قیمت سکه امامی، نیم سکه و ربع سکه

مهریه، کادوی عروسی، جایزه قبولی کنکور و البته ابزاری برای پس‌انداز. سکه «تمام» یا همان سکه‌های ۸٫۱۳ گرمی طلا، طی سال‌های مختلف کاربردهای متفاوتی داشتند. در دوران جنگ مردم از این سکه‌ها برای پس‌انداز استفاده کردند. بعد از آن سکه طلا سپری شد در مقابل آتش سوزان تورم.

در دهه هفتاد و هشتاد مرسوم بود که خانواده‌ها در هر تولد فرزندشان یک سکه تمام کنار بگذارند. به‌این‌ترتیب در بیست‌سالگی، پس‌اندازی معقول برای شروع یک زندگی در اختیار جوانان قرار می‌گرفت. تا پیش از دهه هشتاد، هدیه دادن سکه طلا به‌عنوان یک وجه شبه نقد هم مرسوم بود. رسمی که با بالا رفتن قیمت سکه، جای خود را به سکه‌های گرمی و کارت‌های هدیه داد.

تاریخ سکه در ایران

اولین سکه وقتی مورداستفاده قرار گرفت که اسلحه فلزی با یک تکه گوشت مبادله شد. اما شاید سکه به‌عنوان ابزاری برای حفظ ارزش، در عصر مفرغ به کار گرفته شده باشد.

ضرب سکه طلا و نقره در ایران و یونان تقریبا به‌طور هم‌زمان شروع شد. به این سکه‌ها درهم و دینار (دراخما و دناریوس) می‌گفتند.

برای نخستین‌بار داریوش‌ هخامنشی سکه طلا استاندارد ضرب کرد که به دریک یا سکه داریوشی موسوم شد. این سکه‌ها عیار بالا داشتند و ضرب آن‌ها با کیفیتی مثال‌زدنی انجام می‌شد. برای همین در تمام دنیا شهرت و ارزش پیدا کردند.

جز دولت مرکزی ایران، هیچ‌کس حق ضرب سکه طلای دریک را نداشت، اما ضرب سکه نقره با مجوز دربار ممکن بود. هر دریک کمی بیش از ۸ گرم وزن داشت. (۸٫۳۵ تا ۸٫۴۳ گرم)

سکه طلا در دوران قاجار

در زمان ناصرالدین‌شاه ضرب سکه‌های طلای سبک برای مصرف عموم رواج پیدا کرد. سکه دوهزاری یا همان دوزاری با ۰٫۵۷ گرم طلا ضرب می‌شد.

سکه‌ طلای ربع تومان، پنج هزاری، یک تومان، دو تومان و پنج تومانی هم مرسوم بود. ناصرالدین‌شاه برای مناسبت‌های مختلف مثل سفر به فرنگ سکه طلا ضرب می‌کرد.
این رویه تا زمان احمدشاه ادامه پیدا کرد. دوهزاری با همان وزن ۰٫۵۷ گرم و یک تومانی با وزن ۲٫۸۷ گرم رواج داشت.

اشرفی‌های احمدشاه با ورود سکه طلا در دوران پهلوی از رونق افتادند و تنها به‌عنوان یادگاری در مجموعه‌های خصوصی نگه‌داری شدند.

سکه طلا در دوران پهلوی

گویا رضاخان بدش نمی‌آمد که واحد پول ایران از قران و دینار و ریال و تومان به پهلوی تغییر کند. اما ضرب سکه‌های پهلوی به‌عنوان یک واحد پول کمکی در کنار دینار و ریال ادامه پیدا کرد و هرگز واحد پول رسمی نشد.

در دوران پهلوی اول، سکه‌ طلا به‌صورت ۱ پهلوی، ۲ پهلوی و ۵ پهلوی وجود داشت. کارمندان دولت به‌عنوان عیدی سکه پهلوی می‌گرفتند. در جشن‌ها و عروسی‌ها هم درم‌بخشی با سکه طلا مرسوم بود.

در دوران محمدرضا پهلوی سکه‌ طلا ۵۰۰ ریالی با نقش شیر بالدار، ۷۵۰ ریالی طرح منشور کوروش، ۱۰۰۰ ریالی تخت جمشید، ۲۰۰۰ ریالی شاه و فرح و نیز سکه‌های نیم پهلوی، یک پهلوی، دو پهلوی و پنج پهلوی ضرب شدند.

