خطر تخریب همچنان در کمین بافت تاریخی شیراز + اسناد

به گزارش تجارت‌نیوز ، قدم زدن در خیابان‌های شیراز، انگار ورق زدن تاریخ است. بسیاری از خیابان‌ها و ساختمان‌ها حکایتی تاریخی دارند. حالا اما خطر در کمین، بافت تاریخی شیراز است.

صحبت از یک طرح نیست. مجموعه‌ای از طرح‌ها در دستور کار است که با اجرایی شدن آنها بخشی از بافت تاریخی شیراز با خاک یکسان می‌شود. حالا لودرها آماده تخریب سازه‌هایی‌ هستند که سال‌ها از گزند سرما و گرما در امان مانده‌اند.

اخیرا اخباری از تخریب بافت تاریخی شیراز منتشر شد. پس از رسانه‌ای شدن این موضوع، لودرها دست از کار کشیدند. تخریبی صورت نگرفت اما دبیر پویش نجات بافت تاریخی شیراز به تجارت‌نیوز می‌گوید خطر هنوز در کمین بافت تاریخی شیراز است.

حدود یک ماه از آن ماجرا می‌گذرد. تجارت‌نیوز در گفت‌وگویی با محمدمهدی کلانتری، دبیر پویش نجات بافت تاریخی شیراز جزئیات ماجرا را بررسی می‌کند.

کلانتری می‌گوید: «شهرداری از 17 بهمن آغاز عملیات تخریب بافت کرد. البته آن را رسانه‌ای کردیم و تخریب صورت نگرفت. اما این معنای توقف کامل تخریب‌ها نیست.»

او ادامه می‌دهد: «صرفا به دلیل رسانه‌ای شدن موضوع، مسئولان این طرح یک عقبگرد ظاهری داشتند. خطر تخریب ب افت تاریخی شیراز همچنان ادامه دارد. تلاش می‌کنیم مانع این کار شویم.»

ماجرای طرح تخریب بافت تاریخی شیراز

آنطور که محمدمهدی کلانتری می‌گوید این طرح همان طرح 57 هکتاری است. طرح مشاور وزارت راه و شهرسازی سال 99 ارائه و سال 1401 تصویب شد.

دبیر پویش نجات بافت تاریخی شیراز ادامه می‌دهد: «هیات دولت، مهرماه 1400 سفر استانی به فارس داشت. در یکی از مصوبه‌های این سفر استانی، طرح 57 هکتاری شاهچراغ از شورای عالی شهرسازی و معماری به شورای برنامه‌ریزی و توسعه استان تفویض اختیار شد. مخالفت‌ها با این تصمیم از همان سال شروع شد، از جمله مخالفت‌ها می‌توان به نامه اساتید به رئیس جمهور و وزیر گردشگری اشاره کرد.»

تفویض اختیار در طرح توسعه 57 هکتاری و تخریب بافت تاریخی شیراز

کلانتری می‌گوید: «رستم قاسمی، وزیر راه و شهرسازی سابق یک ماه پس از سفر هیات دولت، طی نامه‌ای به استانداری فارس، درخواست لغو تفویض اختیار را داشت. اما از آنجا که مصوبه هیات دولت است و امضای بالاتر از امضای وزیر راه و شهرسازی را داشت، باطل نشد.»

طرح اولیه چگونه به طرح تخریبی فعلی رسید؟

طرح مشاور وزات راه سال 1400 آماده می‌شود و به کمیسیون ماده 5 استان فارس می‌رود. پس از آن طرح تغییراتی کرد که بر اساس آن بخشی از بافت تاریخی شیراز باید تخریب شود.

کلانتری ادامه می‌دهد: «در طرح مشاور کمترین آسیب به بافت تاریخی وارد می‌شد. برای توسعه حرمین اجازه تخریب جدید در این طرح داده نشد. اما این طرح وقتی به کمیسیون ماده 5 استان رفت، روی آن اعمال فشار و نفوذ شد. پس از آن یک خط روی طرح مشاور انداختند. این خط به پیشنهاد پژوهشگاه میراث فرهنگی و مصوبه کارگروه ویژه بررسی طرح 57 هکتاری صورت گرفت. (کارگروهی متشکل از استانداری، راه وشهرسازی، تولیت حرم و شهرداری)

کلانتری می‌گوید: «این خط پیشنهادی 100 پلاک را تخریبی می‌بیند که از این تعداد، 35 پلاک تاریخی است.» (پنج پلاک ثبت ملی و 30 تای آن واجد ارزش)

خط پیشنهادی پژوهشگاه میراث فرهنگی

اما این همه ماجرا نیست. دبیر پویش نجات بافت تاریخی شیراز توضیح می‌دهد: «ایراداتی هم به متن مصوبه وارد است. در متن مصوبه مسیر جدیدی تعریف شده که در نقشه دیده نمی‌شود، به عبارت دیگر باید تخریب‌های دیگری برای ایجاد چنین مسیری صورت بگیرد.»

