قمار ایالات متحده با کارت اف-۳۵ / آیا ترکیه میزبان جنگده‌های رادار گریز آمریکایی می‌شود؟

به گزارش تجارت نیوز، واشنگتن و آنکارا بی‌سروصدا در حال بررسی راهی برای پیوستن مجدد ترکیه به برنامه اف-35 (F-35) هستند، هدف آمریکا این است تا بدین طریق سیستم دفاع هوایی اس-400 (S-400) ساخت روسیه را «خنثی» کند.

از منظر ایالات متحده، اف-35های ترکیه برای این بازیگر مزایای استراتژیک عمده‌ای دارد: از جمله موارد ادعایی عبارتند از استقرار جت‌های نسل پنجم در مرز ایران، ادغام عمیق‌تر این کشور در ناتو از طریق داده‌های مشترک مرتبط با اف-35 و حضور بازدارنده و در عین حال قدرتمند ترکیه در خاورمیانه و دریای سیاه.

با این همه این مسیر، مسیری پرچالش است. طبیعتا روابط طولانی‌مدت ترکیه با روسیه و بهره‌مندی آنکارا از اس-400 که با گرایش‌های سیاسی همراه بود، این نگرانی را ایجاد کرده که تعامل در زمینه فناوری حساس اف-35 ممکن است بستر را برای نشت اطلاعات حساس به روس‌ها هموار کند. حال سوال اصلی برای پنتاگون این است: آیا این دستاوردهای استراتژیک ارزش قمار امنیتی را دارند یا خیر؟

ترکیه و روایت پر فراز و نشیب اف-۳۵ها

گزارش‌ها می‌گویند دونالد ترامپ با رجب طیب اردوغان، همای ترکیه‌ای‌اش تعامل نزدیکی برقرار کرده و همین گزاره ممکن است بستری را فراهم کند تا در آن یک کشور به طور همزمان اف-35 آمریکایی و اس-400 ساخت روسیه را همواره در اختیار داشته باشد. در سال ۲۰۲۰، ترکیه به دلیل خرید سامانه‌های دفاع هوایی اس-400 ساخت روسیه، از برنامه اف-35 بیرون رانده شد. اما امروز ظاهرا جنگ جاری در اوکراین و نگرانی‌های غرب در مورد تهدید روسیه احتمالا تصمیم دولت قبلی برای حذف ترکیه از این برنامه را تغییر داده است.

از همین رو احتمال برخورداری ترکیه از اف-۳۵ در دولت ترامپ مورد بررسی مجدد قرار گرفته و گزارشی منتشر شده در Defense Security Asia نشان می‌دهد که ظاهرا ترکیه نیز مایل به خنثی کردن اس-400های ساخت روسیه است. در این میان تام باراک، سفیر ایالات متحده، با انتشار پستی در شبکه ایکس و به نقل از رویترز، نوشت: «ایالات متحده در حال مذاکره با ترکیه در مورد تمایل آنکارا برای پیوستن مجدد به برنامه اف-35 و در اختیار داشتن سیستم دفاع هوایی اس-400 ساخت روسیه است.»

مزایا و پیامدهای هم‌صدایی خاموش

رویترز گزارش داد که باراک مدعی است اگر ترکیه بخواهد به برنامه اف-35 بازگردد، قانون ایالات متحده به این کشور اجازه نمی‌دهد که سامانه اس-400 را همزمان اداره کرده یا در اختیار داشته باشد. او افزود که اکنون به دلیل همکاری بین دو رئیس‌جمهور، گزینه‌های جدیدی ممکن است روی میز قرار گرفته باشد. به باور ناظران مطمئنا متغیرهای زیادی بر این معادله تاثیر می‌گذارند، زیرا ظاهرا ترکیه مسلح به اف-35 هم مزایا و هم خطرات یا مسئولیت‌های احتمالی را لحاظ کرده و بر آن‌ها متمرکز شده است.

