ایران، سرزمینی با تاریخ و تمدن غنی، امروز با یکی از جدی‌ترین بحران‌های خود، یعنی بحران آب، روبه‌رو است. تهران، پایتخت پرتراکم این کشور، در کانون این چالش قرار دارد و زنگ خطر کمبود آب در این کلان‌شهر به صدا درآمده است. این بحران نه تنها نتیجه تغییرات اقلیمی و خشکسالی‌های بی‌سابقه است، بلکه حاصل سال‌ها مدیریت ناکارآمد و مصرف بی‌رویه در بخش‌های مختلف، به‌ویژه کشاورزی، محسوب می‌شود. در حال حاضر، بحران آب به تهدیدی چندوجهی تبدیل شده که ابعاد اقتصادی، اجتماعی و امنیتی کشور را نیز تحت تأثیر و آینده‌ای نامشخص را پیش روی میلیون‌ها نفر قرار داده است.
خشکسالی و کاهش بارندگی مرتبط با تغییرات اقلیمی، سطح مخازن، دریاچه‌ها و رودخانه‌ها را در ترکیه به پایین‌ترین حد بحرانی رسانده و ذخایر آب شهرهای بزرگ را به زیر آستانه‌های ایمن کاهش داده است.
در یکی از خشک‌ترین مناطق جهان، شرکتی اماراتی با فناوری تبدیل رطوبت هوا به آب آشامیدنی، راهی نو برای مقابله با کم‌آبی ارائه داده است. این روش نوآورانه می‌تواند مکملی پایدار برای منابع محدود آبی منطقه باشد.
در این جهان پر از تناقض، هیدروژن سبز به عنوان راه‌حلی درخشان برای بحران آب‌وهوایی معرفی می‌شود. این منبع انرژی پاک که با استفاده از آب و برق تجدیدپذیر تولید می‌شود، از سوی بسیاری از دولت‌ها و شرکت‌ها به عنوان «طلای نامرئی قرن بیست و یکم» ستوده شده است. اما در پشت این وعده بزرگ، واقعیتی تلخ و نگران‌کننده پنهان است: تولید هیدروژن سبز به مقادیر عظیمی آب خالص نیاز دارد؛ همان منبعی که در بسیاری از مناطق جهان در حال حاضر نیز کمیاب است.
بحران کم آبی و کاهش بارندگی در استان چهارمحال و بختیاری نیازمند توجه ویژه و برنامه‌ریزی دقیق است. مساله فرونشست زمین به عنوان یکی از پیامدهای جدی این بحران و کاهش سطح آب‌های زیرزمینی، نیازمند مدیریت صحیح منابع آب و بهینه‌سازی برداشت آب‌های زیرزمینی است.
جدیدترین عکس ناسا از دریاچه ارومیه نشان می‌دهد که این دریاچه به‌طور کامل خشک شده و دیگر آبی در آن باقی نمانده است. با این که بسیاری از مسئولان تلاش می‌کنند که علت خشک‌شدن دریاچه ارومیه را گردن دیگری بیندازند، باید گفت بسیاری از آنها در جریان خشکی این دریاچه دخیل هستند؛ از پیمانکاران احداث سد در حوضه دریاچه ارومیه تا کسانی که در احداث پل میانگذر کلانتری نقش ایفا کردند و نتوانستند در ستاد احیای دریاچه ارومیه اقدامی انجام دهند.
مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی عنوان کرده است که بحران آب باعث شده تولید پالایشگاه تهران در آستانه توقف قرار گیرد. این اظهارات نشان از نبود حکمرانی انرژی در کشور و تشدید ناترازی سوخت و انرژی با توجه به سیاست‌های اتخاذشده توسط مسئولان دارد. باید گفت با کاهش تولید پالایشگاه‌ها به دلیل کمبود آب، ناترازی بنزین و برق نیز تشدید می‌شود!
کاهش ۲۷ درصدی سطح آب رودخانه‌های دجله و فرات به دلیل بارندگی کم و محدودیت‌های آب در بالادست، این رودخانه‌ها، عراق را با خشک‌ترین سال خود از سال ۱۹۳۳ تاکنون مواجه کرده است.
