مصوبه جدید بنزین در حالی از ۲۲ آذر اجرا میشود که انتشار ناهماهنگ و تصمیمات متناقض، از همان ابتدا اجرای آن را با ابهام مواجه کرده است. محاسبه نیاز ۱۶۰ لیتری بر مبنای استاندارد جهانی و نادیدهگرفتن مصرف واقعی خودروهای داخلی، یکی از مهمترین نقدهای کارشناسان است. همچنین اختلاف عجیب در اعلام قیمت تمامشده بنزین، پرسشهای جدی درباره مبنای واقعی افزایش قیمت ایجاد کرده است.
دولت در مصوبه اخیر خود در مورد سه نرخی کردن بنزین، نرخ خرید بنزین از پالایشگاهها را 50 هزار تومان دانسته است. این در حالی است که قیمت بنزین تولیدی در پالایشگاههای داخل کشور با احتساب نفت خام 30 هزار تومان است. فارغ از این موضوع، یکی از مناقشات مهم در مساله بنزین، لحاظ کردن قیمت نفت خام در هزینه تمامشده بنزین است که از دهه 80 مطرح شده است.
طرح اخیر دولت برای افزایش قیمت بنزین با وجود تمام معایبی که دارد و از جمله اینکه ممکن است به سهمیهفروشی درجایگاههای سوخت منجر شود و تاثیر چندانی هم در جلوگیری از قاچاق سوخت نداشته باشد، اما در مجموع با توجه به شرایط اقتصادی دولت و کسری بودجه هنگفت، قابل درک است.
محمود اولاد، کارشناس اقتصادی، عنوان کرد: قبل از دهه 1380 پالایشگاهها حقالعملکاری میکردند. درواقع نفت به نوعی «به امانت» در اختیار پالایشگاهها قرار میگرفت و در حسابوکتابهای دولت و پالایشگاهها ثبت نمیشد. از دهه 80 زیرمجموعههای حاکمیتی دولت با این استدلال که برای افزایش کارایی و ایجاد رقابت باید از حالت «سازمانی» و «حقالعملکاری» خارج شوند، به ساختار «شرکتی» تغییر یافتند و نفت خام از آن زمان در محاسبه قیمت تمامشده بنزین لحاظ شد.
مهرداد بائوج لاهوتی، نماینده لنگرود، عنوان کرد: دولت عنوان میکند که مصرف بنزین در کشور حدود ۱۳۶ میلیون لیتر در روز بالا رفته است. اما ریشهیابی کنیم و ببینیم دلایل بالا رفتن مصرف بنزین در کشور چیست؟ خودرو را با مصرف بین ۱۰ لیتر تا ۱۵ لیتر (در 100 کیلومتر) تولید میکنیم و در اختیار مردم قرار میدهیم؛ درحالی که کشورهای دیگر دنیا خودرو با مصرف چهار لیتر تا پنج لیتر تولید میکنند و در اختیار مردم میگذارند.
مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فراوردههای نفتی گفت: ظرفیت جایگاههای سیانجی بالغ بر ۳۰ میلیون متر مکعب و اکنون مصرف این سوخت حدود ۱۶ تا ۱۷ میلیون متر مکعب است، این امکان را داریم که تا ۳۰ میلیون هم ظرفیت سیانجی را افزایش دهیم.
اگرچه افزایش قیمت بنزین نگاهها را دوباره به بازار ارز برگردانده، اما خلاف تصور اولیه، واکنش دلار به این تغییر مهم، بسیار محدود بود و قیمت این ارز فقط حدود ۲۰۰ تومان افزایش یافت. قیمت دلار روز چهارشنبه، با رشد حدود ۲۰۰ تومانی در سطح ۱۱۳ هزار و ۶۰۰ تومان معامله شد؛ رقمی که به گفته حمیدرضا جیهانی، کارشناس بازارهای مالی، نشان میدهد اثر این تصمیم بیشتر رفتاری است تا بنیادی و توان ایجاد جهش جدی در بازار ارز را ندارد.
روز چهارشنبه 5 آذر، تهران آلودهترین شهر جهان شناخته شد. مازوتسوزی در نیروگاهها، ناوگان فرسوده و کیفیت نامطلوب بنزین تولیدی در داخل کشور همگی دست به دست هم دادهاند تا تهران و دیگر کلانشهرها همچون سالهای گذشته گرفتار آلودگی باشند.
در مصوبه اخیر دولت مبنی بر سه نرخی شدن بنزین ذکر شده است که نرخ بنزین «حداقل 10 درصد نرخ خرید بنزین از پالایشگاهها» تعیین میشود. همین عبارت نشان از آن دارد که نرخ سوم بنزین شناور است و میتواند تغییر کند!
طبق مصوبه جدید دولت، از نیمه دوم آذرماه مصارف بنزین بالاتر از 160 لیتر افراد با نرخ 5 هزار تومان محاسبه میشود. این در حالی است که بخش قابل توجهی از مردم و به ویژه رانندگان تاکسیهای اینترنتی، بیش از 160 لیتر در ماه مصرف میکنند.
طبق مصوبه اخیر دولت مبنی بر تعیین نرخ سوم برای بنزین، از تاریخ اجرای مصوبه تمامی خودروهای نوشماره نیز دیگر سهمیه اول و دوم بنزین را دریافت نمیکنند. به بیان دیگر، هر خودرویی که پس از اجرای مصوبه برای اولین بار پلاک شود، باید تمام مصارف خود را با نرخ پنج هزار تومانی تامین کند!
بر اساس مصوبه هیئت وزیران، از نیمه دوم آذرماه 1404، نرخ سوخت گیری بنزین خودروها با استفاده از کارت اضطراری جایگاه، معادل حداقل 10 درصد قیمت خرید بنزین از پالایشگاه ها (5000 تومان در زمان ابلاغ این تصویب نامه) تعیین میشود.
به دنبال افزایش گمانهزنیها در مورد تصمیم دولت مبنی بر تعیین نرخ سوم برای بنزین، بارها ارقام متعددی در مورد قیمت تمامشده بنزین مطرح شده است. این در حالی است که اظهارات بیانشده، متناقض هستند و سخنگوی دولت در دو جلسه متفاوت از قیمت 70 هزار تومانی و 30 هزار تومانی برای بنزین سخن به میان آورده است.
وزیر نفت درباره تعیین قیمت بنزین سوپر با توجه به عرضه آن در بورس انرژی گفت: براساس قیمت تمام شده واردات، قیمت پایه بنزین سوپر را تعیین میکنند. قیمت پایه که تعیین شد، عرضه میشود. پس از آن در بورس شرکتهای توزیعکننده خرید انجام میدهند و متناسب با آن قیمت نهایی ارائه خواهد شد.
رئیس سازمان بهینهسازی و مدیریت راهبردی انرژی گفت: نرخ سوم بنزین فعلا اجرایی نمیشود. قرار شد با دوستان در دولت روی این طرح بیشتر کار کنیم. ضمن اینکه براساس صحبتها و هماهنگیهایی که با آقای رئيسجمهور صورت گرفت تصمیم بر این شد مخاطب این موضوع در صورتی هم که قرار باشد اجرا شود، مردم نباشند.