با این حال استقرار اف-35 متحد در ترکیه مزایای جغرافیایی روشنی را به همراه دارد، زیرا دشمنان بالقوه در خاورمیانه را در معرض خطر حمله هوایی نسل پنجم از شمال قرار خواهد داد. از منظری دیگر باید گفت که با این که اسرائیل اف-35ها را در اختیار دارد، اما اف-35های ترکیه می‌توانند بدون نیاز به دخالت تل‌آویو، رقبای آمریکا در خاورمیانه را هدف قرار دهد. طبیعتا چنین گزاره‌ای، گزینه‌های استراتژیک و تاکتیکی بیشتری را برای غرب جهت نمایش قدرت هوایی نسل پنجم در سراسر خاورمیانه ترسیم خواهد کرد.

آنکارا و چتر حمایتی غرب بر فراز دریای سیاه

ترکیه مسلح به اف-۳۵ می‌تواند موقعیت و حضور ایالات متحده و متحدانش را در خاورمیانه تقویت کند، متغیری که به ادعای گروهی از ناظران برای درگیری‌های احتمالی واشنگتن در منطقه از اهمیت بالایی برخوردار است. به ادعای این گروه ترکیه با ایران مرز مشترک دارد و در موقعیتی قرار گرفته که می‌تواند جنگنده‌های اف-۳۵ را از نزدیکی مرز خود پرتاب کند تا حداکثر زمان توقف و دامنه ماموریت را فراهم کند.

هرچند همین گروه خود اعتراف کرده‌اند که آنکارا درگیر چنین قمار خطرناکی نخواهد شد. با این همه مزیت شبکه چندملیتی اف-۳۵ نیز برای ترکیه قابل اعتنا است، زیرا اف-۳۵های همه کشورهای عضو با لینک داده‌های امن و مشترک به نام «لینک داده پیشرفته چند منظوره» کار می‌کنند. چنین گزینه‌ای امکان اشتراک‌گذاری اطلاعات در زمان واقعی را بین تشکل‌های چندملیتی فراهم کرده و می‌تواند در صورت وقوع عملیات هماهنگ متحدان، حیاتی باشد.

از منظری دیگر باید تاکید کرد که حضور ترکیه در امتداد دریای سیاه نیز از اهمیت بالایی برخوردار است، زیرا در صورت نیاز به حمله گسترده نسل پنجم، ناتو بدین طریق قادر است تا جبهه‌ای برای حمله جنوبی علیه روسیه را تعریف کند. در چنین شرایطی در صورت نیاز به عملیات ناتو علیه روسیه، جنگنده‌های اف-۳۵ مستقر در ترکیه قادرند کشتی‌های جنگی روسیه را در دریای سیاه هدف قرار داده و به عنوان عامل بازدارنده در برابر هرگونه اقدام نظامی احتمالی روسیه در دریای سیاه یا داخل اوکراین عمل کنند. از منظری دیگر اف-۳۵های ترکیه توانایی عملیات در حریم هوایی اوکراین را خواهند داشت، زیرا اوکراین تقریبا ۶۰۰ مایل از سواحل ترکیه فاصله دارد.

خطر تجهیز ترکیه به اف-۳۵

با توجه به چشم‌انداز همکاری ترکیه و روسیه، خطرات مسلح شدن ترکیه به اف-۳۵ نیز قابل توجه است. دریافت اس-۴۰۰ از روسیه نشان‌دهنده‌ی همکاری حول محور فناوری در حوزه‌ تسلیحات است، گزاره‌ای که برای غرب خطراتی را به همراه دارد. سوال اینجا است چگونه می‌توان به پنتاگون اطمینان داد که ترکیه اطلاعات مربوط به سیستم‌ها، قابلیت‌ها و فناوری‌های اف-۳۵ را با روسیه به اشتراک نخواهد گذاشت؟

در پاسخ باید گفت، حتی اگر رئیس جمهور ترکیه به غرب اطمینان دهد که اجازه‌ این کار را نخواهد داد، هنوز این سوال وجود دارد که آیا پنتاگون باید این ریسک را بپذیرد یا خیر. اگرچه ترکیه نسخه‌ صادراتی اف-۳۵ را دریافت خواهد کرد، اما این پلتفرم شامل محاسبات، مواد پوشش رادارگریز، فناوری‌های موتور و اویونیک خواهد بود که احتمالا همگی مورد توجه روس‌ها قرار خواهند گرفت.

از همین رو برای همکاری در حوزه جنگده‌های اف-۳۵ باید امتیازها و خطرهای احتمالی همواره لحاظ شود.