وزیر نیرو به تازگی از قطع آب یک مشترک در پی توجه‌نکردن او به تذکرات خبر داده است. آن‌طور که آبفا اظهار کرده، این شرکت از نظر قانونی می‌تواند به طور موقت آب مشترکان بدمصرف را قطع کند. با این حال آیا برخورد قهری با مردم، می‌تواند جایگزین تغییرات بنیادین در مدیریت منابع آبی کشور شود؟
کشاورزی در خاورمیانه سال ۲۰۲۵ را در شرایطی آغاز می‌کند که از یک‌سو با بحران‌های تاریخی چون کمبود آب، تغییرات اقلیمی و فشارهای جمعیتی دست‌به‌گریبان است و از سوی دیگر، با موجی از نوآوری‌های فناورانه روبه‌رو شده که می‌تواند آینده این صنعت را بازتعریف کند. منطقه‌ای که تنها ۱ درصد منابع آب شیرین جهان را در اختیار دارد اما ۵ درصد جمعیت دنیا را در خود جای داده، ناگزیر به تغییر رویکرد و استفاده از ابزارهای نوین کشاورزی است.
کابل، پایتخت شش میلیون نفری افغانستان، در حال تجربه یکی از جدی‌ترین بحران‌های زیست‌محیطی و انسانی تاریخ معاصر است. منابع آب زیرزمینی این شهر با سرعتی دو برابر بیشتر از توان تجدید طبیعی در حال تخلیه‌اند و کارشناسان هشدار می‌دهند که اگر روند فعلی ادامه یابد، کابل تا سال ۲۰۳۰ ممکن است به نخستین پایتخت مدرن جهان تبدیل شود که به‌طور کامل ذخایر آب خود را از دست داده است.
با افتتاح سد پاشدان در ولایت هرات که با مسدود کردن مسیر رودخانه هریرود صورت گرفت، مهم‌ترین منبع آب مشهد خشک شد. با مسدود شدن و انحراف مسیر هریرود به طرف سد پاشدان، سد دوستی در پائین‌دست این رودخانه تقریباً خشک و سهمیه آبی که همیشه از هریرود به مشهد می‌رسید قطع شد.
در حالی که کشورهای پیشرفته مانند استرالیا با سامانه‌های هوشمند آبیاری و سیاست‌های سختگیرانه مصرف آب را کنترل کرده‌اند، ایران همچنان با ضایعات کشاورزی و روش‌های سنتی دست‌وپنجه نرم می‌کند. آیا زمان تغییر فرا نرسیده؟
نخست‌وزیر اسرائیل ادعا کرده که می‌تواند مشکلات کم‌آبی ایران را حل کند. اما واقعیت‌های آماری و تحقیقات علمی می‌گویند تمام خاورمیانه درگیر بحران کم آبی است و وضعیت اسرائیل بدتر از ایران است.
در حالی‌که فشار آب برای صرفه‌جویی کم می‌شود، به مردم توصیه می‌کنند با خرید مخزن و پمپ فشار را بالا ببرند؛ تدبیری که به جای حل مشکل، بازار فروشندگان تجهیزات را رونق داده است.
موج بی‌سابقه گرمای تابستان ۱۴۰۴ و بحران آب، نه‌تنها آسفالت شهرها را نرم کرد، بلکه پرده از واقعیت مدیریت استان‌ها برداشت؛ جایی که برخی مدیران با تحلیل داده، آینده‌نگری و استفاده از فناوری، دورکاری را به‌عنوان پاسخی عقلانی برگزیدند، و برخی دیگر با تصمیمات عجولانه و تعطیلی بی‌برنامه، الگوی فرار از مسئولیت را نمایان ساختند؛ آزمونی که تفاوت حکمرانی پایدار و سطحی را عریان کرد.
زنگ خطر افزایش فرونشست زمین به صدا در آمده است. میزان اضافه‌برداشت از آب‌های زیرزمینی به قدری بحرانی بوده که سخنگوی آب نسبت به فرونشست زمین در کل کشور هشدار داده است. موضوعی که به طور مستقیم به نحوه مدیریت آب در کشور باز می‌گردد.
تماشاچی‌های سد کرج در مسیر شمال، مثل قبل کنار این تاسیسات عظیم آبی حاضر نمی‌شوند. هدف جدید آنها «رؤیت عمق فاجعه» است. در این گزارش همزمان سه کارشناس، سه راه کنترل شدت بحران را تشریح کردند.
از آنجایی که تغییرات اقلیمی باعث نامنظم شدن بارندگی‌ها و کاهش منابع آب زیرزمینی می‌شود، دولت‌ها در سراسر جهان به دنبال راه‌حل‌هایی برای ادامه‌ی حیات شیرهای آب هستند. برخی به نمک‌زدایی روی آورده‌اند، صنعتی که پیش‌بینی می‌شود در سال ۲۰۲۷ از ۲۰ میلیارد دلار فراتر رود. اما این فناوری با برخی عوارض جانبی ناخوشایند همراه است.
