آینده دیوار مرزی سیستان چگونه رقم خواهد خورد؟

به گزارش تجارت نیوز، ساخت دیوار مرزی منطقه سیستان که در حوزه شهرستان‌های هیرمند و زهک در مرز مشترک ایران با افغانستان واقع شده، در سال 1377 با هدفی که «مبارزه با عبور و مرور قاچاقچیان مواد مخدر» عنوان شده، آغاز و این پروژه سال 1382 تکمیل شد.

براساس آنچه اشتباه دولت وقت اعلام شد بیش از دو هزار هکتار از اراضی مردم منطقه سیستان نیز پشت دیوار قرار گرفت. علی‌اوسط هاشمی استاندار اسبق سیستان و بلوچستان سال 96 اعلام کرد: «این دیوار یک نقص فنی و اشتباه محاسباتی است که باعث شده اراضی کشاورزان این منطقه در آن سوی دیوارجا بماند. این دیوار حتماً باید حذف شود.»

وجود ابهامات در خصوص دیوار مرزی

فرهاد شهرکی نماینده مردم سیستان در مجلس شورای اسلامی در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم به بررسی شرایط ایجاد دیوار امنیتی در مرز مشترک با افغانستان پرداخت و به انتقادات مردم از این تصمیم پرداخت. وی با اشاره به اینکه ارتباط با دیوار امنیتی که نزدیک به 20 سال پیش احداث شد، همواره سوالات و ابهاماتی برای مردم به وجود آورده است، گفت: چرا باید اولویت کشیدن دیوار در سیستان باشد در حالی که در دهه 70 و 80، مردم با کمترین امکانات و به صورت خودجوش از طریق کوله‌بری معیشت خود را تأمین می‌کردند؟

نماینده مردم سیستان در مجلس شورای اسلامی افزود: در آن زمان، شرایط امنیتی خوبی وجود داشت و نیازی به داشتن دیوار حائل نبود. مردم بارها این سوالات را مطرح کرده‌اند و همچنان پاسخ منطقی به آن‌ها داده نشده است. به همین خاطر ما امیدواریم با هماهنگی جدید بین نهادهای امنیتی و انتظامی، بتوانیم از فرصت مرز برای تمام اقشار مردم، به ویژه روستانشینان بهره‌برداری کنیم.

شهرکی تأکید کرد: مردم سیستان در زمان‌های گذشته درآمدهای خود را داخل منطقه سرمایه‌گذاری می‌کردند و از این طریق بسیاری از سیستم‌های کشاورزی و دامداری خود را مکانیزه کردند؛ در نتیجه هیچ فرار سرمایه‌ای از این منطقه وجود نداشت. امروز مردم انتظار دارند از فرصت‌های مرزی که کشور افغانستان به خدمات مختلف احتیاج دارد، نه فقط یک قشر خاص، بلکه همه مردم، به ویژه اقشار محروم و روستایی به نحو احسن بهره‌برداری کنند.

وی همچنین با اشاره به سفر رئیس‌جمهور به سیستان، به پیشنهاد خود برای استفاده از ظرفیت‌های محلی نظیر معتمدین، ریش‌سفیدان، علما و نخبگان در مذاکره با ولایت نیمروز اشاره و اضافه کرد: این موضوع توسط رئیس‌جمهور پذیرفته شده و قرار است گروهی متشکل از این افراد در مذاکرات و جلساتی برای بحث در مورد حق‌آبه و مسائل مرزی با ولایت نیمروز شرکت کنند.

نماینده مردم سیستان در مجلس شورای اسلامی در ادامه ابراز امیدواری کرد که این اقدامات به تحولات مثبت در حوزه حق‌آبه و بهره‌مندی از ظرفیت‌های مرزی منجر شود و شاهد تبادلات و مبادلات فرهنگی مثبتی در این زمینه باشیم.

نماینده سیستان بر این نکته تأکید کرد که با همگرایی و هم‌افزایی گروه‌های مختلف محلی، می‌توان از فرصت‌های موجود به نحو احسن استفاده کرد و به حل مشکلات منطقه کمک کرد.

آسیب جدی دیوار مرزی به معیشت مردم سیستان

محمد سرگزی اظهار داشت: در دهه 70 و ابتدای دهه 80 در کنار کشاورزی، دامداری و صیادی که مردم منطقه سیستان شامل پنج شهرستان زابل، زهک، هامون، هیرمند و نیمروز واقع در شمال استان سیستان و بلوچستان انجام می‌دادند، بخشی از معیشت مردم منطقه به واسطه مبادلات مرزی تامین می‌شد.

