برخلاف ادعای برخی از افراد که افزایش قیمت آهن آلات را علت و دلیل افزایش قیمت مسکن، قیمت خودرو و گران شدن محصولات دیگر ازجمله لوازم‌خانگی می‌دانند، باید بگوییم این ادعا نادرست است چراکه با توجه به میزان درصد تأثیر قیمت آهن آلات در نرخ صنایعی نظیر مسکن و خودرو این افزایش قیمت‌ها بیشتر به مسائل کلان اقتصادی مانند تورم مربوط می‌شود. یکی از مهم‌ترین نتایج تورم در اقتصاد، رکود در بازارهاست که گریبان گیر بسیاری از صنایع مانند صنعت فولاد شده است؛ بنابراین برای بررسی رکود در بازار آهن باید به سراغ سایر بازارها و هم‌چنین برنامه‌های کلان اقتصادی رفت که نمی‌تواند مانع خروج سرمایه از بازارها شود. به‌طورکلی عواملی نظیر رکود، افزایش تورمی قیمت، کاهش تقاضا و عدم امنیت مالی به‌صورت وابسته و زنجیروار بر اکثر کسب‌وکارها تأثیرگذار است و مجموع آن منجر به رکود و خروج سرمایه خواهد شد.
روند بازار آهن
قابل پیش‌بینی بود که بازار آهن پس از یک جهش تورمی قیمت ناشی از افزایش نرخ ارز در پاییز و زمستان 1401، وارد مرحله رکود خواهد شد. ازاین‌رو صنعت فولاد سال 1402 را با شیب ملایمی به سمت رکود آغاز کرد که در نیمه دوم سال 1402 این رکود بازار آهن هم چنان با شدت بیشتری ادامه دارد. دقت کنید که رکود در بازار به مسئله میزان تقاضا مرتبط است؛ بنابراین قیمت مقاطع فولادی از قبیل قیمت میلگرد، قیمت آهن و قیمت ورق و غیره می‌توانند دچار نوسانات افزایشی یا کاهشی شوند ولی بدون تغییر در حجم تقاضا، تغییری در رکود بازار آهن ایجاد نمی‌شود. در ادامه به بررسی عوامل رکود در بازار آهن 1402 می‌پردازیم.
عوامل مؤثر بر رکود بازار آهن
عوامل مختلفی داخلی و خارجی می‌تواند باعث رکود در بازار آهن شود. برخی از این عوامل به اقتصاد جهانی، برخی به مسائل سیاسی، برخی به برنامه‌های دولت و غیره مرتبط می‌شود. به‌طورکلی عوامل مؤثر بر رکود بازار آهن 1402 شامل موارد زیر است:
کاهش تقاضا در صنایع مصرف کننده
- رکود در بازار مسکن
از مهم‌ترین آسیب‌ها در یک اقتصاد تورمی می‌توان به خروج سرمایه از صنایع تولیدی مانند ساخت‌وساز به سمت بازارهای زودبازده اشاره کرد. بازارهایی نظیر ارز و طلا که با خطر ریسک کمتر، سود بیشتری را عاید سرمایه‌گذاران می‌کند. بالا بودن مدت‌زمان سوددهی با توجه به کم شدن قدرت خرید مردم و کاهش امکان فروش مسکن، افزایش هزینه ساخت تا متری 20 میلیون در مناطق عادی، عدم ثبات قیمت‌ها و بازدهی کمتر از مهم‌ترین عوامل خروج سرمایه در بازار مسکن است.
خروج سرمایه به معنای کاهش ساخت‌وساز و درنتیجه کاهش تقاضا برای مصرف مصالح فولادی به‌ویژه میلگرد و تیرآهن است. هم‌چنین توقف پروژه‌های ساخت‌وساز دولتی به دلیل نبود بودجه از دیگر دلایل اصلی کم شدن تقاضا در بازار آهن به شمار می‌رود. به دلیل روشن نبودن چشم‌انداز اقتصادی و نبود رویکرد مشخصی برای برون‌رفت از تورم می‌توان نتیجه گرفت ساختمان‌سازی هم چنان به روند نزولی خود ادامه دهد.
- رکود در صنایع
بازارهایی مانند بازار لوازم‌خانگی از مهم‌ترین صنایع مصرف‌کننده مقاطع فولادی نظیر ورق فولادی است. کاهش قدرت خرید، تورم و رکود مطمئناً بر این بازار و همه صنایع مصرف‌کننده مقاطع فولادی تأثیر منفی گذاشته و باعث کاهش تقاضا در این صنایع می‌شود. کاهش تقاضا نیاز به تولید را کاهش می‌دهد و ازاین‌رو تقاضا برای مقاطع فولادی موردنیاز تولید نیز کمتر می‌شود. در اقتصادی که با کاهش قدرت خرید، مردم در بسیاری از هزینه‌های اولیه دچار مشکل هستند، باید پذیرفت امکان مشارکت فعال مردم در بازارها انتظاری نامعقول است.
