز دریافت می‌کنند. برای مثال در خیابان مقدس اردبیلی در حال حاضر چند مال ساخته‌اند که نه مشتری‌ای دارند نه به اندازه کافی از آنها استفاده می‌شود. حالا علاوه بر این مال‌ها 2 مال جدید هم درحال ساخت است.»
بدهی شهرداری تهران چقدر است؟
ساعدی داریان در حالی از بدهی شهرداری صحبت می‌کند که علیرضا زاکانی، شهردار تهران در سال 1400 مجموع رقم بدهی‌های معوقه شهرداری تهران را حدود 85 هزار میلیارد تومان اعلام کرد که از این میان حدود 7 هزار میلیارد حکم قطعی علیه شهرداری صادر شده بود. همچنین معاون مالی شهرداری تهران در سال 1401 در مورد رقم دقیق بدهی شهرداری به ایسنا گفته بود: «بانک‌ها مدعی بدهی 60 هزار میلیارد تومانی و پیمانکاران نیز مدعی ۸۰۰۰ میلیارد تومان بدهی هستند.»
شهرداری تهران هم بودجه می‌گیرد، هم تراکم‌فروشی و ... دارد. اگرچه پیش از این مقامات شهرداری تراکم‌فروشی را رد می‌کردند اما حالا ناصر امانی، عضو شورای شهر تهران گفته در تمام ادوار مدیریت پایتخت از جمله دوره کنونی، «تراکم‌فروشی» رخ داده است. اصولا تا زمانی که مسأله درآمدهای پایدار شهرداری‌ها حل نشود و همچنان به طور متوسط بیش از 60 درصد درآمدهای شهرداری‌ها به حوزه شهرسازی وابسته باشد، این مشکل حل نخواهد شد. (تعادل)
در بودجه مصوب سال ۱۴۰۲ شهرداری تهران، منابع و مصارف عمومی حدد 76 هزار میلیارد تومان برآورد شده است. عمده منابع از محل درآمدهای ناشی از ساخت وساز در محدوده شهر (۵۰%) و عوارض قانون مالیات بر ارزش افزوده (%۲۰) عنوان شده است.
عمر ساخت‌وساز مال‌ها سرآمد
امیر ساعدی داریان، عضو هیأت علمی دانشگاه شهید بهشتی به تجارت‌نیوز می‌گوید: «معمولا بهتر است که به جای مال‌ها از پلازا استفاده شود، چون پلازاها راحت‌تر می‌توانند با مجموعه شهری اخت و در هم تنیده شوند.» (پلازا که در زبان اسپانیایی به معنی «میدان» است، به آن دسته از فضاهای عمومی اطلاق می‌شود که در دل شهرها قرار دارند و در واقع، فارغ از ابعاد تجاری، صرفاً کارکردی پاتوق‌گونه برای شهروندان دارند. برای مثال، میدان نقش جهان در اصفهان یکی از مهم‌ترین پلازاها در ایران و جهان به‌شمار می‌رود.)
او می‌گوید: «فکر می‌کنم این ساخت‌وساز به اواخر عمر خودش رسیده است، زیرا در گذشته تجاری‌سازی‌های بزرگ برای مالکین جذابیت داشت، اما در حال حاضر به دلیل عدم وجود فضای رونق اقتصادی، دیگر آن جذابیت لازم را هم ندارد. برای مثال اریکه ایرانیان جز مال‌های قدیمی محسوب می‌شود، ولی الان اگر نگاه کنید تقریبا اکثر مغازه‌های آن بسته شده است. این اتفاقی است که به تدریج برای همه مال‌ها می‌افتد.»
نظرات