او می‌گوید: «بر اساس متن این مصوبه هشت امامزاده در فاصله حرم شاهچراغ تا آرامگاه سید علاءالدین حسین وجود دارد که یک راه ارتباطی بین این هشت امامزاده باید وجود بیاید. برای ایجاد راه ارتباطی بین هشت امامزاده تخریب‌های بیشتری را شاهد خواهیم بود.»

به گفته کلانتری این مصوبه چون تفویض اختیار شده، بعد از 6 ماه صرفا برای اطلاع به شورای عالی شهرسازی فرستاده می‌شود. به عبارتی دیگر نقشی در تائید یا رد آن ندارد.

تصاحب اجباری املاک مردم

دبیر پویش نجات بافت تاریخی شیراز می‌گوید: «پس از تاریخ 1401/2/25 اداره کل راه و شهرسازی استان، تملک بناها را شروع می‌کند و به ساکنان اخطاریه می‌دهد.»

او ادامه می‌دهد: «تا جایی‌که اطلاع داریم 30 بنا تملک شده است (از مردم خریداری شد). این تملک اجباری بود و متری هشت تا 10 میلیون توسط کانون وکلای دادگستری قیمت‌گذاری شده است. به مردم اعلام کرده‌اند اگر با همین قیمت بناهای خود را نفروشند، این پول به حساب دادگستری واریز می‌شود و ملک آنها تخریب می‌شود. پیش از آن هم اخطاریه قطع آب، برق و گاز گرفتند.»

کلانتری می‌گوید: «نکته مهم‌تر این است که اداره راه و شهرسازی به آن خط جدید هم قانع نیست و بیشتر از آن در حال تملک بناهاست. به عبارتی حجم تخریب‌ها حتی بیشتر از آن 100 پلاکی است که در مصوبه بود. اگر قرار بر تخریب نیست، علت تملک بناهای مردم چیست؟»

او ادامه می‌دهد: «به طور کلی از سال 1389 تا سال 1396 حدود 10 هکتار بافت تخریب شد؛ 3.5 هکتار در شرق آستان شاهچراغ، سه هکتار در غرب شاهچراغ برای خیابان 9 دی و سه هکتار دیگر هم بالای خیابان لطفعلی خان زند.»

طرح‌های تخریبی دیگر در بافت تاریخی شیراز

به جز راه اتصال آستان شاهچراغ به علاءالدین حسین، طرح‌های دیگری هم قرار است اجرا شود.

کلانتری با تائید این موضوع به تجارت‌نیوز می‌گوید: «شهرداری در حال پیش بردن طرحی برای اتصال شاهچراغ به امامزاده ابراهیم است. برای این طرح فعلا 33 پلاک از سوی شهرداری اخطاریه گرفته‌اند.» (مسیری به اندازه یک کیلومتر)

اخطاریه شهرداری به افراد یک هفته‌ای بود. یعنی افراد تا یک هفته فرصت داشتند که سند مالکیت خود را به سازمان ارائه دهند تا توافقی در این مورد صورت گیرد.

بنابر گفته‌های کلانتری در حال حاضر دو ارگان در حال تملک بناها هستند، اداره راه و شهرسازی در مسیر شاهچراغ به سید علاءالدین حسین و شهرداری در مسیر شاهچراغ به امامزاده ابراهیم.

محدوده در حال تملک و تخریب بافت تاریخی شیراز

او ادامه می‌دهد: «به جز این طرح‌ها می‌توان به طرح‌های اتصال آستان شاهچراغ به سید تاج‌الدین غریب در دروازه کازرون، اتصال شاهچراغ به آرامگاه علی‌بن حمزه و اتصال آرامگاه علی‌‌بن حمزه به دروزاه قرآن. همه این طرح‌ها منجر به تخریب بخشی از بافت تاریخی شیراز می‌شود»

اما نکته مهمی که دبیر پویش نجات بافت تاریخی شیراز هم به آن اشاره می‌کند محل اجرای این طرح‌هاست. فراموش نکنیم همه این طرح‌ها در محدوده 360 هکتاری بافت تاریخی شیراز صورت می‌گیرد.

چه کسانی پشت طرح هستند؟

محمدرضا رضازاده، استاندار اسبق فارس، یکی از کسانی است که نامش در تهیه و اجرای این طرح از سوی برخی از رسانه‌ها مطرح شد.

دبیر پویش نجات بافت تاریخی شیراز در این مورد می‌گوید: «محمدرضا رضازاده را یکی از تاثیرگذارترین چهره‌ها در تخریب بافت تاریخی شیراز می‌دانیم. رضازاده طی سال‌های 84 تا 88 استاندار فارس بود و در تهیه و تصویب طرح اولیه 57 هکتاری سال 89 نقش اساسی داشت.»

کلانتری ادامه می‌دهد: «رضازاده زمانی که در استانداری نبود هم این طرح را پیگیری کرد، زیرا که از اعضای هیات امنای آستان شاهچراغ بود.»