در این دوران سکه‌های پهلوی به وزن استاندارد هخامنشی نزدیک شدند. یک پهلوی ۸٫۱۳ وزن و در حدود ۶۰ تومان ارزش داشت.

سکه بهار آزادی

در اولین سال بعد از پیروزی انقلاب سکه‌های طلا منقش به نام علی (ع) و عبارت بانک ملی ایران در یک‌طرف و تصویر بارگاه امام رضا (ع) و عبارت «اولین بهار آزادی» در طرف دیگر ضرب شد.

منظور از عبارت اولین بهار آزادی، اولین سال بعد از پایان عصر شاهنشاهی در ایران است. سکه ۲٫۵ بهار و ۵ بهار هم با همین طرح وجود داشتند.

بعد از ارتحال حضرت امام، سکه‌های یادبود به تمثال ایشان مزین شدند. عبارت اولین بهار آزادی به بهار آزادی تغییر کرد. بانک مرکزی بجای بانک ملی متولی ضرب این سکه‌ها شد.

در سال ۱۳۸۶ سکه طرح جدید با همان وزن ۸٫۱۳ ضرب شد. اما سکه طرح قدیم در بین مردم ارزش بیشتری پیدا کرد. با این که طلای به‌کار رفته در تمام سکه‌ها شبیه به هم بود. در حال حاضر سکه‌های طرح جدید گران‌تر از سکه‌های قدیم معامله می‌شوند.

قیمت سکه بهار آزادی

قیمت سکه در بازار آزاد و با سازوکار عرضه و تقاضا تعیین می‌شود. هر چند در دوران محمود احمدی‌نژاد سعی شد که با کنترل عرضه، قیمت سکه کنترل شود. اما خوشبختانه این تلاش به دو نرخی شدن سکه منجر نشد.

ارزش سکه از ضرب وزن سکه در قیمت طلای جهانی در قیمت دلار آزاد به‌دست می‌آید. البته به این قیمت باید هزینه ضرب، کارمزد خریدوفروش و مالیات بر ارزش‌افزوده را هم اضافه کرد. در بازار ممکن است سکه‌های طرح قدیم و طرح جدید، باوجود وزن برابر، ارزش نابرابر داشته باشند.

به اختلاف بین قیمت بازار و ارزش ذاتی سکه بهار آزادی حباب قیمت سکه می‌گویند. حباب مثبت از بالا بودن قیمت سکه و حباب منفی از پایین بودن قیمت سکه نسبت به ارزش ذاتی آن ایجاد می‌شوند.

در نظر برخی کارشناسان حباب مثبت از بالا بودن نااطمینانی و احساس ناامنی عمومی خبر می‌دهد. در این شرایط مردم با تشکیل صف خرید برای سکه می‌خواهند ارزش پول خود را حفظ کنند. ریزش قیمت سکه و تشکیل صف فروش از دلایلی است که می‌تواند به حباب منفی منجر شود.

روند قیمت سکه بهار آزادی

همان‌طور که گفتیم سکه طلا در ایران به‌عنوان یک کالای سرمایه‌ای با نقدشوندگی بالا پذیرفته شده است. بااین‌وجود تنها آحاد مردم نیستند که به خریدوفروش سکه طلا علاقه‌دارند. سفته‌بازها هم به دلیل معرفی نادرست بورس، از سکه به‌عنوان اوراق سهام استفاده می‌کنند.

اگر نمودار قیمت سکه طلا را با دیگر دارایی‌های غیرقابل‌معامله در بورس مقایسه کنیم متوجه می‌شویم که سکه طلا در سال‌های اخیر پس‌اندازی بهتر از دلار بوده و رفتاری شبیه به شاخص زمین مسکونی داشته است، حتی با وجود جهش شدید دلار در دور دوم ریاست‌جمهوری احمدی‌نژاد.

دلیل این ماجرا را باید در رشد قیمت اونس جهانی جستجو کرد. نکته جالب اینجا است که شاخص زمین و قیمت سکه، یک درآمد ثابت ۲۰% را نصیب سرمایه‌گذاران کرده‌اند. در بدترین حالت در یک افق زمانی ۵ ساله، درآمد ثابت حاصل از سرمایه‌گذاری بر سکه محقق می‌شود.

