گزارش‌های منتشرشده از سوی اداره آمار ترکیه حاکی از آن است که خرید خانه در این کشور از سمت اتباع خارجی و بومی‌ها کاهش چشمگیری پیدا کرده است؛ تا آنجا که طی ماه گذشته، در مجموع ۷۵ هزار و ۵۶۹ ملک مسکونی در ترکیه فروخته شده است. اما کدام عوامل از جذابیت‌های خرید خانه در ترکیه کاسته و این بازار بزرگ را رو به افول برده است؟
چند روزی است خبرهای جدیدی از مالیات بر خانه های خالی به گوش می‌رسد؛ از جمله ارسال 9 میلیون پیامک به مالکان واحدهای خالی در مقابل عرضه تنها 180 هزار واحد از این خانه‌ها به بازار. فردین یزدانی، کارشناس حوزه مسکن، درباره مشکل مالیاتی دولت در حوزه خانه‌های خالی به «تجارت‌نیوز» گفته است: «مهم‌ترین مشکل قانون مالیات بر خانه‌هالی در ایران، شناسایی این واحدهاست، اما مساله اصلی این است که این واحدها در صورت عرضه به بازار نیز نمی‌توانند تاثیر زیادی داشته باشند.»
بررسی آمارهای منتشرشده از سوی بانک مرکزی نشان می‌دهد، روند معاملات در اسفند و فروردین 1402 و 1403 مسیری مشابه را پشت سر گذاشته است. با توجه به اینکه معاملات و قیمت مسکن در اردیبهشت 1402 روندی صعودی داشته است، آیا امسال نیز این الگو تکرار می‌شود؟
کاهش ارزش پول ملی در سال‌های اخیر باعث شده برخی فروشندگان بازار املاک دست به تهاتر ملک با رمزارز، دلار و طلا بزنند. علیرضا کمیجانی، حقوقدان، در گفت‌وگو با «تجارت‌نیوز» تاکید کرده است این‌گونه معاملات منع قانونی ندارد، اما ناآشنایی با ابعاد آن می‌تواند برای طرفین معامله عواقبی به همراه داشته باشد.
محمد آیینی، معاون وزیر راه و شهرسازی و مدیرعامل شرکت بازآفرینی شهری ایران، در حاشیه گردهمایی گروه‌های مردمی و جهادی و وزارت راه و شهرسازی به «تجارت‌نیوز» گفت: 150 هزار واحدی که برای بافت فرسوده برنامه‌ریزی شده جزو همان یک میلیون واحد نهضت ملی مسکن است. یعنی 15 درصد تولید مسکن در بافت فرسوده، جزو آمار نهضت ملی مسکن محسوب می‌شود.
بازار اجاره یکی از تاریک‌ترین ادوار خود را سپری می‌کند و خانوارها به‌ویژه در تهران دیگر توانی برای اجاره خانه‌ای حداقلی ندارند. مجید گودرزی، کارشناس حوزه مسکن، در توصیف بازار اجاره در سال جاری تهران را جهنم مستاجران خوانده است.
گزارش‌های رسمی نشان می‌دهد تعداد مستاجران در کشور به یک‌سوم رسیده است. این در حالی‌ست که تورم بازار اجاره و مسکن هر روز در روند صعودی پیشروی می‌کند و این موضوع در آینده به بحرانی بزرگ دامن خواهد زد.
افزایش قیمت‌ها در بازار مسکن تهران، هرساله تعداد زیادی از مستاجران و متقاضیان خرید ملک را به سمت شهرهای حاشیه‌ای پایتخت کوچ می‌دهد. پرند یکی از همین مقاصد است. این روند کوچ، رد پای رشد قیمت اجاره در پرند و افزایش قیمت مسکن در این شهر را نمایان کرده است.
اجرای قوانینی مانند تعیین سقف اجاره‌بها در حالی هر سال مصرانه در بازار اجاره به اجرا درمی‌آید که عملاً ضمانت اجرایی ندارد. کارشناسان پیش‌بینی می‌کنند بر اثر این رویکردها و چشم‌انداز افزایشی قیمت مسکن، مستاجران سال سختی پیش رو داشته باشند. بیت‌الله ستاریان، کارشناس ارشد بازار مسکن، دراین‌باره به «تجارت‌نیوز» گفت: «احتمالاً در بازار اجاره مسکن با مشکلات عدیده‌ای مواجه خواهیم بود. در این راستا کوچ گسترده‌ای نیز اتفاق خواهد افتاد و مردم به حاشیه شهر رانده می‌شوند.»
هزینه‌های ساختمان همیشه محل اختلاف بین مالک و مستاجر بوده است؛ همواره این سوال مطرح است که هزینه بخش‌های مختلف ساختمان را کدام‌یک از طرفین باید بپردازند.
وزارت راه و شهرسازی در حالی که قرار بود هر چهار ماه مبلغ 40 میلیون تومان بابت پروژه نهضت ملی مسکن از متقاضیان دریافت کند، حالا این فاصله را برای تهرانی‌ها به دو ماه کاهش داده است. این در حالی است که قدرت اقتصادی مردم در یکی از تاریک‌ترین دوره‌های خود به سر می‌برد و بانک‌ها نیز از پرداخت تسهیلات مسکن امتناع می‌کنند.
