روایت بازوی پژوهشی بانک مرکزی از روند تولید شرکت‌های بورسی در آذر ۱۴۰۳

به گزارش تجارت نیوز،

 پژوهشکده پولی- بانکی بانک مرکزی در گزارشی تولید صنعتی ماهانه شرکت های بورسی را بررسی کرد. شرکت‌های صنعتی ثبت شده در بورس اوراق بهادار و فرابورس ایران (بر اساس آمار سال ۱۳۹۹) حدود ۵۹ درصد از ارزش محصول کارگاه‌های بزرگ صنعتی(بالاتر از ۱۰۰ نفر نیرو) را در اختیار دارند.با توجه به انتشار منظم و ماهانه عملکرد تولید و فروش شرکت‌های پذیرفته شده در بورس و فرابورس، می‌توان با اتکا به این داده‌ها، برآورد قابل قبولی از عملکرد بخش صنعت ارائه داد و تغییرات این بخش را رصد کرد بررسی‌ها نشان می‌دهد که شاخص استخراج شده از داده های این شرکتها هم راستا با شاخص تولید صنعتی کل کشور است لذا این شاخص در زمانی که شاخص های رسمی کل کشور با تأخیر منتشر می شوند و تواتر فصلی دارند میتواند جایگزین خوبی برای آنها باشد و وضعیت تغییرات ماهانه صنعت را نشان دهد شاخص تولید صنعتی در این گزارش بر اساس سال پایه ۱۴۰۰ ارائه و از روش‌های مختلفی برای شاخص سازی و خارج کردن اثر قیمتی استفاده شده است.

روند پاییز ۱۴۰۳

طبق این گزارش، در پاییز امسال، به جز صنایع محصولات شیمیایی، صنایع غذایی، ماشین آلات و تجهیزات و لاستیک و پلاستیک، رشد سایر صنایع، منفی گزارش شده است.

بازوی پژوهشی بانک مرکزی می‌گوید؛ هم‌زمانی رشد منفی شاخص تولید صنعتی و کاهش موجودی انبار در پاییز ۱۴۰۳ نشان از این دارد که؛ عامل محدود کننده تولید از طرف عرضه، مانند محدودیت در برق و گاز، بر این روند موثر بوده است. ضمن این‌که، کاهش قابل توجه تولید محصولات مهم شرکت‌های بزرگ فعال در صنعت فلزات اساسی، به طور نمونه کاتد و مفتول شرکت ملی مس و نورد گرم فولاد مبارکه، در آذر امسال، می‌تواند گواهی بر این ادعا باشد.

طبق داده‌های این گزارش، ترکیب رشد تولید شرکت‌ها نشان می‌دهد؛ کاهش تولید در آذرماه، در گروه شرکت‌های کوچک و متوسط، شرکت‌های وابسته به واردات و تولیدکنندگان کالاهای مصرفی، بیش از سایر گروه‌ها بوده است.

تخمین پژوهشکده پولی- بانکی بانک مرکزی نشان می‌دهد؛ رشد شاخص قیمت صنعت، با استفاده از داده‌های شرکت‌های بورسی، در آذر امسال، روند کاهشی داشته و از ۲۸/۳ درصد در آبان به ۲۷/۹ درصد در آذر ماه رسیده است.

