تاثیر غیرقابل انکار برجام بر صادرات فرش ایران

حمید کارگر فرش دستبافت را یک مصداق شاخص، بارز و عینی از اقتصاد مقاومتی دانست و عنوان کرد: فرش دستبافت نمونه بارزی برای اجرایی شدن اقتصاد مقاومتی به ویژه در حوزه تولید و اشتغال است چرا که بخش عمده مواد اولیه فرش دستبافت در داخل کشور تامین می‌شود و بهترین دانش و مهارت در حوزه طراحی، فرش‌بافی، ریسندگی، رنگرزی، چله‌کشی و دیگر مهارت‌های مرتبط در داخل کشور بیش از رقبا وجود دارد. همچنین نیاز به سرمایه‌گذاری کلان در این حوزه برای ایجاد شغل نیست و با حداکثر ده میلیون تومان برای هر نفر به عنوان مشاغل خانگی می‌توان ایجاد شغل کرد. از سوی دیگر فرش دستبافت جنبه صادراتی دارد و سالانه بیش از دو سوم فرش‌های تولیدی کشور صادرات می‌شوند. در همین راستا و با توجه به اهمیت موضوع تمامی برنامه‌های که وزارت صنعت، معدن و تجارت و مرکز ملی فرش ایران در این حوزه مانند تبلیغات، آموزش، پژوهش، برگزاری نمایشگاه‌ها، همایش‌ها، دعوت و اعزام هیات‌های تجاری، با هدف ایجاد تولید و اشتغال صورت می‌گیرد.

ارایه بیش از ۵۰ میلیارد تومان تسهیلات به پشتیبانان تولید فرش دستبافت

وی، وام‌ها و تسهیلاتی را که به عنوان وام‌های کم بازده در دولت گذشته به حوزه فرش دستبافت داده شده را یک انحراف در هزینه‌ها و نوعی سم توصیف کرد و افزود: بسیاری از دریافت‌کنندگان تسهیلات از گردونه تولید خارج شدند و در دولت یازدهم قرار شد به جای پرداخت نقدینگی به قالیبافان یا ارایه تسهیلات به بنگاه‌ها در قالب زودبازده، از پشتیبانان تولید حمایت شود. در همین راستا تفاهم‌نامه‌ای بین مرکز ملی فرش ایران و صندوق کارآفرینی امید برای ارایه تسهیلات ارزان‌قیمت به پشتیبانان تولید منعقد و در این چهار ساله بیش از ۵۰ میلیارد تومان تسهیلات ارزان قیمت صرفا از محل صندوق کارآفرینی امید به پشتیبانان تولید ارایه شد.

تاثیر برجام بر حوزه صادرات فرش ایران

رئیس مرکز ملی فرش ایران، تاثیر برجام در حوزه فرش دستبافت را غیر قابل انکار توصیف کرد و در این باره افزود: از سال ۲۰۱۰ فرش دستبافت ایرانی ورودش به ایالات متحده آمریکا ممنوع شد. این در حالی بود که آمریکا تا قبل از آن سال، مشتری شماره یک فرش ایرانی و مهمترین واردکننده فرش دستبافت ایرانی بود تا جایی که سال قبل از تحریم ۸۰ میلیون دلار فرش دستبافت ایرانی معادل ۱۶.۵ درصد از کل ارزش صادرات آن سال مستقیم به آمریکا صادر شده بود، اما از سال ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۶ هیچ گونه صادراتی در حوزه فرش به این کشور انجام نشد.

کارگر با اشاره به اینکه در بند ۲۲ برجام به لغو تحریم فرش دستبافت ایرانی اشاره شد، اظهار کرد: از ژانویه ۲۰۱۶ به محض اعلام توافق، نخستین محموله فرش دستبافت ایرانی از مبدا هامبورگ آلمان به لس آنجلس آمریکا ارسال شد و از بهمن ۹۴ یعنی یک ماه بعد از آن صادرات مستقیم از ایران نیز اتفاق افتاد. سال ۹۵ نزدیک به ۹۰ میلیون دلار فرش دستبافت به صورت مستقیم به آمریکا ارسال شد.

