تفاوت قراردادهای مشتقه بازار سرمایه و مرکز مبادله در چیست؟

به گزارش تجارت نیوز،

به‌تازگی فعالیت بازار توافقی ارز در مرکز مبادله ارز و طلای ایران آغاز شده است، بازاری که به باور کارشناسان می‌تواند، اثری مطلوب بر شرکت‌های صادرات‌محور بازار سهام بر جا بگذارد.

در گزارشی به به معرفی و نحوه عملکرد مرکز مبادله پرداخته است:

نهاد ناظر و نهاد مجری

اغلب فعالان بازار سرمایه با قاعده تفکیک حوزه‌های اجرا و نظارت در بورس آشنا هستند. در بازار سرمایه، طبق قانون بازار اوراق بهادار، مصوب آذر ۱۳۸۴، سازمان بورس به عنوان نهاد ناظر بازار سرمایه تعیین شده و بورس‌ها به عنوان نهادهای مجری در این چارچوب فعال هستند. مسوولان مرکز مبادله ارز و طلای ایران نیز معتقدند؛ در چارچوب بازار ارز، بانک مرکزی نقش نهاد ناظر را ایفا می‌کند و مرکز مبادله ارز و طلا نقش مجری را برعهده دارد. در نتیجه معاملات، سفارش گیری و انجام امور اجرایی به مرکز واگذار شده است.

به باور کارشناسان تفکیک حوزه‌های نظارت از اجرا، مانند تجربه‌ بازار سرمایه در ۲ دهه گذشته، می‌تواند زمینه‌ساز اقداماتی مناسب‌تر در حوزه بازار ارز خواهد بود.

در گذشته منتقدان بر این باور بودند که؛ یکی از ایرادهای ساختاری بازار ارز این است که بانک مرکزی هم سیاست گذار، هم عامل اجرایی و هم معامله‌گر این بازار است و در این فضا، انجام نظارت بر بازار بسیار سخت، طاقت فرسا، پیچیده و بعضا ناممکن می‌شد.

طبق قانون جدید بانک مرکزی، که اخیرا اجرایی شده، اداره پایش بانک مرکزی مسوول نظارت بر اجرای معاملات ارز به‌شمار می‌آید و کمیسیون ارز نیز به عنوان مرکز قانون گذاری بانک مرکزی در حوزه ارزی تعیین شده است، در واقع قرار است آن‌چه کمیسیون ارز تصویب می کند، مرکز مبادله اجرا کند.

هر معامله ارزی شامل سه قسمت قبل از معاملات، معاملات و پسامعاملات است، تمام کارهای قبل از معاملات ارز و طلا در بانک مرکزی انجام می‌شود ولی بخشی از پسا از معاملات در مرکزمبادله ارز و طلا انجام می‌شود و بخش دیگر از امور مربوط به تسویه معاملات در بانک مرکزی انجام می گیرد.قراردادهای مشتقه که در بازار مبادله انجام می شود با قراردهای مشتقه در بازار سرمایه متفاوت است، بازار مبادله، فیوچرز ارزی نداشته و قرارداد فوروارد ارزی را اجرایی می کند، تفاوت در آن است که ؛ فیوچرز ارز، قراردادهای آتی با قصد سرمایه گذاری است که عموم مردم در آن سرمایه گذاری می‌کنند و عموما نقدی تسویه شده و تحویل فیزیکی کالا در کار نخواهد بود البته قرارداد فیوچرز ارزی هم اکنون در بازار سرمایه ایران معامله نمی شود اما یکی از ابزارهای پرکابرد در بازار سرمایه کشورهای پیشرفته است.

اما در قراردادهای آتی یا فورواد صرفا صادرکننده و واردکننده معامله می کنند یعنی یک طرف معامله مالک ارز یا صادرکننده است و در طرف دیگر وارد کننده ای که برای واردات به ارز نیاز دارد، در این نوع قراردادها هیچ کس برای کسب سود معامله نکرده و فقط برای تحویل فیزیکی ارز اقدام می کنند؛ نرخ قراردادهای فوروارد اعلام نشده زیرا معاملات حراج عمومی نبوده و حراج خصوصی است،

کاهش هزینه واسطه گری با بازار مبادله

در هیجان‌های ارزی بانک مرکزی باید به سرعت به اتفاقات بازار ارز واکنش نشان دهد، سرعت واکنش به اتفاقات در بازار ارز با توسعه مرکز مبادله و بازار توافقی ارز بیشتر می شود، یکی از اقداماتی که می تواند واکنش بانک مرکزی را تسریع بخشد افزایش دامنه اطلاعات بازار بوده و اطلاعات ارز تامین شده یکی دیگر از مزایای توسعه مرکز مبادله است.

سامانه ارز مرکز مبادله گونه ای طراحی شده که واسطه گری در بازار ارز را به شدت کاهش دهد و بستر بسیاری از اختلافات و تخلف ها از بین برود و هزینه‌های معامله و ریسک معاملات به شدت کاهش یابد و به سمت صفر میل کند.

نکته مهم دیگر مرجعیت قیمت در بازار مبادله ارز و طلا است، تمام ابزارهای مشتقه تنها زمانی معنا می کنند که قیمت نقد واقعی وجود داشته باشد، این قیمت نقد باید بر اساس عرضه و تقاضای واقعی با توجه به داده‌های ملموس اقتصادی شکل بگیرد و بتوان به عنوان مرجع قیمت‌گذاری و پژوهش‌ها از آن استفاده کرد.

مرکز مبادله جانشینی برای فایننس خارجی

به گفته مسوولان مرکز مبادله ارز و طلای ایران، قرار است تامین مالی ارزی از طریق انتشار اوراق ارزی در آینده نزدیک در این مرکز اجرایی شود، این اوراق می‌تواند ارز شرکت‌های بزرگ را تامین کند، طبق داده‌های مرکز مبادله تا به امروز یک میلیارد و ۶۴۰ میلیون یورو تقاضا ثبت شده است.

دسته‌بندی نیاز و تامین مالی صنایع بزرگ کشور امری حیاتی بوده و با به‌روزرسانی صنایع و توسعه آنان وضع سوددهی و ارزش بازار شرکت نیز افزایش می‌یابد، که این اتفاق به نفع بازار سرمایه است، تامین مالی بسیاری از صنایع بزرگ در گذشته از طریق فایننس انجام می‌گرفت ولی این رویه با تشدید تحریم‌ها با موانع بسیاری مواجه شد، در چند سال اخیر شرکت‌هایی که درآمد ارزی داشته‌اند، توانسته‌اند از این طریق ککماکان تامین مالی کنند اما سایر شرکت‌ها توانایی تامین مالی از این مسیر راعملا از دست داده‌اند اما اکنون مرکز مبادله ارز و طلا قصد دارد مسیر تامین مالی ارزی را برای صنایع احیا کند.

البته ناگفته نماند در شرایط فعلی بانک مرکزی مبالغ کمتر از ۵۰ میلیون دلار را خود تامین مالی کرده و قرار است مبالغ بالاتر، از کانال عرضه اوراق ارزی انجام شود. این اوراق و بازپرداخت سود و اصل آن بر مبنای یورو است.