کیفیت آموزش درمدارس دولتی "فاجعه" اما طراحی سؤالات فوق‌سخت!
آموزش و پرورش مدعی است که نمی‌تواند استاندارد طراحی سؤالات را کاهش دهد! این پرسش مطرح می‌شود که آیا در کنار این سخت‌گیریها در طراحی سؤالات امتحانات نهایی دانش‌آموزان، توجهی به کیفیت آموزش در مدارس نیز وجود دارد یا خیر؟!
وضعیت آموزش و پرورش در کشور نشان‌دهنده نارسایی‌های جدی در کیفیت تدریس معلمان و عدم تناسب آن با استانداردهای امتحانی است.
بررسی‌ها حاکی از آن است که دانش‌آموزان در مدارس به‌طور کیفی دروس را یاد نمی‌گیرند و این موضوع تأثیر منفی بر نتایج امتحانات نهایی آن‌ها می‌گذارد.
دانش‌آموزانی که در مدارس دولتی عادی با تدریس‌های ناکافی و کم‌کیفیت مواجه هستند، در امتحانات نهایی با سؤالات دشوار و مفهومی روبرو می‌شوند. این چالش به‌ویژه در سال‌های اخیر و به‌دلیل تأثیر سهم معدل در کنکور، شدت یافته است. در حالی که آموزش و پرورش مدعی است که نمی‌تواند استاندارد طراحی سؤالات را کاهش دهد، این پرسش مطرح می‌شود که آیا در کنار این سخت‌گیریها در طراحی سؤالات امتحانات نهایی دانش‌آموزان، توجهی به کیفیت آموزش در مدارس نیز وجود دارد یا خیر؟!
متأسفانه، روند افزایش کیفیت آموزش و توانمندسازی معلمان در مدارس دولتی عادی به پروسه‌ای طولانی و پرچالش تبدیل شده که به نظر می‌رسد فعلاً در حد شعار باقی مانده است. جزیره‌ای عمل کردن بخش‌های مختلف آموزش و پرورش و عدم هماهنگی میان آن‌ها، دانش‌آموزان را در یک چرخه معیوب گرفتار کرده است.
برای روشن شدن ابعاد موضوع، ذکر این نکته ضروری است که بخش سنجش به‌عنوان یک نهاد کلیدی، به هیچ‌عنوان استانداردهای خود را تغییر نمی‌دهد و به وضعیت آموزش در مدارس دولتی عادی توجهی نمی‌کند. در نهایت، تنها دانش‌آموزان هستند که با نمرات پایین آسیب می‌بینند و انگیزه خود را برای تحصیل از دست می‌دهند!
محمد حسنی؛ عضو پژوهشگاه مطالعات وزارت آموزش و پرورش درباره اُفت میانگین معدل دانش‌آموزان در امتحانات نهایی گفت: یکی از معیارهای مهم برای ارزیابی سؤالات امتحانات نهایی، بررسی سطح دشواری سؤالات است که اندازه‌گیری آن قبل از برگزاری امتحانات به سادگی امکان‌پذیر نیست، زیرا نگرانی از افشای سؤالات وجود دارد.
دشواری سؤالات به طراحان سپرده می‌شود
وی افزود: به همین دلیل چاره‌ای وجود ندارد جز آنکه سطح دشواری سوالات را به تخصص طراحان سوالات واگذار کنند. هم‌اکنون وضعیت دشواری سوالات در امتحانات نهایی را تنها می‌توان از واکنش دانش‌آموزان به نوع سوالات متوجه شد.
حسنی متذکر شد: در امتحانات نهایی باید میزان تحقق اهداف یادگیری هر درس بررسی شود و برای این موضوع نیاز است تا طراحی سوالات توسط معلمان متخصص که دوره‌های لازم را طی کرده و با مسائل سنجش آشنا هستند، انجام شود.
دانش‌آموزان برای پاسخگویی به سوالات دشوار آماده نیستند
وی با اشاره به اینکه یکی از دلایل اصلی دشواری سوالات امتحانات نهایی برای دانش‌آموزان این است که شرایط آموزش در مدارس دولتی عادی کشور و حتی مدارس غیرانتفاعی، کیفیت مناسبی ندارد، متذکر شد: به همین دلیل دانش‌آموزان برای پاسخگویی به سوالات امتحانات نهایی آماده نمی‌شوند. وقتی سوالات تشریحی است، طراحان امکان ارائه سوالات در سطوح بالای یادگیری و دشوار را بیشتر دارند بنابراین همیشه سوالات امتحانات تشریحی در معرض اتهام سختگیری قرار دارند.
حسنی تأکید کرد: اگر سختگیری به معنای این است که سطوح بالای یادگیری مدنظر قرار داده شده است، صحیح نیست و باید در امتحانات نهایی این سطوح محقق شود.
وی در پاسخ به این پرسش که هم‌اکنون سطوح بالای یادگیری در مدارس دولتی محقق نمی‌شود و معلمان به‌ویژه در مدارس دولتی عادی اساساً در این سطح آموزش نمی‌دهند، گفت: باید به سراغ معلمان و مدارس برویم و آن‌ها را پاسخگو کنیم تا این روند اصلاح شود.
مدارس و مناطق باید پاسخگو شوند
حسنی همچنین گفت: می‌پذیرم که دانش‌آموزان در مدارس به خوبی دروس را فرا نمی‌گیرند و کیفیت آموزش‌ها در مدارس دولتی عادی پایین است اما باید مدارس و مناطق آموزش و پرورش را پاسخگو کرد تا کیفیت آموزش را ارتقا دهند و نظام سنجش نباید سطح توقعات و سوالات خود را کاهش دهد.
وی در پاسخ به این پرسش که ملزم کردن مدارس و مناطق به بالا بردن کیفیت خود می‌تواند تبعاتی داشته باشد، همان‌طور که در تابستان امسال مشاهده کردیم برخی مدارس دولتی عادی برای بالا بردن وضعیت رتبه خود، از دانش‌آموزان با نمرات ضعیف ثبت‌نام نکردند و این موضوع خانواده‌ها را با مشکلات سختی مواجه کرد، گفت: تمام این موارد باید از سوی بازرسی و ارزیابی عملکرد وزارت آموزش و پرورش رصد، کنترل و با متخلفان برخورد جدی شود.
حسنی تصریح کرد: عملکرد دانش‌آموزان ایرانی در آزمون‌های بین‌المللی "تیمز" و "پرلز" هم ضعیف است، بنابراین نباید انتظار داشته باشیم که سطح سوالات امتحانات نهایی آسان طراحی شود، زیرا این وضعیت باعث پنهان شدن مشکلات می‌شود و نه حل آن.
او در پایان گفت: نظام سنجش در آموزش و پرورش مانند یک سوت‌زن است که مشکلات یادگیری دانش‌آموزان را نمایش می‌دهد! باید بر اساس نتایج حاصل از آن به سراغ مداخلات برای افزایش کیفیت مدارس برویم و مناطق، که به مدارس نزدیک هستند و مدارس که با معلمان و دانش‌آموزان در ارتباط هستند، پاسخگو شوند.
نظرات