جنبه اشتغال‌زایی فرش دستبافت ایرانی

وی فرش دستبافت ایرانی را هنرصنعتی بسیار ریشه‌دار، تاریخی و چند وجهی توصیف کرد و افزود: فرش ایرانی با سابقه سه هزار ساله و پراکندگی جغرافیایی در نقاط مختلف کشور، با رنگ‌بندی‌ها و طرح‌های بی‌نظیر خود، رسوم، باورها و افسانه‌های مناطق مختلف کشور را در خود جای داده است و برخی از آن به عنوان سفیر هنری کشور یاد می‌کنند. همچنین از نظر اقتصادی همواره فرش دستبافت ایرانی به عنوان یکی از اقلام مهم صادرات غیر نفتی کشور مطرح بود و به عنوان یک هنرصنعت ارزآور در حوزه اقتصاد ایفای نقش کرده است. از سوی دیگر به این سبب که با حداقل سرمایه می‌توان در این حوزه ایجاد شغل کرد، از دیرباز به عنوان یک مکمل با ارزش افزوده بالا دارای وجهه اشتغال‌زایی نیز بوده است.

سند راهبردی هنرصنعت فرش دستبافت

رئیس مرکز ملی فرش ایران، سند راهبردی هنرصنعت فرش دستبافت را جهت رسیدن به یک وحدت رویه در حوزه تصمیم‌گیری و سیاست‌گذاری درباره این هنرصنعت دانست و اظهار کرد: مرکز ملی فرش ایران در دل وزارت صنعت، معدن و تجارت به عنوان متولی این حوزه، داشتن سند و تقشه راه را ضروری دید و در سال ۸۸ این کار را کلید زد. در این راستا موسسه مطالعات و پژوهش‌های بازرگانی گام‌های نخست را با یک رویکرد علمی و روش تحقیق مناسب به خوبی برداشت و به بن‌مایه اولیه سند رسید. سپس این نسخه در نشست‌های متعددی با استفاده از نظرات کارشناسان مختلف این حوزه به‌روزتر شد.

کارگر وقوع یک سری رخدادها در سال‌های اخیر را سبب ایجاد تغییراتی در بن‌مایه اولیه سند اعلام کرد و در این باره افزود: به عنوان نمونه چین که در آن سال‌ها به عنوان رقیب مطرح بود، کم‌کم به یک بازار و مشتری برای فرش ایرانی تبدیل شد. همچنین وارد شدن دانش‌آموختگان فرش دستبافت به حوزه تولید و تجارت و تحریم فرش ایران توسط ایالات متحده آمریکا نیز دیگر رخدادهایی بود نیاز به یک بازنگری را در سند راهبردی ضروری کرد و این بازنگری از اواخر سال ۹۴ آغاز شد و در پایان سال ۹۵ به نسخه نهایی رسید و در فروردین ۹۶ سند نهایی توسط مقام عالی وزارت صنعت، معدن و تجارت رونمایی شد.

به گفته رئیس مرکز ملی فرش ایران در این سند بخش‌های مختلفی مانند چشم‌انداز آتی برای فرش دستبافت، بیانیه رسالت این هنرصنعت، اصول و ارزش‌های حاکم، موضوعات راهبردی و راهبردهایی در حوزه‌های مختلف راهبری، تامین، تولید و بازاریابی و زیرساخت گنجانده شده که ذیل هر عنوان پروژه‌های بلندمدت و کوتاه‌مدتی که می‌شود طراحی کرد، فهرست شده است.

گلایه از نوع نگاه رسانه ای به فرش دستبافت

کارگر یکی از آسیب‌های فرش دستبافت در این سال‌ها را نوع نگاه رسانه‌ای به آن عنوان کرد و گفت: گلایه ما از صدا و سیما این است که نگاه این رسانه به فرش دستبافت، نگاه به یک هنر و هنرمند نیست و قالیباف در برون‌داد رسانه‌ای به عنوان یک فرد فقیر، بی‌بضاعت و ستمدیده نشان داده می‌شود که این باعث نوعی عدم گرایش نسل جوان برای ورود به این حوزه شده است. همچنین خیلی از سازمان‌های حمایتی نیز وقتی می‌خواهند از خدمات و کارآفرینی‌های خود برای افراد تحت پوشش گزارشی ارایه دهند، قالیباف را نشان می‌دهند که این موضوع نیز به نوبه خود آسیب‌رسان خواهد بود.

وی با اشاره به برنامه‌های مختلف مرکز ملی فرش ایران برای تعریف فرش دستبافت ایرانی در ساحت هنر، اظهار کرد: برای نمونه جشنواره گره زرین را برگزار کردیم و در سطح ملی از هنرمندان این حوزه تجلیل به عمل آوردیم. از سوی دیگر در برون‌داد رسانه‌ای و تبلیغات مرکز ملی فرش ایران و وزارت صنعت، معدن و تجارت بر وجهه هنری فرش دستبافت و ارزش قایل شدن و ارتقای منزلت اجتماعی فعالان این حوزه تاکید کردیم. همچنین سالانه المپیاد فرش دستبافت را برای دانشجویان و دانش‌آموزان، نمایشگاه بزرگ فرش دستبافت و فروش فرش را برگزار می‌کنیم.