شاخص تولید صنعتی ماهانه

نمودار ۱ روند رشد ماهانه ۳ ماهه و ۱۲ ماهه شاخص تولید صنعتی شرکت‌های بورسی را نسبت به مدت مشابه سال گذشته نشان می‌دهد پس از رشدهای خیره کننده نیمه اول ۱۴۰۱ روند رشد بخش صنعت در نیمه دوم سال ۱۴۰۱ نزولی شد و این روند کاهشی در نیمه اول ۱۴۰۲ نیز ادامه داشت و اگرچه رشد فصل‌های اول و دوم ۱۴۰۲ نسبت به مدت مشابه مثبت بود این رشد نسبت به دوره های قبلی کم رنگ‌تر شد. در ماه‌های پاییز ۱۴۰۲ رشد تولید صنعتی شرکت‌های بورسی به صفر نزدیک شد و رشد تولید صنعتی در این فصل نسبت به مدت مشابه به زیر ۲ درصد رسید.در ادامه روند نزولی رشد تولید صنعتی در زمستان ۱۴۰۲ در بازه منفی قرار گرفت و به منفی ۰/۳ درصد رسید با این حال رشد سه ماهه اول ۱۴۰۳ تولید صنعتی شرکت‌های بورسی در بازه مثبت و زیر ۲ درصد قرار گرفت شاخص تولید صنعتی مرکز آمار ایران نیز رشد بخش صنعت در سه ماهه ابتدایی را ۱/۷ درصد گزارش کرده است.با این حال رشد شاخص تولید صنعتی شرکت‌های بورسی در هر سه ماه تابستان ۱۴۰۳ وارد محدوده منفی شده و در بازه منفی ۲ تا منفی ۳ قرار گرفت روند نزولی نرخ رشد که از بهار به تابستان اتفاق افتاده بود و نرخ رشد را منفی کرده بود در مهر ادامه پیدا نکرد و رشد شاخص تولید صنعتی بورسی در اولین ماه پاییز افزایش یافت اما در آبان و آذر رشد شاخص نزولی بود و به ترتیب به منفی ۲/۷ و منفی ۴٫۶ درصد رسید و رشد سه ماهه پاییز منفی ۰.۲ درصد برآورد شده است.

نکات مهم

در جدول ۱ و نمودار ۳ رشد شاخص تولید صنایع در مقاطع منتهی به آذر ۱۴۰۳ نسبت به دوره های مشابه سال قبل گزارش شده است نکات مهمی که از بررسی آمار رشد صنایع در این ماه استخراج می‌شود، عبارتند از: شاخص تولید صنعت فلزات اساسی بعد از رشد مثبت ضعیف در مهر در آبان ریزش منفی۳/۳ درصد و در آذر منفی ۶٫۶ درصد را ثبت کرد این کاهش قابل توجه به دلیل کاهش تولید شرکت‌های بزرگ این صنعت است به طور مثال تناژ تولید آذر ماه نورد گرم فولاد مبارکه مهمترین محصول این شرکت نزدیک ۱۷ درصد و کاتد و مفتول شرکت ملی مس حدود ۹ درصد کاهش داشته که قابل توجه بوده و اثر محدودیت مصرف انرژی برای تولید را بیش از پیش نمایان می کند.

دو صنعت محصولات شیمیایی و لاستیک و پلاستیک تنها صنایع با رشد مثبت در آذر بودند. رشد تولید این صنایع در آذر به ترتیب ۴/۹ درصد و ۸/۳ درصد گزارش شده است.

رشد منفی شاخص تولید صنعت خودروسازی و قطعات در آذر نیز ادامه پیدا کرد و به منفی ۱۹/۵ درصد رسید. کاهش قابل توجه تیراژ تولید خودرو در دو خودروساز بزرگ اصلی ترین دلیل این کاهش بوده است. محصولات دارویی محصولات فلزی و محصولات کاغذی در کنار صنعت خودروسازی، صنایعی با کاهش تولید بیش از ۱۵ درصد در آذر بودند.

تولید کالاهای واسطه و مصرفی

تولید صنایع را می توان بر اساس ماهیت و کارکرد محصولات به ۳ گروه کالاهای مصرفی واسطه‌ای و سرمایه‌ای تقسیم کرد. از آنجا که عوامل اثرگذار در این کالاها با همدیگر متفاوت است طبیعی است که روندهای متفاوتی داشته باشند.

