تبعات ساخت سد خرسان ۳/ ساکنان ۲۴ روستا آواره می‌شوند

به گزارش تجارت‌نیوز ، موج جدید مهاجرت اجباری، نابودی هزاران هکتار جنگل و زیر آب رفتن منطقه تاریخی، بخشی از تبعات ساخت سد خرسان 3 است. فعالان محیط زیست هشدار می‌دهند و وزارت نیرو پافشاری می‌کند. به نظر می‌رسد همان ماجرایی که در احداث برخی از سدها و پتروشیمی‌ها طی شد، حالا برای سد خرسان 3 در پیش است.

عملیات احداث سد خرسان 3 روی رودخانه خرسان در مرز دو استان کهگیلویه و بویراحمد و چهارمحال و بختیاری در احال اجراست. در ابتدا صحبت از پروژه برقابی بود اما بعدها طرح تغییراتی پیدا کرد و انتقال آب نیز به آن اضافه شد. قرار است با اجرا و آبگیری این سد، به سه استان اصفهان، کرمان و یزد انتقال آب صورت گیرد.

مخزن سد خرسان 3 در استان کهگیلویه و بویراحمد و بخش دیگر آن در استان چهارمحال و بختیاری است. تبعات ساخت آن اما فقط دامن این دو استان را نمی‌گیرد. امید سجادیان، از فعالان محیط زیست استان کهگیلویه و بویراحمد درباره اجرای این پروژه و تبعات آن به تجارت‌نیوز توضیحاتی می‌دهد.

مهاجرت اجباری ساکنان 24 روستا

سجادیان می‌گوید: «با ساخت و اجرای این پروژه 24 روستا زیر آب می‌رود. مردم این روستاها مجبور به مهاجرت می‌شوند. زمین‌های کشاورزی آنها زیر آب می‌رود و شغل و کسب‌وکار خود را هم از دست می‌دهند. کسانی که تولیدکننده هستند در مدت کوتاهی مصرف‌کننده می‌شوند. ضمن آنکه مردمی که سال‌ها با روابط قومی و قبیله‌ای، تعاملات خوبی داشتند، روابط آنها با مهاجرت تغییر می‌کند.»

این فعال محیط زیست توضیح می‌دهد: «مهاجرت‌ها چه از روستا به شهر باشد، چه روستا به روستا، گاهی با استقبال روبه‌رو نمی‌شود. برخی از مردم حتی در روستاهای اطراف قصد خرید زمین داشته‌اند، اما مالکان به آنها زمین نفروخته‌اند. در برخی از روستاهای کوچک، مالکان زمین‌ها چندان تمایلی به فروش زمین به افراد غریبه ندارند.»

از دیگر آثار زیان‌بار ساخت این سد که مخالفان سد به آن اشاره دارند، از بین رفتن بافت تاریخی منطقه است. سجادیان در این مورد می‌گوید: «قبرستان تاریخی که گفته می‌شود قدمتی بیش از پنج هزار سال دارد، در منطقه سادات محمودی قرار گرفته است. ساخت این سد، این قبرستان تاریخی را هم زیر آب می‌برد. میراث فرهنگی هم با ساخت این سد مخالف است.»

نابودی 12 هزار هکتار جنگل با ساخت سد خرسان 3

نابودی جنگل‌های منطقه از دیگر خسارات ساخت این سد است که مخالفان از آن می‌گویند. سجادیان در این مورد به تجارت‌نیوز می‌گوید» «بخش وسیعی از این منطقه را جنگل‌های بلوط تشکیل می‌دهد. طول سد این 40 کیلومتر است. حدود 12 هزار هکتار جنگل با ساخت این سد زیر آب می‌رود که شامل گونه‌های متنوع گیاهی است؛ به ویژه جنگل‌های بلوط که همین حالا با مشکلات زیادی از جمله آتش‌سوزی، زمین‌خواری و بیماری مواجه است.»

او ادامه می‌دهد: «رشد درخت بلوط کند است و سالانه حدود پنج سانتی‌متر رشد می‌کند. عمر هر کدام از این درختان بیش از 500 سال است. احیای بلوط سخت است و مشکلات مختلف، تجدید جنگل‌های بلوط را گاه غیرممکن می‌کند. ضمن آنکه دستکاری در طبیعت مشکلاتی در منطقه ایجاد می‌کند و زیست سایر جانداران را هم تحت تاثیر قرار می‌دهد.»

