در پی وخامت اوضاع انسانی در نوار غزه، بهویژه در زمینه تأمین آب آشامیدنی، دو کشور مصر و امارات متحده عربی با همکاری نزدیک، پروژهای بزرگ و کمسابقه برای کاهش بحران کمآبی در این منطقه آغاز کردهاند. این اقدام، در حالی انجام میشود که بیش از ۸۰ درصد زیرساختهای آبرسانی غزه در جریان جنگ اخیر تخریب شده و میلیونها نفر از مردم این منطقه با کمبود شدید آب مواجه هستند.
گزارش رسمی شرکت مدیریت منابع آب ایران نشان میدهد در حالی که ذخایر سدهای کشور به میزان قابل توجهی کاهش یافته، روند تأمین آب شرب و کشاورزی از مخازن مهم نیز وضعیتی نگرانکننده دارد.
در حالی که سالانه بیش از یک میلیارد و ۲۰۰ میلیون مترمکعب آب در تهران توزیع میشود، حدود ۲۲ درصد این منابع به علت هدررفت واقعی و ظاهری از چرخه مصرف خارج میشود؛ رقمی معادل یکپنجم کل ورودی شبکه که نه هزینهای بابت آن دریافت میشود و نه تاثیری در بهبود کیفیت زندگی دارد.
مدیر موسسه آب دانشگاه تهران گفت: اگر شهروندان همکاری کنند، سناریوی آخرالزمانی آب اتفاق نمیافتد. در عین حال تاکید میکنم اگر شهروندان همکاری نکنند، بارش پاییز نداشته باشیم و شدت و میزان خشکی ادامه یابد؛ پاییز با مشکل مواجه میشویم.
درصد پرشدگی سدهای کشور به ۴۴ درصد رسیده است. به بیان دیگر، بیش از نیمی از مخازن سدهای کشور به عنوان منابع آب سطحی خالی است. آبهای زیرزمینی نیز شرایط مطلوبی ندارند. سالانه بیش از 30 میلیارد دلار اضافهبرداشت از آبهای زیرزمینی صورت میگیرد؛ موضوعی که منجر به تشدید روند فرونشست زمین میشود. در چنین شرایطی آیا میتوان با صرفهجوییهای فردی بر این هشدارهای آخرالزمانی غلبه کرد؟
در عصری که بحران آب به یکی از مهمترین چالشهای جهانی تبدیل شده، فناوری نمک زدایی آب دریا به عنوان یکی از امیدهای آینده مطرح شده است. اما با وجود ظرفیت عظیم آن برای تأمین آب آشامیدنی در جهان، بسیاری از کارشناسان هشدار میدهند که نمیتوان از اثرات زیستمحیطی و انرژیبر این فناوری چشمپوشی کرد.
در حالیکه تهران، قلب تپندهی ایران، در آستانهی بحران بیسابقهی کمبود آب آشامیدنی قرار دارد، همسایهی جنوبیاش، عربستان سعودی، با یک استراتژی هوشمندانه و سرمایهگذاری گسترده، در حال تبدیل شدن به یکی از پیشگامان مدیریت پایدار منابع آبی در جهان است. مقایسه این دو وضعیت، تصویری نگرانکننده از عقبماندگی ایران در حوزهی حیاتی مدیریت آب ارائه میدهد.
در حالی که بسیاری، هندوانه را بهدلیل آببر بودن در صدر عاملان بحران آب قرار میدهند، بررسیهای کارشناسی ابعاد متفاوتی از واقعیت مصرف آب توسط محصولات کشاورزی را آشکار میکند.
پنج سد اصلی تامینکننده آب در پایتخت یعنی سدهای لار، ماملو، امیرکبیر، طالقان و لتیان هماکنون با کمترین سطح ذخیره آبی در چند دهه اخیر مواجه هستند. سد ماملو با 9 درصد پرشدگی و سد لار با شش درصد پرشدگی در شرایط بسیار وخیمی به سر میبرند.
موضوع تعطیلی چهارشنبهها در کشور به دلیل صرفهجویی در مصرف انرژی توسط وزیر نیرو، استاندار تهران، مدیرعامل توانیر و ... مطرح شده است. مسئولان ذیربط تلاش میکنند با ارائه آمارهایی مبنی بر میزان صرفهجویی آب و برق در چهارشنبه و پنجشنبه هفته گذشته، این میزان کاهش را به تعطیلی چهارشنبهها در کشور مرتبط کنند و آن را اقدامی اساسی برای حل بحران انرژی جا بزنند.