پردیس با توجه به تورم بالای قیمت مسکن در تهران، اکنون به یکی از مقاصد مهاجرتی مردم برای سکونت تبدیل شده و بر همین مبنا، نوسانات قیمت آن نیز برای عده زیادی حائز اهمیت است. یکی از مشاوران املاک پردیس در خصوص افزایش اجاره‌بها نسبت به ماه‌های انتهایی سال 1402 به تجارت‌نیوز گفته است: «قیمت اجاره در پردیس نسبت به قبل از سال نو روندی افزایش داشته است. برای مثال واحدهایی که در بهمن و اسفندماه حدود 6 میلیون تومان اجاره ماهانه‌شان بوده، اکنون اجاره‌شان به هفت میلیون تومان رسیده است.»
بازار مسکن ایران مدت‌هاست در ابعاد مختلف شرایط خوبی ندارد و خرید خانه عملاً برای مردم تبدیل به رویایی دور شده است. این در حالی است که وعده‌های دولت درباره کنترل بازار مسکن همچنان تکرار می‌شود. بر اساس گفته دولتی‌ها، هدف همچنان تامین مسکن برای قشرهای پایین جامعه است. سخنگوی دولت در این باره گفته است: «یکی از اهداف دولت، تامین مسکن برای دهک‌های پایین جامعه است و افتتاح‌های خوبی تاکنون صورت گرفته است. دولت سعی کرده لایحه خود درباره موضوع طرح ساماندهی اجاره‌بها را تجمیع کند.»
دولت در حالی تمام اختیارات بازار مسکن را در دست گرفته که در سال‌های اخیر عملکرد مناسبی در حوزه نداشته و سیاست او یکی پس از دیگری شکست خورده است. منصور غیبی، تحلیلگر بازار مسکن، دراین‌باره به «تجارت‌نیوز» گفت: «نداشتن اشراف و تجربه وزارت راه و شهرسازی در راهبری صنعت و بازار مسکن باعث شده است این مجموعه خوب پیش نرود و بلاتکلیفی برای مستاجران، خریداران و متعاملان مسکن در جامعه پیش بیاید.»
آمارهای رسمی نشان می‌دهد تورم اجاره‌بها در سال 1402 رقمی معادل 52 درصد بوده است. این در حالی است که چشم‌انداز قیمت‌ها امسال نیز افزایشی برآورد می‌شود. اما این افزایش از چه زمانی کلید خواهد خورد؟ عضو هیات رئیسه صنف مشاوران املاک تهران در این باره به «تجارت‌نیوز» گفته است: «از ابتدای جابه‌جایی‌ها که تقریباً از اوایل اردیبهشت تا شهریورماه ادامه دارد، شاهد افزایش اجاره‌بها خواهیم بود.»
آمارها نشان می‌دهد طی سال 1402 مالیات دریافت‌شده از خانه‌های خالی مانند سال‌های قبل روند موفقی را طی نکرده و طی این مقطع یک‌ساله دولت توانسته تنها پنج میلیارد تومان از محل خانه‌های خالی مالیات دریافت کند. این آمارها به معنای شکست دولت در اجرای این پایه مالیاتی است. اما چرا هیچ‌گاه دریافت مالیات از خانه‌های خالی موفق نبوده است؟
برخی کارشناسان برای بهبود عملکرد تسهیلات مسکن و افزایش توانایی افراد برای پرداخت اقساط، دو طرح «وام مشارکتی برای خرید مسکن» و «حذف کامل دیوارها از مسیر ورود ساخت‌وساز به صندوق‌های زمین و ساختمان» را پیشنهاد کرده‌اند. مجید گودرزی، کارشناس مسکن، در گفت‌وگو با «تجارت‌نیوز» این طرح‌ها را بررسی کرده و عملکرد بانک‌ها در بخش مسکن را فاجعه‌بار خوانده است.
بازار مسکن یکی از بازارهای سرمایه‌ای است که ارتباط نزدیکی با قیمت دلار دارد. هرچند تاثیرپذیری مسکن از دلار با تاخیر بیشتری نسبت به باقی بازارها اتفاق می‌افتد، اما نمی‌توان وجود این ارتباط را انکار کرد. رشد قیمت دلار از ابتدای امسال، این سوال را مطرح کرده است که سرنوشت بازار مسکن در ماه‌های پیش رو چه خواهد بود؟ بیت‌الله ستاریان، تحلیلگر بازار در پیش بینی قیمت مسکن معتقد است تحرک قیمتی این بازار از اواخر بهار آغاز می‌شود.
رکود در سال 1402 یکی از اصلی‌ترین مسائلی بود که بازار مسکن با آن دست و پنجه نرم کرد؛ رکودی که حتی با افزایش نسبی در پایان سال، باز هم نسبت به سال‌های گذشته افت چشمگیری را تجربه کرده و به‌نظر می‌رسد امسال هم ادامه داشته باشد. مهدی کرباسیان، عضو هیات رئیسه و خزانه‌دار اتحادیه صنف مشاوران املاک تهران در مورد افق دید خود از معاملات مسکن در سال 1403 به «تجارت‌نیوز» گفت: «رکود معاملات مسکن در سال 1403 نیز ادامه دارد. زیرا مولفه‌هایی که می‌تواند بازار را از رکود خارج کند مانند عرضه، کاهش قیمت مصالح ساختمانی و ثبات قیمت ارز، اتفاق نیفتاده است.»
سیاست‌های کنترلی دولت، عاقبت اثر خود را در انتهای سال 1402 از دست داد؛ به این ترتیب قیمت دلار در مدار صعودی قرار گرفت و این مسیر هنوز هم ادامه دارد. با توجه به افزایش قیمت اسکناس آمریکایی، قیمت دلاری مسکن در حال حاضر چقدر است؟
