آلودگی هوای تهران هرساله تعداد زیادی از شهروندان را می‌کشد. بالغ بر نیمی از جمعیت کشور در معرض آلودگی هوا قرار دارند و خسارات آن در ایران سالانه به هفت میلیارد دلار می‌رسد. بر اساس اعلام وزارت بهداشت، سال ۱۴۰۱، ۲۰ هزار مرگ منتسب به آلودگی هوا در ایران رخ داد. فقط در شهر تهران سالانه بیش از ۳۷۰۰ نفر به علت آلودگی هوا جان خود را از دست می‌دهند و خسارت این پدیده در تهران بالغ بر ۲.۳ میلیارد دلار است. این وضعیت اسفناک هر روز مردم است. پیش‌تر سمیه رفیعی، سخنگوی کمیسیون کشاورزی، آب، منابع طبیعی و محیط زیست مجلس شورای اسلامی، در گفت‌وگو با تسنیم اعلام کرد، میزان مرگ‌ومیر ناشی از آلودگی هوا تنها در بخش ذرات معلق کمتر از 2.5 میکرون، از 24 هزار نفر در سال 1401 به 30 هزار نفر در سال 1402 افزایش یافته است. تهران فقط 10 روز هوای پاک داشت پس از اعلام مرگ ۳۰ هزار نفر بر اثر آلودگی هوا در سال گذشته، اعترافی دیگر از سوی شهردار تهران صورت گرفت. روز دوشنبه، علیرضا زاکانی، شهردار تهران، در سومین کنفرانس بین‌المللی بهینه‌سازی مصرف انرژی با اشاره به اهمیت بهینه‌سازی مصرف انرژی در تهران اظهار کرد: سال گذشته تهران تنها ۱۰ روز هوای پاک‌ داشت و ۱۱۹ روز هوا ناسالم و مابقی روزها نیز هوا بین پاک و ناسالم بود. اعترافی از سوی شهردار تهران که به مرگ بیش از ۳۰ هزار نفر انجامیده است. تاوان وجود آلاینده‌هایی که مستقیماً متوجه سیاست‌های دولتی و اجرای نادرست و ناقص قانون هوای پاک در کشور است را مردم با جان خود داده‌اند. جالب است که این موضوع در کنفرانس بین‌المللی بهینه‌سازی مصرف انرژی مطرح شده است. آیا از نظر مسئولان، آلایندگی هوا هم تقصیر مردم است و قرار است با بهینه‌سازی هوای تهران پاک شود؟ اگر رویکرد شهرداری چنین است، باید گفت اساساً مسئولان یا متوجه قصور خود در موضوع آلودگی هوا نیستند یا عمداً می‌خواهند بر آن سرپوش بگذارند. کیفیت پایین فرآورده‌های نفتی و خودروهای اسقاطی در حال تردد، از مهم‌ترین عوامل آلایندگی هوا به شمار می‌روند. اوضاع هوای تهران خوب نخواهد شد در همین زمینه، مهدی چمران، رئیس شورای اسلامی شهر تهران، روز سه‌شنبه در جلسه شورای شهر تهران در جمع خبرنگاران با کنایه به وضعیت آلودگی هوای پایتخت گفت: اوضاع هوای این شهر خوب نخواهد شد. او درباره علت این آلودگی گفت: گازوئیلی که به تهران داده می‌شود حداکثر ۵۰ ppm است. این گازوئیل در دیگر شهرها حتی بالای هزار ppm است. همچنین افزایش تعداد خودروها به‌ویژه پس از ایام کرونا، یکی از دلایلی است استفاده از وسایل حمل‌ونقل عمومی کاهش یافته است. از سوی دیگر، وسایل حمل‌ونقل عمومی کافی نیست و مردم با ازدحام مواجه هستند. وجود خودروهای اسقاطی و افزایش مصرف سوخت در کنار این اظهارات باید گفت نه‌تنها تعداد خودروها بیشتر شده، بلکه تردد خودروهای اسقاطی نیز افزایش یافته است. خودروهایی که مصرف سوخت‌شان دو تا سه برابر استاندارد جهانی است و همین