تورم و عدم رویکرد اقتصادی روشن
در این سال‌ها تورم بلای جان اقتصاد ایران بوده و در دولت‌ها هم توانی برای حل و رفع آن مشاهده نمی‌شود. تورم همان‌طور که باعث خروج سرمایه از بخش تولید شده باعث می‌شود سرمایه‌ها به سمت دلالی و سفته‌بازی بروند. در نتیجه برای سودسازی از تورم تقاضا در زمان‌های جهش قیمتی به صورت موقتی بیشتر شود که هرگز به معنای افزایش مصرف نیست. به همین دلیل بعد از هر جهش تورمی قیمت، بازار تقاضا میزان مصرف خود را پیش‌خور کرده و پس از آن بازار آهن ماه‌ها در رکود فرو می‌رود. در چنین بازار پیش‌بینی ناپذیری فعالان بازار و مصرف‌کنندگان به دلیل ترس از ضررهای مالی سنگین از خرید آهن آلات و محصولات فولادی خودداری میکنند. چرا که هر آن به دلیل رکود، امکان ریزش شدید قیمت آهن آلات و مقاطع فولادی وجود دارد.
عدم ثبات در نرخ ارز
نرخ دلار یکی از مهم‌ترین عوامل ایجاد تورم و رکود در بازار آهن و سایر بازارها به شمار می‌رود. دلاری که به نظر می‌رسد حتی دولت‌ها نیز از نوسانات آن برای تأمین کسری بودجه خود استفاده میکنند و در این بین تنها مصرف‌کننده نهایی است که نمی‌داند در این بازار بی‌ثبات چگونه عمل کند. نوسانات نرخ ارز باعث بی‌ثباتی قیمت‌ها در همه صنایع شده و این بی‌ثباتی باعث حس عدم امنیت مالی می‌شود. با افزایش نرخ دلار قیمت آهن آلات نیز جهش می‌کند و مصرف‌کننده به دلیل نبود سازوکار اقتصادی درست، از ترس گران‌تر شدن آهن و از بین رفتن سرمایه‌خود شروع به خرید می‌کند که درنهایت باعث افزایش تقاضا به‌صورت حبابی می‌شود. از آن سو در زمان کاهش نرخ دلار پس از هر جهش، بخشی از حجم مصرف آهن با قیمتی گران‌تر پیش‌خور شده که باعث می‌شود تردید برای خریداران در بازار قوی‌تر شد. درنتیجه تردید برای خریداران آهن و سایر بازارها به وجود آمده که درنهایت ترجیح می‌دهند که سرمایه خود را به بازارهای مطمئن‌تر انتقال دهند.
کنترل دستوری قیمت‌ها توسط دولت
در اقتصادی که در آن کشف قیمت براساس بازار آزاد شکل نگرفته و همه قیمت‌ها به‌صورت دستوری کنترل می‌شود، در هر دوره زمانی یکی از دو طرف عرضه یا تقاضا دچار ضرر و زیان خواهند شد. دستوری بودن میزان عرضه یا ایجاد قیمت پایه در بورس کالا نمی‌تواند بازار آهن آلات را از افزایش قیمت‌ها نجات دهد و درنهایت با فشرده شدن بازار بیش از ظرفیت، باعث جهش تورمی قیمت آهن آلات و رکود پس از آن می‌شود. به این ترتیب دوره‌های تورمی و رکودی به‌صورت چرخشی ادامه خواهند داشت.
راه‌های خروج بازار آهن از رکود
پارامترهایی که می‌توانند باعث پایان رکود در بازار آهن 1402 شوند شامل موارد زیر است:
- بهبود وضعیت کلان اقتصادی با کاهش تحریم‌ها
- بهبود روابط سیاسی با سایر کشورها
- بهبود اوضاع صادرات آهن و داشتن استراتژی مشخص در مقابل رقبایی نظیر ترکیه و روسیه
- شروع پروژه‌های دولتی ساخت‌وساز
- ثبات نرخ دلار، افزایش قدرت خرید مردم و ایجاد چشم‌انداز روشن در اقتصاد
بهترین زمان خرید آهن آلات
مشاوران شرکت فولاد ایرانیان در چنین بازار بی‌ثباتی همواره در تلاش هستند تا برای جلوگیری از ضرر و زیان بهترین راه را به خریداران پیشنهاد دهند. به‌گونه‌ای که پیشنهاد مشاوران فولاد ایرانیان در بازارهای افزایشی، در مواقعی دست نگه‌داشتن از خرید است. شما می‌توانید بروزترین مناسب‌ترین قیمت ورق و سایر مقاطع فولادی را در سایت فولاد ایرانیان مشاهده نمایید.
سخن پایانی
بی‌ثباتی نرخ ارز، کاهش تقاضا در صنایع مصرف‌کننده به دلیل چشم‌انداز تاریک اقتصادی و تورم از مهم‌ترین دلایل رکود در بازار آهن به شمار می‌رود. متأسفانه در بازار تورمی افزایش تقاضا به معنای رونق در صنایع مصرف‌کننده نبوده و تنها برای افزایش سود واسطه‌ها شکل می‌گیرد. ازاین‌رو این افزایش حباب گونه تقاضای مقاطع فولادی در هر جهش قیمتی باعث می‌شود که پس از آن بازار آهن دچار رکود سنگینی شود چرا که در بخش مصرف تغییری ایجاد نشده است.
