در جستجوی راه‌حل‌های نوین برای مقابله با بحران انرژی و تغییرات اقلیمی، فناوری‌های خورشیدی در آستانه تحولی شگفت‌انگیز قرار دارند. امروزه محققان و شرکت‌های پیشرو در سراسر جهان در حال توسعه نسل جدیدی از پنل های خورشیدی هستند که می‌توانند محدودیت‌های فناوری‌های فعلی را پشت سر بگذارند.
آمریکا در عرصه انرژی یک چرخش تاریخی را تجربه می‌کند. برای نخستین بار، منابع تجدیدپذیر در یک ماه کامل از سوخت‌های فسیلی در تولید برق پیشی گرفته‌اند. این تحول شگرف، که در ماه مارس ۲۰۲۵ رقم خورد، نه تنها نشان‌دهنده تغییر رویکرد این کشور به سوی انرژی‌های پاک است، بلکه هشداری جدی برای وابستگان به سوخت‌های فسیلی در سراسر جهان به شمار می‌رود.
در شرایطی که جهان بیش از هر زمان دیگری به همکاری بین‌المللی برای مقابله با تغییرات اقلیمی نیاز دارد، پیشنهاد بودجه جدید دولت ترامپ در آمریکا، مسیر متفاوتی را در پیش گرفته است. این طرح که کاهش چشمگیر بودجه انرژی‌های پاک، تحقیقات اقلیمی و برنامه‌های محیط‌زیستی را در دستور کار قرار داده، نه تنها می‌تواند دستاوردهای سال‌های اخیر در زمینه توسعه پایدار را تهدید کند، بلکه پیامدهای گسترده‌ای برای امنیت غذایی، عدالت محیط‌زیستی و رهبری علمی آمریکا خواهد داشت.
در شرایطی که جهان با بحران اقلیمی و گرمایش زمین دست‌وپنجه نرم می‌کند، سیاست‌های انرژی دولت‌ها نقشی حیاتی در تشدید یا کاهش این چالش‌ها ایفا می‌کنند. بازگشت دونالد ترامپ به ریاست‌جمهوری آمریکا، با وعده احیای صنعت سوخت‌های فسیلی و لغو مقررات زیست‌محیطی، نگرانی‌ها درباره آینده محیط زیست و تعهدات جهانی در زمینه کاهش انتشار گازهای گلخانه ای را افزایش داده است.
در شرایطی که افزایش دمای هوا و رشد مصرف برق، بار دیگر ناترازی در شبکه برق کشور را به یک چالش جدی تبدیل کرده است، انرژی‌های تجدیدپذیر به‌ویژه خورشیدی، به عنوان یکی از اصلی‌ترین راهکارهای عبور از این بحران، وارد میدان شده‌اند.
در پی یک قطعی برق گسترده و بی‌سابقه در شبه‌جزیره ایبری که میلیون‌ها نفر در اسپانیا و پرتغال را تحت تأثیر قرار داد، گمانه‌زنی‌ها درباره علت این حادثه بالا گرفته است. در میان این گمانه‌ها، برخی انگشت اتهام را به سوی انرژی‌های تجدیدپذیر نشانه رفته‌اند. اما آیا واقعاً نیروگاه‌های خورشیدی و بادی عامل این خاموشی سراسری بوده‌اند؟
در مواجهه با بحران اقلیمی و ضرورت کاهش سریع انتشار گازهای گلخانه‌ای، استفاده از منابع انرژی تجدیدپذیر بیش از هر زمان دیگری اهمیت یافته است. در حالی‌که تمرکز سیاست‌گذاری‌ها عمدتاً بر انرژی‌های بادی و خورشیدی معطوف شده، پژوهش‌های جدید بر نقش کلیدی منبعی کمتر مورد توجه یعنی زیست توده تأکید دارند.
در عصری که زنگ خطر تغییرات اقلیمی به صدا درآمده و ضرورت خداحافظی با سوخت‌های فسیلی بیش از پیش احساس می‌شود، جمهوری خلق چین با ارائه آماری خیره‌کننده در سه ماهه نخست سال ۲۰۲۵، نه تنها به عنوان بزرگ‌ترین مصرف‌کننده انرژی جهان شناخته می‌شود، بلکه به عنوان یک نیروی پیشگام در عرصه تولید انرژی‌های پاک نیز قد علم کرده است.
تا چند سال پیش تصور اینکه کشورهای حوزه خلیج فارس خود را به عنوان صادرکننده برق پاک معرفی کنند، شاید دور از ذهن بود. اما اکنون، امارات، عربستان، عمان، مصر و دیگر کشورها با سرعت در حال توسعه زیرساخت‌ها و پروژه‌های عظیم انرژی‌های تجدیدپذیر هستند تا علاوه بر تأمین نیاز داخلی، به صادرکنندگان بزرگ انرژی پاک در سطح جهانی تبدیل شوند.