موضوع آلودگی هوا را افزایش داده است. کیفیت پایین فرآورده‌های نفتی نکته شایان توجه دیگر آن است که کیفیت بنزین تولیدی در ایران نیز کاهش چشمگیری پیدا کرده است. پایین بودن کیفیت بنزین تولیدی مستقیماً به سیاست‌های دولت در زمین تولید بنزین پتروشیمی و بنزینی مربوط می‌شود که حتی استاندارد یورو۴ را هم ندارد. ناصر عاشوری، دبیر انجمن صنفی کارفرمایی پالایش نفت، روز یکشنبه اول مهرماه در یک گفت‌وگوی تلویزیونی اعلام کرد، به منظور تولید بنزین بیشتر و تامین نیازهای کشور، دولت درخواست کرده بنزین یورو۴ و یورو۵ کمتری تولید شود. این بدان معناست که به دنبال سیاست اشتباه دولت، عملاً کیفیت بنزین تولیدی پایین نگه داشته شد. این موضوع مستقیماً بر افزایش آلودگی هوا اثر گذاشته است چون خودروهایی که مصرف سوخت و آلایندگی بالایی دارند، با وجود سوخت‌گیری بی‌کیفیت، میزان آلایندگی را دوچندان خواهند کرد. بخش اعظم آلایندگی هوا متوجه ناوگان حمل‌ونقل نکته درخور توجه دیگر که در بحث‌های چمران یافت می‌شود موضوع کیفیت پایین گازوئیل است. با وجود ناوگان حمل‌ونقل فرسوده که خود سهم بسزایی در انتشار آلودگی دارد، کیفیت پایین گازوئیل نیز بر افزایش انتشار آلایندگی دامن زده است. میزان مجاز گوگرد در گازوئیل طبق استانداردهای بین‌المللی کمتر از 50 ppm است. این بدان معناست که در هر واحد حجمی گازوئیل، باید کمتر از 50 ذره از مواد مخرب و آلاینده‌های شیمیایی وجود داشته باشد. با این حال، استفاده از گازوئیل بالای هزار ppm نشان از فاجعه دارد. در واقع سهم زیادی از آلایندگی هوا به ناوگان حمل‌ونقل اختصاص دارد، ناوگانی که حتی پاسخگوی نیاز مردم نیست. باید گفت یکی از مهم‌ترین دلایل افزایش آلایندگی هوا، مستقیماً متوجه شهرداری است. شهرداری با کمک وزارت نفت باید به فکر بهبود آلایندگی باشند چراکه سهم بسزایی در انتشار آلاینده در هوا دارند. مازوت‌سوزی نیروگاه‌ها یکی از مواردی که از چندین سال گذشته بر آلودگی هوا اثر گذاشته مازوت‌سوزی نیروگاه‌هاست. بخش اعظم نیروگاه‌های کشور نیروگاه‌های حرارتی هستند. مصرف اصلی سوخت نیروگاه‌های حرارتی گاز است اما نیروگاه‌ها در فصل زمستان با کمبود سوخت گاز مواجه می‌شوند و مجبور به استفاده از گازوئیل به عنوان سوخت دوم می‌شوند. نکته مهم این است که کشور با کمبود گازوئیل نیز مواجه است و عملاً برخی از نیروگاه‌ها به جای استفاده از گاز یا گازوئیل در فصل زمستان، به سوخت مازوت روی می‌آورند. مازوت درصد گوگرد بالایی دارد و همین باعث می‌شود میزان انتشار آلاینده در هوا افزایش یابد. در واقع مازوت سوختی مخرب و یکی از مهم‌ترین عوامل آلایندگی هوا محسوب می‌شود. با این اوصاف باید گفت نه‌تنها شهرداری و وزارت نفت بلکه وزارت نیرو نیز نقش اساسی در افزایش انتشار آلاینده در هوا ایفا می‌کنند. آلاینده‌هایی که تنها سال گذشته، ۳۰ هزار نفر را کشت و هیچ‌کس پاسخگو نبود. برای مطالعه بیشتر صفحه سوخت و انرژی را دنبال کنید.