از طرف دیگر سرمایه‌گذاری بر روی زمین در تهران به منابع مالی هنگفت نیاز دارد، نقدشوندگی آن آسان نیست و متنوع‌سازی سرمایه‌گذاری خیلی دشوار می‌شود. برای همین خیلی از جوانان برای خرید خانه، با در نظر گرفتن حباب قیمت، می‌توانند به پس‌انداز سکه طلا روی بیاورند.

سکه‌های تقلبی

در دورانی که سکه حباب مثبت پیدا می‌کند، تولید سکه‌های تقلبی هم بالا می‌گیرد. بیشتر سکه‌های تقلبی طلا، عیاری پایین‌تر از سکه‌های اصلی دارند. اما وقتی حباب سکه خیلی بزرگ شود، حتی استفاده از طلا با عیار اصلی برای متقلب‌ها سودآور خواهد بود.

در سال‌های اخیر وکیوم‌کردن سکه بهار آزادی به‌عنوان سازوکاری برای مبارزه با تقلب رواج پیدا کرده است. اما دقت کنید که قراردادن سکه در بین لایه‌های پلاستیکی کار دشواری نیست و حتی می‌تواند تقلب را ساده‌تر کند.

در مواردی سکه‌های مسی با روکش طلا و حتی سکه بهار آزادی پلاستیکی آبکاری‌شده به‌عنوان سکه تقلبی شناسایی شده‌اند.

نگرانی مردم از سکه‌های تقلبی (به‌خصوص در سال ۱۳۹۲) کار خریدوفروش سکه بهار آزادی را دشوار کرد. توجه کنید که هیچ مرجعی به غیر از بانک مرکزی حق ضرب سکه بهار آزادی ندارد. حتی اگر سکه با وزن و عیار اصلی تولید شده باشد.

سکه بهار آزادی و ابزارهای معاملاتی

ابزارهای مدرن برای معاملات طلا در دو بازار بورس کالا و بورس اوراق‌بهادار برای کمک به سرمایه‌گذاران ایجاد شده است. این ابزارها را می‌توانیم به سه دسته تقسیم کنیم: ۱) صندوق‌های قابل معامله. ۲) سکه ۱روزه. ۳) معاملات آتی.

صندوق‌های قابل معامله

صندوق‌های قابل معامله صندوق‌هایی هستند که بیشتر دارایی آن‌ها را سکه تشکیل می‌دهد. این سکه‌ها در انبارهای استاندارد بورس کالا نگه‌داری می‌شوند. مردم می‌توانند از یک تا بی‌نهایت واحد سکه (تا سقف مجاز صندوق) خریداری کنند.

به‌این‌ترتیب مشکل نقدشوندگی، خطر تقلب و مخاطرات نگه‌داری مثل خطر سرقت متوجه سرمایه‌گذاران نخواهد شد. طی یک روز کاری وجوه حاصل از فروش تسویه می‌شوند.

سکه ۱روزه

سکه ۱روزه در واقع یک گواهی است که در طول مدت ۱ روز نزد بانک رفاه قابل نقدشدن به سکه طلا را دارد. هر واحد سکه ۱روزه، یک‌دهم قیمت سکه در بازار قیمت دارد.
به‌این‌ترتیب افراد با پول‌های کم‌تر هم می‌توانند در بازار سکه سهیم شوند. مثلا اگر ۷ میلیون تومان داشته باشید و قیمت سکه ۴ میلیون باشد، می‌توانید ۱ سکه بخرید و سه میلیون پول اضافه بیاورید. اما با این ابزار می‌توانید ۱۷ واحد سکه ۱ روزه بخرید.

معاملات آتی

معاملات آتی سکه از معدود ابزار مشتقه‌های موجود در بازار ایران است. در معاملات آتی می‌توانید سکه را برای تحویل در آینده بخرید، یا سکه‌ای که ندارید را برای تسویه در آینده بفروشید!

در یک قرارداد آتی فروشنده باید سکه طلا را در آینده به قیمتی که امروز توافق می‌کنند بفروشند. خریدار هم قبول می‌کند که همان مقدار سکه را در زمان مشخص با قیمت امروز بخرد. یک‌طرف معامله از تغییر قیمت در زمان مشخص سود می‌برند.

سازوکار معاملات آتی به اطلاعات فنی و دانش تحلیل نیاز دارد. اهل‌فن از معاملات آتی سود زیادی کسب می‌کنند.