بحران آب به یکی از جدیترین معضلات کشور تبدیل شده و رهاسازی آب زاینده رود نیز با تصمیم کارگروه ویژه و نظر ذینفعان دو سوی حوضه صورت گرفته است؛ موضوعی که در میانه اختلافنظرها و شرایط دشوار آبی، واکنشهای متعددی را به همراه داشته است.
با شروع فصل گرما و تشدید بحران آب در کشور، سیاستهای دولت ازجمله کاهش فشار آب برای درمان موقت بحران تشدید شده است. با وجود این که دولت به طور مداوم شهروندان را تشویق به کاهش مصرف میکند و این موضوع را عاملی مهم برای جبران کمبود آب میداند، آبنماهای تزئینی در کشور به هدررفت آب دامن میزنند. در همین زمینه باید پرسید هدررفت آب در آبنمای میدان جهاد چه سودی برای مردم دارد؟
کهگیلویه و بویراحمد، استانی با منابع آبی قابل توجه، در سالهای اخیر با چالش آب شرب پایدار مواجه بوده است. محمد بهرامی سیفآبادی، نماینده مجلس به «تجارتنیوز» گفته است که بسیاری از روستاهای کهگیلویه و بویراحمد، با محرومیت در این حوزه مواجه هستند و قطعی آب، حتی در یاسوج، مرکز استان، به 24 ساعت نیز میرسد.
هشدارها در مورد بحران آب کرمانشاه و خشکسالی در این استان طی سالهای اخیر همواره وجود داشته است. هر چند بر اساس آمارها، بیش از 60 درصد حجم سدهای استان در سال آبی جاری تکمیل شده اما کاهش بارندگیها و میزان پرشدگی سدها نسبت به سال گذشته، زنگ خظر تنش آبی را به ویژه در شرق این استان به صدا درآورده است.
بحران آب در ایران، بهویژه فلات مرکزی، جدی است. برخی از مناطق کشور وارد پنجمین سال پیاپی خشکسالی شدهاند. در عین حال تعدادی از استانها شرایط وخیمتری از این نظر دارند؛ مسئولان به ویژه در مورد وضعیت آبی در پنج استان هشدار دادهاند. الهه موسوی، کنشگر حوزه محیط زیست، در گفتوگو با «تجارتنیوز»، اعمال سیاستهای نادرست برای مدیریت منابع آبی را در تشدید این بحران موثر میداند.
کمبود آب، در استانی که سومین حوضه آبریز پر آب کشور لقب گرفته، از مرحله هشدار گذشته است. بحران آب لرستان، ۶ شهر این استان و تعدادی از روستاهای آن را در فهرست مناطقی از کشور قرار داده است که با تنش آبی مواجه هستند.
افت فشار آب در برخی مناطق اهواز، باوی، حمیدیه و کارون به دلیل افزایش مصرف و برداشت غیرمجاز اتفاق افتاده است و شرکت آبفا ضمن عذرخواهی از شهروندان، از آنان خواسته در ساعات اوج مصرف آب را مدیریت کنند تا مشکل سریعتر برطرف شود.
یزد، استانی با منابع آبی و توان اکولوژیکی محدود است. این استان، اکنون برای تامین آب مورد نیاز در بخشهای مختلف، وابستگی زیادی به سفرههای زیرزمینی خود دارد؛ به گونهای که میزان برداشت آب از این منابع اکنون به ۱۶۰ درصد رسیده است. محسن موسوی، کارشناس تاسیسات آبی به «تجارتنیوز» میگوید ادامه این روند ممکن نیست و به دلیل محدودیت منابع آبی یزد، صنایع، کشاورزی و بارگذاری جمعیت در این استان، باید محدود شود.
عراق، به عنوان کشوری در منطقه خشک و نیمهخشک، با چالشهای جدی ناشی از تغییرات اقلیمی از جمله خشکسالی و کاهش منابع آبی روبرو است. در همین راستا، این کشور با همکاری صندوق اقلیم سبز (GCF) و سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد (FAO)، برنامههایی بلندپروازانه را برای افزایش تابآوری در بخشهای کشاورزی و آب آغاز کرده است. این پروژهها با تمرکز بر بهبود معیشت کشاورزان، مدیریت هوشمند منابع آبی و بهرهگیری از فناوریهای نوین، گامی مهم در مسیر توسعه پایدار و مقابله با اثرات جبرانناپذیر تغییرات اقلیمی در این کشور است.