علی مروی اقتصاددان:
بی‌محلی دلار آزاد به افزایش نرخ نیما / ارز ترجیحی را باید بدون شوک، حذف کنیم
دولت ابراهیم رئیسی که یک‌بار ارز ترجیحی با‌قیمانده از دولت روحانی را حذف و آن را تک‌نرخی کرد، پس از مدتی دوباره ارز ترجیحی جدیدی را ایجاد کرد و برای دولت مسعود پزشکیان به یادگار گذاشت. حال دولت پزشکیان به فرماندهی وزیر اقتصاد، با سیاستی تدریجی، در حال حذف ارز ترجیحی و تک نرخی کردن نظام ارزی کشور است. اقدامی که علاوه بر حذف رانت و فساد، موجب تقویت صادرات و تضعیف واردات خواهد شد.
با نزدیک شدن نرخ ارز نیمایی به بازار آزاد و تمایل دولت به تک نرخی کردن تدریجی ارز، برخی از فعالان بازار امیدوارند که با این اقدام دولت، رانت و فساد موجود، از بازار حذف خواهد شد. خصوصا که این اقدام بدون شوک‌های مقطعی خواهد بود. از سوی دیگر تولیدکنندگان برای صادرات کالا با شرایط تسهیل بیشتری مواجهند. به نظر می‌رسد دولت مسعود پزشکیان و تیم اقتصادی او تنها یک ماه و نیم فرصت خواهند داشت که تا قبل از استقرار دولت ترامپ سیاست‌های ارزی خود را تبیین کنند و ثبات بازارهای مالی را حفظ کنند.
باید به سمت نظام تک‌نرخی ارز حرکت کنیم
در ادامه علی مروی، اقتصاددان به اقتصادآنلاین گفت: هر زمانی که ما بتوانیم به سمت ارز تک نرخی حرکت کنیم زمان مناسبی خواهد بود. البته ما برای سیاست‌گذاری ارزی‌مان نباید برای آمدن ترامپ برنامه‌ریزی کنیم بلکه باید سیاست کلی‌مان این باشد که چند نرخی بودن نظام ارزی را از بین ببریم تا نظام ارزی باز داشته باشیم. یکی از معایب ارز چند نرخی ایجاد رانت و بی انگیزگی صادرکنندگان است. برای جلوگیری از شوک در بازار کالاهای اساسی و کالاهایی که مورد نیاز مردم است نمی‌توانیم یک ضرب به سمت آزادسازی ارز برویم اما باید این فاصله بین ارز نیما و آزاد را تا حد امکان کاهش بدهیم.
وی افزود: ما در بخش کالاهای تولیدی باید این نظام چند نرخی ارز را برداریم و صادر کننده‌ها و وارد کننده‌هایمان با نرخ ارز بازار فعالیتشان را انجام دهند اما در کالاهای اساسی باید دولت مدیریت کند تا این فاصله به تدریج کمتر شود. ضمنا با آمدن ترامپ فشار مضاعفی سمت اقتصاد ایران خواهد آمد و رفتار شورای حکام و قطعنامه کانادا علیه ایران نشان می‌دهد که ما دوباره داریم وارد دوره فشاری می‌شویم که باید برایش برنامه‌ریزی داشته باشیم. ممکن است که ما در کوتاه مدت نتوانیم نظام تک نرخی را خوب اجرا کنیم و مجبور باشیم همچنان برای کنترل بازار از نظام چند نرخی استفاده کنیم. سیاست اصلی اقتصادی ما باید حذف نظام چند نرخی ارز باشد اما ممکن است در کوتاه مدت به خاطر تغییرات شرایط بین‌الملل مجبور باشیم با اصلاح روند تخفیف ارز موجود نظام دو نرخی را بپذیریم.
وی در پاسخ به این‌سوال که آیا افزایش دلار نیما باعث افزایش دلار آزاد می‌شود هم گفت: خیر، این موضوع به آن شکل معنا ندارد که بگوییم افزایش دلار آزاد به خاطر افزایش قیمت نیماست چون بازار عرضه و تقاضای ما تحت تاثیر خبرها و شایعات است و سریعتر به این مباحث واکنش نشان می‌دهد. ما یک نظام بازار ارز آزادی داریم که چون خیلی راحت و خیلی سریع تغییر می‌کند باعث این تغییرات می‌شود و چه نظام ارزی ما نیمایی باشد، چه مرکز مبادله باشد یا کنترلی، آن ارز آزاد دارد کار خودش را انجام می‌دهد نه اینکه با افزایش نرخ ارز نیمایی، نرخ بازار آزاد افزایش پیدا کند.
وی در پاسخ به این سوال که برخی مطرح می‌کنند که افزایش دلار نیمایی به دلیل این است که دولت قصد جبران کسری بودجه را دارد، هم توضیح داد: دولت کسری بودجه دارد و با افزایش نرخ ارز درآمد کسب می‌کند اما آنگونه که مردم فکر می‌کنند نیست. به عنوان مثال مردم فکر می‌کنند که دولت الان به خاطر کسری بودجه ارز مثلا ۶۰ هزارتومانی را با نرخ ۷۰ هزار تومان می‌فروشد ولی این روی کسری بودجه تاثیر نمی‌گذارد. اما کجا تاثیر گذاشته است؟ همانجا که دولت در بودجه اعلام کرد که نرخ عوارض ورود واردات کالاها را که قبلا با نرخ نیمایی حساب می‌کرد، سال بعد می‌خواهد این نرخ را بالاتر ببرد.
خب وقتی اینجا این نرخ از تقریبا ۲۸۵۴۲ هزار تومان به ۵۰ هزار تومان برسد، طبعا افزایش حقوق ورودی دارد و این در لایحه بودجه ۱۴۰۴ هم دیده شده است؛ یکی حقوق ورودی تقریباً دویست هزار میلیارد تومن شد و بخشی از این افزایش، از محل همین تغییر نرخ، بیشتر تعیین شده است.
نظرات