رشته فرش در دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی

کارگر حضور رشته فرش دستبافت در دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی کشور را سبب پیوند خوردن نسل جدید با این هنرصنعت دانست و اظهار کرد: هم‌اکنون ۲۰ مرکز آموزش عالی در استان‌های مختلف در مقاطع کارشناسی و کارشناسی ارشد در حال ارایه این رشته هستند.

پیوند با شرکت‌های دانش‌بنیان

رئیس مرکز ملی فرش ایران یکی از برنامه‌های این مرکز را پیوند زدن با شرکت‌های دانش‌بنیان و پارک‌های علم و فناوری عنوان کرد و گفت: امسال قرار است که برای اولین بار یک استارت‌آپ در حوزه فرش دستبافت با همکاری مراکز آموزشی و شرکت‌های دانش‌بنیان برگزار کنیم.

برگزاری یک هزار و ۵۵ دوره آموزشی عمومی برای قالیبافان

کارگر آموزش به ذینفعان فرش در حوزه‌های مختلف و آموزش‌هایی برای ایجاد اشتغال را به عنوان دیگر برنامه‌های مرکز ملی فرش ایران عنوان کرد و گفت: این آموزش‌ها در دو دسته عمومی و تخصصی تقسیم‌بندی می‌شوند که در بخش آموزش‌های عمومی مانند بافت، به‌بافی و ارتقای مهارت قالیبافان در این چهارساله یک هزار و ۵۵ دوره عمومی آموزشی در ۳۱ استان کشور برگزار کردیم که چهار میلیون و ۴۷۶ هزار و ۵۶۰ نفر ساعت آموزش را شامل شد. همچنین در زمینه دوره‌های تخصصی برای مربیان و ناظران فنی، رفوگرها، رنگرزان، قالی‌شوها، ارکان تعاونی‌ها و اتحادیه‌ها و حتی راهنمایان گردشگری برای اینکه فرش ایرانی را به توریست‌ها به خوبی بشناسانند، حدود ۱۰۷ دوره برگزار کردیم که ۱۰۵ هزار و ۱۶۰ نفر ساعت آموزش را در بر می‌گرفت.

حمایت مرکز ملی فرش ایران از ۶۴ طرح پژوهشی در دولت یازدهم

وی با معرفی معاونت تحقیقات و آموزش به عنوان یکی از معاونت‌های مرکز ملی فرش ایران، اظهار کرد: یکی از کارهای این معاونت، پژوهش است که در این حوزه در زمینه طرح‌های تحقیقاتی، طرح‌های مطالعاتی و طرح‌های دانشجویی خدمات متنوعی ارایه میدهد. در این راستا ۹ طرح دانشجویی در سال ۹۲ ، ۱۶ طرح دانشجویی و یک طرح مطالعاتی در سال ۹۳، ۱۰ طرح دانشجویی، هفت طرح تحقیقاتی و شش طرح مطالعاتی در سال ۹۴ و همچنین در سال ۹۵ نیز ۹ طرح دانشجویی و شش طرح مطالعاتی را این معاونت تحت حمایت خود قرار داد و در مجموع ۶۴ طرح را به فرجام رساند.

ثبت جهانی ۲۹ منطقه فرش دستبافت ایرانی

کارگر رایزنی با سازمان جهانی مالکیت معنوی (WIPO) برای ثبت جهانی مناطق جغرافیایی فرش دستبافت کشور را یکی از اتفاقات خوب این حوزه دانست و گفت: پرونده مناطق مختلف فرش‌بافی ما تکمیل شد و تا الان ۴۶ منطقه فرش دستبافت ایران ثبت ملی و ۲۹ منطقه به ثبت جهانی رسید که پنج منطقه در سال ۹۲ و ده منطقه در سال ۹۳ به ثبت رسید. همچنین در سال ۹۴ نیز ۱۴ منطقه به ثبت جهانی رسیدند که این به عنوان یک عامل بازدارنده در مقابل رقبایی که می‌خواهند از این نام و نشان استفاده کنند، عمل می‌کند.

البته از دیگر بسترهای حقوقی بین‌المللی از جمله شورای جهانی صنایع دستی نیز استفاده کردیم که شهر تبریز به عنوان شهر جهانی بافت در آن شورا به ثبت رسید.