توافق امریکا و ایران چقدر محتمل است؟

دونالد ترامپ که علی‌رغم پایبندی کامل ایران به برجام از توافق هسته‌ای خارج شد، روز گذشته اعلام کرد، آماده ملاقات با حسن روحانی و مقامات ایران بدون هیچ پیش‌شرطی است.

به گزارش تجارت‌نیوز به نقل از نیویورک‌تایمز، این در حالی است که ساعت‌ها قبل از سخنرانی ترامپ مقامات ایرانی با اشاره به سیاست‌های خصومت‌آمیز دولت امریکا، هرگونه توافق با این کشور را غیرممکن اعلام کردند.

روز دوشنبه دونالد ترامپ که میزبان جوزپه کونته، نخست‌وزیر جدید ایتالیا بود، در یک نشست خبری در واشنگتن با اشاره به گفتگوهای رودررو با رهبر کره شمالی، کیم جونگ‌ اون، و ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه برای دیدار با مقامات ایران اعلام آمادگی کرد و گفت: ما آماده ملاقات با هر کسی هستیم؛ هر موقع که آنها بخواهند و هیچ مشکلی برای دیدار وجود ندارد.

با این حال نیویورک‌تایمز نوشته است: با توجه به خشم رهبران ایران در مورد دولت ترامپ و خروج او از توافق هسته‌ای بعید به نظر می‌رسد که دیدار میان رئیس‌جمهور امریکا و روحانی به این زودی اتفاق بیفتد. بهرام قاسمی، سخنگوی وزیر امور خارجه ایران صبح دوشنبه در یک کنفرانس خبری در تهران با اشاره به لغو توافق هسته‌ای از سوی ترامپ و بازگشت مجدد تحریم‌ها گفت: امریکا به خوبی نشان داده که غیرقابل اعتماد است و امکان تعامل و گفتگو با امریکا وجود ندارد.

تصمیم ترامپ برای لغو توافق هسته‌ای با ایران و اعمال مجدد تحریم‌ها موجب سقوط ارزش ریال و افزایش بحران اقتصادی در این کشور شده است. گزارش‌ها نشان می‌دهد که طی چند ماه گذشته، ریال نیمی از ارزش خود را از دست داده است.

با تشدید جنگ لفظی میان مقامات ایران و دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور امریکا در یکی از توئیت‌های خود در پاسخ به روحانی نوشت: دیگر هرگز و هرگز امریکا را تهدید نکند، وگرنه بلایی سرتان خواهد آمد که کمتر کسی در طول تاریخ دیده است.

توافق هسته‌ای در سال 2015 از سوی ایران، امریکا و سایر قدرت‌های بزرگ جهان منعقد شد. به این ترتیب به ازای برداشته شدن تحریم‌ها، ایران متعهد شد تا فعالیت‌های هسته‌ای خود را محدود کند.

دونالد ترامپ اما با آغاز ریاست‌جمهوری برجام را بدترین توافق خواند و آن را فاجعه‌ای دانست که نمی‌تواند از تبدیل شدن ایران به یک کشور هسته‌ای جلوگیری کند. این در حالی است که ایران بارها اعلام کرده قصد هسته‌ای شدن ندارد.

اگرچه دیگر امضاکنندگان این توافق یعنی روسیه، چین، فرانسه، آلمان و انگلیس گفته‌اند که می‌خواهند توافق هسته‌ای را حفظ کنند اما بدون مشارکت ایالات متحده امریکا حفظ برجام دشوار خواهد بود. حتی اگر مقامات ایرانی هم پذیرای گفتگو با ترامپ باشند، این‌طور به نظر می‌رسد تیم امنیت ملی رئیس‌جمهور ایالات متحده با چنین ایده‌ای مخالف باشد. مشاوران دونالد ترامپ همواره به افزایش فشارها علیه ایران تمایل نشان داده‌اند.

پس از سخنان دونالد ترامپ، پومپئو، وزیر امور خارجه امریکا هم از تمایل رئیس‌جمهور برای دیدار با حسن روحانی حمایت کرد اما شرایطی را برای چنین مذاکراتی تعیین کرد و در مصاحبه با شبکه تلویزیونی امریکایی سی‌ان‌بی گفت: ما این موضوع را پیش‌تر مطرح کرده‌ایم که رئیس‌جمهور وقت مایل به ملاقات با دیگران برای حل مشکلات است اما افزود که برای موفقیت در چنین مذاکراتی، شرایطی هم وجود دارد.

او گفت: اگر ایرانیان تعهد خود برای تغییر اساسی در نحوه رفتار با مردم خود را نشان دهند و بتوانند قبول کنند که ارزش دارد وارد یک توافق هسته‌ای شوند که در عمل مانع از تکثیر سلاح‌های هسته‌ای خواهد شد، آنگاه رئیس‌جمهوری امریکا آماده است تا بنشیند و با آنها گفتگو کند.

این در حالی است که هنوز مشخص نیست آیا ترامپ عمیقا معتقد است که می‌تواند با حسن روحانی گفتگو کند. او که همواره ایران را متهم به حمایت از تروریسم کرده، وعده داده که همچون دیگر روسای‌جمهور ایالات متحده امریکا اجازه ندهد ایران به سلاح هسته‌ای دست یابد. با این حال می‌گوید حاضر است هر زمانی با همتای خود در ایران ملاقات کند.

وی روز دوشنبه در بخش دیگری از سخنرانی خود گفت: من برای ملاقات آماده هستم اما ملاقات کافی نیست. قرار نیست مثل برجام کاغذ سیاه کنیم. آن یک توافق بد بود که از آن خارج شدیم. من حاضرم بدون پیش‌شرط مذاکره کنم تا یک توافق خوب حاصل شود.

پس از آنکه دونالد ترامپ در ماه می به صورت رسمی از توافق هسته‌ای خارج شد، تنش‌ها میان امریکا و ایران به اوج خود رسید. ترامپ همچنین به کشورهای دیگر هشدار داده که با بازگشت تحریم‌ها خرید نفت از ایران را -که مهم‌ترین بخش درآمد ایران را تشکیل می‌دهد- به صفر برسانند.

رهبران ایران هم در واکنش گفته‌اند، در صورت ادامه تهدیدها تنگه هرمز را خواهند بست.