در جستجوی بی‌پایان برای منابع انرژی پاک و تجدیدپذیر، دانشمندان همواره در تلاش برای یافتن راهکارهای نوآورانه از دل طبیعت بوده‌اند. در این میان، پژوهشی شگفت‌انگیز از دانشگاه ملی سنگاپور، نگاه ما به پدیده‌ای روزمره و آشنا همچون باران را دگرگون ساخته است. محققان این دانشگاه با رویکردی خلاقانه و با بهره‌گیری از یک پدیده علمی ساده، نشان داده‌اند که قطرات باران، این نعمت آسمانی، می‌توانند منبعی ارزشمند برای تولید برق باشند و چه بسا در آینده‌ای نزدیک، سقف خانه‌های ما را به نیروگاه‌های کوچک و پاک تبدیل کنند. این کشف، دریچه‌ای نو به سوی استفاده از پتانسیل‌های نهفته طبیعت برای تأمین انرژی مورد نیازمان می‌گشاید.
ترکیه با سرمایه‌گذاری گسترده در انرژی های تجدیدپذیر، گام‌های بلندی در جهت کاهش وابستگی به واردات پرهزینه انرژی برداشته است. این رویکرد منجر به صرفه‌جویی اقتصادی قابل توجه، تقویت استقلال انرژی و پایداری زیست‌محیطی شده است.
هیدروژن سبز، که از انرژی‌های تجدیدپذیر تولید می‌شود، به عنوان یکی از ستون‌های اصلی آینده انرژی پاک و کربن‌زدایی در سطح جهان مطرح شده است. کشورهای پیشرو و صنایع بزرگ، سرمایه‌گذاری‌های کلانی را برای توسعه این فناوری آغاز کرده‌اند. اما آیا این سوخت در آینده می‌تواند انتظارات را برآورده کند؟
گزارش جدید اندیشکده انرژی امبر نشان می‌دهد که تولید برق از منابع تجدیدپذیر مانند خورشید، باد و آب در سال ۲۰۲۴ به رکورد ۳۲ درصد رسیده است. رشد تقاضای جهانی برق به دلیل هوش مصنوعی، مراکز داده و گرمایش جهانی نیز از عوامل اصلی این روند بوده‌اند.
ایران با دارا بودن منابع طبیعی فراوان و موقعیت جغرافیایی مناسب، پتانسیل بسیار بالایی برای تبدیل شدن به قطب انرژی‌های تجدیدپذیر، به‌ویژه انرژی خورشیدی در منطقه خاورمیانه، دارد. وجود بیش از 300 روز آفتابی در سال، ظرفیت بالای انرژی باد در مناطق کوهستانی و بیابانی، و منابع زیست‌توده (بیومس) در ایران، همگی فرصت‌های طلایی برای توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر به شمار می‌روند. با توجه به بحران‌های اخیر در حوزه تأمین انرژی، افزایش تقاضای برق و فشارهای بین‌المللی برای کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای، ایران بیش از هر زمان دیگری نیاز دارد تا از این فرصت‌ها به بهترین نحو استفاده کند. اما آیا این کشور می‌تواند در مسیر تبدیل شدن به قطب انرژی خورشیدی در خاورمیانه گام بردارد؟
با افزایش نیاز به انرژی پاک و پایدار در جهان، انرژی بادی به‌عنوان یکی از منابع کلیدی در آینده انرژی کشورها مطرح شده است. ایران نیز با توجه به منابع بادی غنی و برنامه‌های دولتی برای توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر، در مسیر استفاده از این ظرفیت قرار دارد. اما این مسیر با فرصت‌ها و چالش‌هایی همراه است که می‌تواند آینده انرژی بادی در ایران و جایگاه آن در جهان را تحت تأثیر قرار دهد.
با افزایش چالش‌های زیست‌محیطی، بحران انرژی و تغییرات اقلیمی، توجه به انرژی‌های تجدیدپذیر به عنوان یک راه‌حل پایدار و اقتصادی بیش از پیش ضرورت یافته است. تجارت‌نیوز در این گزارش به بررسی فرصت‌های اقتصادی و اجتماعی ناشی از سرمایه گذاری در انرژی های تجدیدپذیر در ایران می‌پردازد و نقش این حوزه را در ایجاد اشتغال، کاهش وابستگی به سوخت‌های فسیلی و تقویت اقتصاد کشور مورد تحلیل قرار می‌دهد.
در سال‌های اخیر، هوش مصنوعی (AI) به یکی از مهم‌ترین ابزارها برای بهینه‌سازی مصرف انرژی تبدیل شده است. با رشد فناوری‌های دیجیتال و افزایش نیاز به برق، به‌ویژه در مراکز داده، نیاز به راهکارهایی برای مدیریت بهینه مصرف انرژی بیش از پیش احساس می‌شود. در سال ۲۰۲۵، استفاده از هوش مصنوعی در حوزه‌های مختلف مانند مدیریت انرژی در مراکز داده، شبکه‌های برق هوشمند و توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر، تاثیر چشمگیری بر کاهش مصرف انرژی و کاهش تبعات محیط‌زیستی گذاشته است.
با افزایش نگرانی‌ها درباره تغییرات اقلیمی و آلودگی زیست‌محیطی، کشورهای مختلف در حال سرمایه‌گذاری گسترده روی پروژه‌های نوآورانه انرژی‌های تجدیدپذیر هستند. این پروژه‌ها نه‌تنها به کاهش وابستگی به سوخت‌های فسیلی کمک می‌کنند، بلکه تأثیر چشمگیری بر کاهش آلودگی هوا، بهبود کیفیت زندگی و توسعه پایدار دارند.