نماینده مردم زابل در مجلس شورای اسلامی ادامه داد: متاسفانه تصمیم اشتباهی در آن برهه زمانی گرفته و یک دیوار مرزی کشیده شد که متاسفانه مبادلات مرزی آن منطقه را صفر کرد.

وی اضافه کرد: ما عموماً در منطقه سیستان مباحث امنیتی نداریم متاسفانه در فضای ذهنی مردم در سایر نقاط کشور این ذهنیت ایجاد شده که سیستان یک منطقه ناامن است و این دیوار مرزی در راستای تامین امنیت منطقه احداث شده در حالی که ما اساساً در حوزه سیستان مسئله امنیتی نداریم.

سرگزی خاطرنشان کرد: ما در حوزه سیستان فعالیت‌های گروهک‌های معاند را نداریم و این موضوع مربوط به مرزهای منطقه بلوچستان در جنوب استان است که متاسفانه آنجایی که این مسئله را داریم دیوارهای مرزی کشیده نشده اما در حوزه شمال استان متاسفانه این دیوار مرزی کشیده شده که آسیب جدی به حوزه معیشت مردم وارد کرده است.

نماینده مردم زابل در مجلس شورای اسلامی تصریح کرد: امروز نیازمند تدابیر جدی برای بهبود شرایط معیشتی مردم و استفاده بهینه از ظرفیت‌های مرزی هستیم. معیشت مردم سیستان نباید قربانی تصمیماتی شود که با واقعیت‌های منطقه همخوانی ندارد.

وی گفت: سیستان با تاریخچه‌ای از تجارت مرزی و مبادلات اقتصادی، همیشه از مرز به‌عنوان یک فرصت استفاده کرده است. احداث این دیوار باعث کاهش دسترسی مردم به این فرصت‌ها شده و ضربه سنگینی به اقتصاد منطقه وارد کرده است. ما باید به جای محدود کردن، سیاست‌هایی را اجرا کنیم که مردم را توانمند کرده و از ظرفیت‌های مرزی برای توسعه منطقه بهره‌برداری شود. امنیت پایدار از دل اقتصاد پویا و مشارکت مردم می‌گذرد، نه از طریق محدودیت‌های بدون پشتوانه علمی مثل دیوار مرزی.

ضرورت استفاده از ظرفیت مردم برای اشتغال

حجت‌الاسلام حیدرعلی راشکی، امام جمعه شهرستان زهک نیز در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم به بررسی وضعیت مبادلات مرزی و رونق بازارهای سیستان پرداخت و با اشاره به دهه‌های 70 و 80، زمانی که دیوار مرزی در منطقه احداث نشده بود، گفت: در آن زمان مردم به صورت کوله‌بری به آن سوی مرز می‌رفتند و مایحتاج خود را تهیه می‌کردند؛ این امر باعث رونق بازارهای سیستان شده بود و حتی مردم از شهرهای اطراف برای خرید به این منطقه می‌آمدند.

امام جمعه زهک افزود: با احداث دیوار مرزی، نگرانی‌هایی درباره تاثیر آن بر معیشت مردم و مبادلات مرزی به وجود آمد. در آن زمان، دولتمردان وعده دادند با ایجاد بازارچه‌ها و دریچه‌های موقتی، اجازه نخواهند داد بازار از رونق بیفتد اما متاسفانه پس از نزدیک به 20 سال، شاهد تحقق کامل این وعده‌ها نبوده‌ایم.

وی با اشاره به ایجاد منطقه آزاد در سیستان تاکید کرد: منطقه آزاد باید به نحوی باشد که تنها مختص سرمایه‌داران نباشد، بلکه همه کسانی که دارای کارت مرزنشینی، کوله‌بری، پیله‌وری و خرده‌فروشی هستند، بتوانند از مزایای آن بهره‌مند شوند. این امر می‌تواند به رونق دوباره مبادلات تجاری و مرزی در منطقه منجر شود و بازارهای سیستان را به روزهای اوج خود بازگرداند.

به نظر می‌رسد با توجه به شرایط فعلی منطقه سیستان شامل پنج شهرستان زابل، زهک، هامون، هیرمند و نیمروز واقع در شمال استان سیستان و بلوچستان و مشکلات معیشتی که در پی بیش از دو دهه خشکسالی حاکم بر منطقه به مردم تحمیل شده، مواردی از جمله اصلاح دیوار مرزی و فعالسازی بازارچه‌های مرزی امروز به یک اولویت در منطقه تبدیل شده و باید مد نظر دولت قرار گیرد.

منبع: تسنیم