برجام برای ایران تنها یک توافق سیاسی نبود، بلکه آزمونی از حکمت جمعی و ظرفیت حکمرانی بود، همانند هر توافقی، نقاط قوت و ضعف داشت؛ اما معضل بنیادین اصلی در فقدان انسجام حکمرانی پس از تصمیم نهایی نهفته بود.
حسن روحانی گفت: نخستین کسی که نقض اساسی کرد و از برجام به طور کلی خارج شد، خود ترامپ بود در سال ۹۷، البته آن‌طور که آقای پوتین برای من توضیح داد، ترامپ از برجام خارج شد به این دلیل که به او گفته بودند اگر شما از برجام خارج شوید، بلافاصله ایران از برجام خارج می‌شود و اگر ایران بلافاصله از برجام خارج می‌شد، همه قطعنامه‌ها و همه تحریم‌ها برمی‌گشت و همه چیز به گردن ما می‌افتاد. منتهی ایران هوشمندی کرد و این کار را نکرد.
فعال‌سازی مکانیزم ماشه، اگرچه هنوز در سطح حقوقی و سیاسی محل بحث است، اما در صورت وقوع، اقتصاد ایران را با یک شوک چندوجهی مواجه خواهد کرد؛ شوکی که همزمان بر نفت، ارز، سرمایه‌گذاری، تورم و معیشت مردم اثر می‌گذارد. تجربه نشان داده است که هر بار تحریم‌ها تشدید شده، اقتصاد ایران با چالش‌های جدی روبه‌رو گشته، اما در عین حال فرصت‌هایی نیز برای اصلاحات ساختاری ایجاد شده است. پرسش اصلی این است که آیا این بار سیاست‌گذاران می‌توانند از دل بحران، مسیر تازه‌ای برای تاب‌آوری و رشد اقتصادی بیابند یا خیر.
منابع دیپلماتیک به خبرگزاری آمریکایی گفتند که مذاکرات ایران و سه کشور اروپایی عضو برجام درباره تهدید فعال‌سازی مکانیزم ماشه در ژنو بدون نتیجه قطعی به پایان رسید، اما طرفین تصمیم گرفتند رایزنی‌ها را ادامه دهند.
در برخی کانال‌های تلگرامی خبری با این مضمون منتشر شده که «مکانیسم ماشه فعال شد» که واقعیت ندارد. مکانیسم ماشه یا اسنپ بک (به انگلیسی: Snapback Mechanism) سازوکاری در چارچوب برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) است که به اعضای دائمی شورای امنیت سازمان ملل متحد اجازه می‌دهد در صورت نقض تعهدات از سوی ایران، بدون […]
در فضای سیاسی امروز ایران، حملات و انتقادات و تعابیری که سال‌ها از برجام مطرح می‌شد، حالا به‌مرور زیر سؤال رفته و در گفت‌وگوهای صریح برخی از مسئولان سابق سیاست خارجی، با نگاهی از درون، به چالش کشیده می‌شود
حسین شریعتمداری در روزنامه کیهان با اشاره به تهدید اروپا به استفاده از «مکانیسم ماشه»، این اقدام را ناشی از «نابلدی» در متن برجام و همچنین «تهدیدی توخالی» خواند.
مکانیسم ماشه (Trigger Mechanism) در برجام، به نام رسمی‌تر «مکانیسم حل‌وفصل اختلافات» (Dispute Resolution Mechanism)، یکی از سازوکارهای مندرج در ضمیمه چهارم برجام است که به طرف‌های این توافق امکان می‌دهد در صورت نقض تعهدات توسط یکی از اعضا، روند بازگشت تحریم‌های شورای امنیت سازمان ملل را آغاز کنند.
آسمان روابط اروپا با آمریکا این روزها بارانی است و کشورهای اروپایی نیز با وجود نارضایتی از عملکرد ایران در جنگ اوکراین، تمایلی ندارند با اقدامی نابخردانه رودروی آمریکا قرار بگیرند. این موضوع بدین معناست که اگر ایران و آمریکا پس از تصویب قطعنامه تند و شدیداللحن شورای حکام تصمیم بگیرند همچنان پای میز مذاکره بنشینند، اروپا فرصتی برای ادامه روند دیپلماسی در نظر خواهد گرفت. البته اگر ترامپ به‌یکباره زیر میز مذاکره با ایران نزند!
دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا پیش از سفر به رم و شرکت در مراسم خاکسپاری پاپ گفته است «فکر می‌کنم که با ایران به توافق خواهیم رسید.» توافقی که عباس عراقچی وزیر امورخارجه کشورمان هم در رابطه با آن می‌گوید: «باید محتاطانه خوشبین بود.»
بررسی‌ها نشان می‌دهد برجام و رفع تحریم موجب شده تا متغیرهای اقتصادی روندی مثبت و امیدوارکننده را تجربه کنند. از همین‌رو می‌توان انتظار داشت که اگر گفتگوهای ایران و آمریکا در سال جاری به نتیجه برسد، اقتصاد ایران باز هم با همین سناریو مواجه شود.
در سال ۱۴۰۳، استارتاپ‌های ایرانی تحت فشارهای داخلی و خارجی، بیش از هر زمان دیگر، آسیب‌پذیر شدند. تلاش‌های محدود دولت برای حمایت از اقتصاد دیجیتال، ناکافی و کم‌اثر بود. همزمان، با گشایش‌هایی در سیاست خارجی و زمزمه‌های مذاکرات ایران و آمریکا، این پرسش مطرح است که آیا توافقی جدید می‌تواند به احیای این اکوسیستم کمک کند؟ یک مشاور مدیریت و استراتژیست حوزه کسب‌وکار معتقد است: با وجود همه فرصت‌های از دست رفته هنوز هم فرصت‌هایی برای نجات اقتصاد دیجیتال ایران وجود دارد.
