به گزارش تجارت نیوز، استارکلاد، استارتاپی مورد حمایت انویدیا، برای نخستین بار توانسته یک مدل هوش مصنوعی را در فضا آموزش داده و اجرا کند. این دستاورد نقطه آغازی برای دورهای تازه است که در آن مراکز داده مداری میتوانند به گزینهای عملی برای کاهش فشار از زیرساختهای دیجیتال زمینی تبدیل شوند. با رشد شتابان تقاضای جهانی برای توان پردازشی و مصرف بالای برق و آب توسط مراکز داده سنتی، ایده انتقال بخشی از پردازشها به مدار زمین در میان شرکتهای فناوری طرفداران بیشتری پیدا کرده است.
اجرای مدلها با پردازنده انویدیا H100 در مدار
ماه گذشته استارکلاد ماهوارهای مجهز به پردازنده قدرتمند انویدیا H100 را به مدار فرستاد. این تراشه که صد برابر قویتر از هر پردازنده گرافیکی است که تاکنون به فضا فرستاده شده، اکنون مدل جمّا، یک مدل زبانی بزرگ متنباز توسعهیافته توسط گوگل را در مدار اجرا میکند. این نخستین بار است که یک مدل زبانی بزرگ با استفاده از پردازندهای در این سطح خارج از جو زمین اجرا میشود.
ماهواره پیام خوشآمدگویی خود را با استفاده از جمّا به زمین ارسال کرد و نشان داد که میتواند همانند سیستمهای زمینی، درخواست دریافت کرده و پاسخ تولید کند.
افزایش فشار بر مراکز داده زمینی و نگاه به فضا
هدف استارکلاد آن است که نشان دهد فضا میتواند محیطی عملی برای مراکز داده باشد. مراکز داده زمینی به انرژی و آب بسیار زیادی نیاز دارند و اثرات زیستمحیطی بالایی ایجاد میکنند. بر اساس گزارش آژانس بینالمللی انرژی، مصرف برق مراکز داده میتواند تا سال ۲۰۳۰ بیش از دو برابر شود و این موضوع نگرانیهایی جدی درباره پایداری شبکه انرژی ایجاد کرده است.
مدیرعامل استارکلاد، فیلیپ جانستون، میگوید که مراکز داده مداری میتوانند با تکیه بر انرژی خورشیدی مداوم و بدون وقفه کار کنند و بسیاری از محدودیتهای زمین را پشت سر بگذارند. او تأکید میکند که این رویکرد ناشی از ضرورت است نه جذابیت رسانهای.
آموزش مدلهای هوش مصنوعی در فضا
استارکلاد علاوه بر اجرای جمّا، مدل NanoGPT را نیز در مدار آموزش داده است. این مدل که توسط آندری کارپاتی توسعه یافته، با تمام آثار شکسپیر تغذیه شده و خروجیهایی به سبک انگلیسی شکسپیری تولید کرده است. جانستون میگوید این موفقیت ثابت میکند که فضا میتواند علاوه بر استنتاج، از فرآیند آموزش مدلها نیز پشتیبانی کند.
گوگل دیپمایند نیز اعلام کرده که عملکرد جمّا در شرایط سخت فضایی نشاندهنده انعطاف و پایداری مدلهای متنباز هوش مصنوعی است.
طرح ساخت مرکز داده پنج گیگاواتی در مدار
استارکلاد قصد دارد یک مرکز داده مداری عظیم ایجاد کند که آرایههای خورشیدی و خنککنندهای به ارتفاع و عرض چهار کیلومتر خواهد داشت. این سازه برای تأمین توان یک خوشه پردازشی پنج گیگاواتی طراحی شده که از هر نیروگاه موجود در ایالات متحده قدرتمندتر خواهد بود، اما به فضای کمتری نیاز خواهد داشت.
عمر ماهوارهها حدود پنج سال برآورد شده که عمدتاً محدود به دوام تراشههای انویدیا است. استارکلاد از هماکنون ماهواره خود را برای تفسیر تصاویر لحظهای همکاری خود با شرکت کپلا اسپیس به کار گرفته و از این دادهها برای تشخیص قایقهای نجات کشتیهای واژگون یا شناسایی زودهنگام آتشسوزیهای جنگلی استفاده میکند.
تعامل لحظهای با ماهواره و دادههای مداری
استارکلاد دادههای تلهمتری ماهواره را در رابط مدل هوش مصنوعی خود ادغام کرده است. کاربران میتوانند از ماهواره بپرسند که در کدام بخش مدار قرار دارد و سیستم اطلاعاتی مانند ارتفاع، سرعت، موقعیت و پیشبینی مدار بعدی را ارائه میدهد.
استارکلاد در گام بعدی قصد دارد ماهوارهای مجهز به چندین تراشه H100 و سکوی پردازشی Blackwell انویدیا را در اکتبر ۲۰۲۶ به مدار بفرستد. این ماهواره یک پلتفرم ابری از شرکت کروسو را نیز میزبانی خواهد کرد تا مشتریان بتوانند پردازشهای خود را مستقیم از فضا انجام دهند.
رقابت در صنعت مراکز داده فضایی
کارشناسان مورگان استنلی هشدار دادهاند که مراکز داده مداری با چالشهایی مانند تشعشعات شدید، دشواری تعمیر، خطر زبالههای فضایی و مسائل نظارتی روبهرو هستند. با این حال، علاقه صنعت به سرعت در حال افزایش است.
گوگل پروژه سانکچر را معرفی کرده که شامل ماهوارههای خورشیدی با پردازندههای تنسور خواهد بود. شرکت Lonestar قصد دارد نخستین مرکز داده تجاری روی سطح ماه را راهاندازی کند. شرکت Aetherflux نیز که توسط مدیرعامل سابق رابینهود تأسیس شده، میخواهد مرکز داده مداری خود را در سال ۲۰۲۷ راهاندازی کند.
سم آلتمن، مدیرعامل اپناِیآی، نیز reportedly به دنبال همکاری یا سرمایهگذاری در حوزه پرتابهای فضایی بوده است.
دِیون هریس، مدیر ارشد زیرساخت هوش مصنوعی انویدیا، این دستاورد را گامی مهم به سوی آیندهای میداند که در آن پردازش مداری با انرژی نامحدود خورشید، زیرساخت نسل بعدی هوش مصنوعی را پشتیبانی میکند.
جانستون تأکید میکند که پردازش فضایی یک ضرورت است، زیرا زیرساختهای زمینی توان همراهی با رشد سریع فناوری را ندارند. او میگوید زمانی که استارکلاد یک از مدار به زمین نگاه کرد، سیارهای آبی و سبز را دید و این شرکت وظیفه دارد از این جهان محافظت کند و همزمان مسیر پیشرفت فناوری را ادامه دهد.
