موج تازه مرگ صدها فک خزری در سواحل قزاقستان بار دیگر زنگ خطر را برای همه کشورهای حاشیه خزر، از جمله ایران، به صدا درآورده است. اکنون پرسش اصلی کارشناسان این است که آیا ویروسهای ناشناخته، آلودگیهای انباشتهشده در آب یا کاهش بیسابقه تراز دریا عامل این فاجعه است؛ رخدادی که سرنوشت تنها پستاندار دریای خزر را در هر پنج کشور بههم گره زده و ادامه غفلت میتواند این گونه ارزشمند را یک گام دیگر به مرز انقراض نزدیک کند.
کشورهای ساحلی خزر با سرعت و فناوری نوین در حال بهرهبرداری انرژی هستند و ایران باید با سرمایهگذاری و توسعه فوری، سهم خود را از این میدان نفتی و گاز ارتقا دهد.
خزر، بزرگترین دریاچه جهان چند سالی است با چالشهای زیادی مواجه شده که کاهش تراز آب بزرگترین تهدید این حوضه آبی است، پیش بینی شده تا سال ۲۰۵۰ ممکن است تا ۱۸ متر دیگر از عمق(تراز آب) آن کاسته شود که این بحران زنجیرهای از پیامدهای ویرانگر را به همراه خواهد داشت، بر این اساس ایران بر شکل گیری هرچه زودتر کارگروه ویژه برای حل مشکل کاهش آب دریای خزر تاکید دارد.
استاد پژوهشگاه بینالمللی زلزلهشناسی میگوید: «سطح آب دریای خزر طی 30 سال گذشته، ۱.۶ متر از آب خود را از دست داده است، با پیشبینی کاهش چهار تا شش متری تا 25 سال بعدی به دلیل تغییرات اقلیمی و کاهش جریان رودخانهها مواجه است. بدون اصلاحات سیستمی، ایران نه تنها یک کانون تنوع زیستی، بلکه یک حائل حیاتی در برابر سوانح اقلیمی را برای میلیونها ساکن ساحلی از دست میدهد.»
دریای خزر، گنجینهای طبیعی مشترک میان پنج کشور، با بحرانی خاموش اما ویرانگر دستوپنجه نرم میکند: کاهش سریع سطح آب. این پدیده که ارتباط مستقیمی با تغییرات اقلیمی و گرمایش جهانی دارد، نهتنها اکوسیستم منحصر به فرد و گونههای نادری چون فوک خزری و ماهیان خاویاری را تهدید میکند، بلکه زنگ خطری جدی برای اقتصاد، سلامت و آینده میلیونها انسانی است که زندگیشان به این دریا گره خورده است.
صاحبنظران و کارشناسان ممتاز دانشگاهی معتقدند، پسروی های پی در پی آب دریای خزر که در سالهای اخیر شتاب بیشتری گرفته است، بر فعالت بنادر منطقه تاثیرگزار بوده تا جایی که احتمال تعطیلی یا اخلال در فرایند اقدامات این ظرفیت های تجاری وجود دارد.