محدودیت در واردات کالاهای نهایی اعم از مصرفی و سرمایه‌ای باعث رشد قابل توجه تولید این محصولات در صنایع مختلف در سال ۱۴۰۱ شد اما همان طور که انتظار می‌رفت این رشد در سال ۱۴۰۲ ادامه پیدا نکرد و رشد تولید کالاهای نهایی اعم از مصرفی و سرمایه ای در بیشتر دوره ها منفی بود مهم‌ترین نکات از تغییرات رشد تولید این گروه‌ها عبارت اند از: رشد سه ماهه تابستان تولید کالاهای مصرفی کاهش محسوسی داشته و در محدوده منفی ۸ تا منفی ۱۰ قرار داشت. در مهر وضعیت کمی بهتر شده و از رشد منفی کاسته شده ولی رشد سه ماهه منتهی به آبان و آذر مجدداً به پایین منفی ۶ درصد رسید که قابل توجه است. روند نزولی رشد تولید گروه کالاهای واسطه ای از آبان ۱۴۰۲ شروع شد و تا فروردین ۱۴۰۳ ادامه پیدا کرد رشد سه ماهه اردیبهشت تا تیر در این گروه در محدوده مثبت قرار گرفت، ولی رشد این گروه باز هم منفی بود و در دوره مرداد تا آذر ۱۴۰۳ در بازه منفی ۰/۵ تا منفی ۲ قرار گرفت.

تولید و فروش محصولات صادراتی

یکی از اقلامی که می‌تواند در تقاضای صنایع بزرگ کشور اثرگذار باشد فروش صادراتی صنایع است. با توجه به انتشار آمار مقدار و مبلغ ریالی فروش صادراتی توسط شرکت‌های بورسی امکان محاسبه رشد واقعی صادرات فراهم شده که نتایج آن در جدول ۳ نشان داده شده است. براین اساس ارزش واقعی فروش صادراتی در آذر (نسبت به مدت مشابه سال قبل تنها ۲ درصد کاهش داشته است بیشترین کاهش در ارزش واقعی صادرات در بین صنایع صادراتی مربوط به صنعت فلزات اساسی است که میزان صادرات این صنعت در آذر نسبت به مدت مشابه سال قبل ۶/۵ درصد کمتر شده است. هم‌چنین صادرات صنایع محصولات شیمیایی و فراورده های نفتی در این ماه رشد مثبت داشته است.

سودآوری در صنایع

برای تداوم تولید و پایداری رشد در صنایع داشتن حاشیه سود مطمئن از الزامات به شمار می آید. با استفاده از اطلاعات صورت سود و زیان شرکتهای بورسی میتوان تغییرات سودآوری صنایع را بررسی کرد. در جدول ۵ وضعیت سودآوری صنایع مختلف با استفاده از اطلاعات شرکتهای بورسی در بازه های عملکردی ۱۲ ماهه ۱۴۰۲ و سه ماهه و شش ماهه ۱۴۰۳ بررسی شده است. بر اساس آمار ۶ ماهه ۱۴۰۳ از میان ۴۷۴ ،شرکت ۷۶ شرکت در گزارش‌های صورت مالی خود در این دوره سود خالص منفی را اعلام کردند که نسبت به مدت مشابه سال گذشته ۳۴ شرکت بیشتر شده است. افزایش قابل توجه تعداد شرکت‌های زیانده در صنایعی مانند خودروسازی محصولات دارویی محصولات غذایی و فلزات اساسی اتفاق افتاده است این افزایش در شرکتهای زیان‌ده با رشد منفی ۵/۹ درصدی سود اسمی کل شرکت‌ها همراه بوده است که نشان دهنده بدتر شدن وضعیت سودآوری در نیمه ابتدای سال ۱۴۰۳ است.

بر اساس آمار ۱۲ماهه ۱۴۰۲ از مجموع ۵۱۰ شرکت تعداد ۳۰ شرکت زیان‌ده بوده‌اند که نسبت به سال مالی قبل، ۴ شرکت کمتر بوده است. رشد سود اسمی در این دوره ۹/۸ درصد بوده است که در مقایسه با تورم در این دوره می توان گفت ارزش واقعی سودهای شرکت‌های بورسی به طور چشمگیری کاهش داشته است. در این دوره در بین صنایع صنعت خودروسازی با بدترین عملکرد زیان‌ده بوده و زیان این صنعت ۵/۴ درصد افزایش داشته است.

در بین صنایع در ۶ ماهه ۱۴۰۳ تنها در صنایع محصولات شیمیایی و محصولات غذایی رشد اسمی سود مثبت بوده و در سایر صنایع مورد بررسی رشد سود اسمی منفی بوده است. در بین این صنایع خودروسازی و قطعات و فراورده های نفتی بیشترین کاهش در سود را داشته اند.