شکاف بین عرضه و تقاضای آب به سرعت در حال افزایش است

به گزارش تجارت‌نیوز ، ایران با بحران آب دست و پنجه نرم می‌کند. بر همین اساس اطلاع از وضعیت منابع و مصارف آب در مدیریت وضعیت فعلی امری ضروری است. مرکز مطالعات راهبردی کشاورزی و آب اتاق ایران در گزارشی به نقل از FAO و Future Water به وضعیت عرضه و تقاضای آب در شرایط فعلی پرداخته است.

بررسی‌ها نشان می‌دهد که کشاورزی بخش اعظم منابع آبی را در کشور می‌بلعد. پیش‌تر فیروز قاسم‌زاده، سخنگوی صنعت آب کشور گفت که بر اساس نتایج حاصل از آماربرداری سراسری از منابع و مصارف آب، برداشت از منابع آب ایران حدود 93 میلیارد مترمکعب است.

به گفته سخنگوی صنعت آب کشور، این برداشت آب در سه بخش کشاورزی، شرب و صنعت به ترتیب حدود 87، 10 و 3 درصد مصارف صورت می‌گیرد. این آمارهای زمانی هشداردهنده می‌شوند که دسترسی به منابع آب روز‌به‌روز محدودتر شود.

ایران در حال حاضر با بحران آب مواجه است. خشکسالی و کاهش بارندگی در سه سال اخیر نیز این بحران را تشدید کرده است. اما چگونه می‌توان در بخش کشاورزی که بیشترین مصرف آب را دارد، صرفه‌جویی آب کرد؟

شکاف بین عرضه و تقاضای آب

مرکز مطالعات راهبردی کشاورزی و آب اتاق ایران در گزارشی به نقل از FAO و Future Water به این موضوع پرداخته است. در این گزارش آمده که کمیابی آب یک پدیده جدید نیست. این پدیده قرن‌هاست در مناطقی با بارش کم و شرایط آب و هوایی خشک وجود دارد. با این حال بسیاری از نقاط جهان حتی در مناطقی که زمانی آب فراوانی داشتند، مانند آسیای جنوب شرقی، شکاف بین عرضه و تقاضای آب به دلیل رشد جمعیت، رشد اقتصادی و تقاضای مرتبط با محصولات کشاورزی پرآب‌بر (مانند گوشت) به سرعت در حال افزایش است.

تغییرات اقلیم با تشدید روندهای موجود موجب ایجاد کمیابی آب در دهه‌های آینده خواهد شد. کشاورزی آبی بیشترین مصرف‌کننده آب بوده و این نشان می‌دهد که باید در بخش آبیاری راه‌حل‌های برای مدیریت کمبود آب پیدا کرد.

در ادامه این گزارش آمده که غلبه بر بحران آب از طریق مداخلات کشاورزی کار ساده‌ای نیست. در حال حاضر توجه بسیاری به باورهای غلط رایج و دیدگاه‌های ساده‌لوحانه در مدیریت کشاورزی جلب شده است. برای مثال نقش «افزایش راندمان استفاده از آب» در مقابله با بحران آب، تحت تاثیر برداشت‌های نادرست از هیدرولوژی، اقتصاد و رفتارهای انسانی است.

این خلاصه سیاستی به صورت کار گسترده‌ای توسط FAO و Future Water تحت برنامه کمبود آب آسیا و اقیانوسیه تهیه شده است که به وضوح پیچیدگی‌های مرتبط با تلاش‌های انجام شده در جهت افزایش راندمان استفاده از آب و اهمیت استفاده از حسابداری آب و اصطلاحات مداخلات مدیریت آب را نشان می‌دهد.

اهمیت حسابداری آب

هیچ مداخله‌ای در چرخه آب بدون درک شفاف چرخه هیدورلوژیک و حسابداری صحیح آب نمی‌تواند به درستی ارزیابی شود. هدف اصلی حسابداری آب این است که به جوامع کمک کند درک درستی از موجودی آب داشته باشند. اما حسابداری آب به چه معناست؟ اینکه چه مقدار آب وجود دارد، این آب در کجاها موجود است، چگونه می‌توان از آن استفاده کرد و آیا الگوهای مصرف فعلی پایدار هستند یا خیر.

در بخش دیگری از این گزارش آمده که حسابداری آب می‌تواند یک فعالیت یکباره باشد که برای دستیابی به یک هدف خاص طراحی شده است. با این حال باید به طور فزاینده‌ای از برنامه پایش و ارزیابی بلندمدت در جهت بهبود مدیریت پایدار منابع آب بهره گرفت. اطلاعات جمع‌آوری شده طی دوره حسابداری آب معمولا بسیار متنوع است و به طیف وسیعی از مسائل اجتماعی، فنی و حاکمیتی می‌پردازد.

افزایش تقاضا برای غذا و عدم قطعیت بارش موجب افزایش اهمیت حسابداری دقیق آب در مقیاس‌های مکانی چندگانه شده است که از طریق آن بتوان مکان‌های قابل صرفه‌جویی و روش‌های بهینه‌سازی سیستم‌ها تحت سناریوهای مختلف را برای شناخت ابزار REWAS توسط FAO و Future Water برای محاسبه صرفه‌جویی واقعی آب در مقیاس حوضه، با در نظر گرفتن جریان‌های برگشتی قابل استفاده در مکان‌های دیگر توسعه داده شده است. این ابزار برای تصمیم‌گیرانی طراحی شده است که قصد دارند از طریق افزایش راندمان آب تخمین دقیق‌تری از صرفه‌جویی واقعی آب را به دست آورند.

راندمان استفاده از آب و صرفه‌جویی آب

در گزارش مرکز مطالعات راهبردی کشاورزی و آب اتاق ایران آمده که هیچ سیستم تخصیص آب جامع و قابل اجرایی در کشورهای در حال توسعه یا با درآمد متوسط در آسیا وجود ندارد. بنابراین در حال حاضر هیچ محدودیتی برای آب مصرفی در مکان‌های کارآمد جدید وجود ندارد.

یک تصور رایج غلط این است که افزایش راندمان استفاده از آب همیشه برابر با صرفه‌جویی در استفاده از آب است. اما طبق تعریف، افزایش راندمان استفاده از آب موجب می‌شود سهم بیشتری از آب تحویل شده از منبع مصرف شود. اما منظور از راندمان استفاده از آب چیست؟ به زبان ساده، آب مصرف شده به عنوان نسبتی از آب تحویل داده شده از منبع را می‌گویند.