پیش از این نیز، سعید کریمی، مدیرکل دفتر ارزیابی زیست‌محیطی سازمان حفاظت محیط زیست به ایلنا گفته بود که بر اساس گزارش شرکت مشاور طرح، 27 هزار اصله درخت در استان کهگیلویه و بویراحمد و 10 هزار اصله درخت در استان چهارمحال و بختیاری و در دریاچه و ساختگاه سد قرار می‌گیرند. یعنی آبگیری سد خرسان 3 موجب پاکتراشی 37 هزار اصله درخت می‌شود.

پروژه‌ای بدون مجوز

نکته دیگری که در پروژه سد خرسان 3 به چشم می‌خورد، نداشتن ارزیابی زیست‌محیطی است. در ابتدا که وزارت نیرو مجوز اولیه را گرفت، صحبتی از انتقال آب در پروژه نبود. سجادیان می‌گوید: «حالا که بحث انتقال آب هم شده، مجوز قبلی کارآیی ندارد، چون آن زمان صحبت از طرح دیگری بود.»

او ادامه می‌دهد: «وزارت نیرو برای ساخت این سد نیاز به دریافت دو ارزیابی دارد، اما اکنون برای یکی از مجوزها اقدام کرده است. به گونه‌ای پیش می‌رود که مجوز اول را دارد و فقط مجوز دومی را می‌خواهد. در حالی‌که مجوز اولی نباید حساب شود، چون طرح اولیه پروژه فرق داشت. به طور کلی سد فعلی (بعد از تغییر کاربری) هیچ مجوزی ندارد.»

این فعال محیط زیست به تجارت‌نیوز می‌گوید: «آبشار آتشگاه در استان چهارمحال و بختیاری (یکی از بزرگترین آبشارهای کشور) با ساخت این سد، از بین می‌رود.»

او توضیح می‌دهد: «در برخی از مناطق با انتقال آب، نیاز جدید ایجاد می‌شود. ضمن آنکه نیازهای قبلی هم باید تامین شود. گاهی همان الگوی کشاورزی ادامه و حتی توسعه پیدا می‌کند و صنایع جدید بارگذاری می‌شود.»

سجادیان ادامه می‌دهد: «به طور کلی هر چقدر آب به این مناطق انتقال داده می‌شود، مصارف هم بالاتر می‌رود. این ماجرا تمامی ندارد. برنامه‌ریزی‌های کلان بر اساس اقلیم ایران تنظیم نشده است.»

او درباره تنش آبی در استان‌هایی که سدسازی داشتند، می‌گوید: «حق برداشت استان‌های مبدا از این سدها ناچیز است. برخی از استان‌ها با داشتن سدهای بزرگ، با تنش آبی مواجه هستند چون سهم کمی از آب پشت سدها دارند.»

کارزار اینترنتی برای متوقف کردن پروژه سد خرسان 3

تاکنون سه کارزار اینترنتی برای متوقف کردن پروژه سد خرسان 3 راه افتاده است. سومین کارزار 16 مرداد سال جاری شروع شد و تاکنون بیش از سه هزار امضا جمع کرده است. در این کارزار خطاب به ابراهیم رئیسی، رئیس دولت سیزدهم، علی سلاجقه، رئیس سازمان محیط زیست و وزیر نیرو بخشی از عواقب ساخت سد خرسان 3 را توضیح می‌دهد.

در بخشی از این کارزار اینترنتی آمده که خسارت‌های ناشی از این سد برای استان کهگیلویه و بویراحمد، زیر آب رفتن بیش از 17 روستا به طور کامل و در بخش کشاورزی زراعات و باغات 23 روستا خواهد بود. سد خرسان باعث نابودی کامل محیط زیست منطقه خواهد شد و بارش برف را دیگر در بلندی‌های کوه دنا و کوه ریگ نخواهیم دید. چشمه‌ها یکی پس از دیگری به خاطر پایین آمدن سطح آب زیرزمینی خشک خواهد شد.