بخش خصوصی پیشگام در مشارکت اجتماعی

ابراهیم نکو

تا زمانی که بخش خصوصی نتواند هزینه‏های خودش را جبران کند و به منافع پیش بینی شده‏اش دست یابد، شرکت آن‏ها در مسائل خیریه و عام المنفعه و مسئولیت های شرکتی و اجتماعی بعید به نظر می‏رسد، گام هایی اساسی بردارند. به هرحال فعالان بخش اقتصادی مشکلات خودشان را دارند و با مسائل و محدودیت‏هایی مواجه هستند. موانعی بر سر راه آن‏ها هست که باعث می‏شود به فراتر از مشکلات خودشان فکر نکنند. به نظر من مشکلاتی که در سال‏های اخیر برای اقتصاد کشور بوجود آمد، باعث شد که انتظارات جامعه از این بخش از اقتصاد کشور برآورده نشود. هرچند ما نباید فراموش کنیم کسانی که وارد بخش خصوصی شدند زمانی که سرمایه قابل توجهی در دست داشتند از این سرمایه برای رونق مسائل اقتصادی کشور استفاده کردند و علاوه بر آن، از این سرمایه در امورات مهم و مسائل اجتماعی بهره جستند که نفع همگانی داشت. فراموش کردن این مهم یعنی انکار واقعیت و یادآوری آن یعنی صحه گذاشتن بر انگیزه همیشگی بخش خصوصی برای مشارکت اجتماعی.

اگر به گذشته نگاه کنیم بطور قطع می‏بینیم که بخش خصوصی از گذشته تاکنون با چه مسائل و موانعی برای برای مشارکت در امور اجتماعی و شرکت داری مواجه بوده و در چه زمانی این عوامل باعث کمرنگ شدن این مشارکت‏ها شده است.

من فکر می‏کنم به مروز زمان با تدابیر دولت جدید وقتی موانع از سر راه تولید کشور برداشته شود، ما دوباره شاهد حضور گسترده عزیزان بخش خصوصی در فعالیت‏های اجتماعی و فعال شدن آن ها در موضوع حاکمیت شرکتی و توجه به سهامداران و خواهیم بود. بخش خصوصی ما خوشبختانه خودش را تافته جدا بافته‏ای نمی‏داند و دولت یازدهم در تلاش است که با رفع موانع تولید هم رونق اقتصادی و هم مشارکت های اجتماعی این بخش را افزایش دهد و به همین منظور دولت لایحه‏ای را به مجلس ارائه داده که بررسی و اجرای آن می‏تواند کمک شایانی به رفع موانع تولید کند.

در بحث مشارکت اجتماعی و حاکمیت شرکتی بخش خصوصی مسائل سیاسی بی تاثیر نیست اما پیشینیه فعالیت‏های خیر سرمایه‏داران ایرانی نشان می‏دهد که آن‏ها در هر مقطع از زمان تحت تاثیر جو سیاسی و جوسازی‏های سیاسی قرار نگرفتند و در امور عام المنفعه و فعالیت‏های اجتماعی شرکت داشتند. وقتی به گذشته نگاه می‏کنیم در بحث خیرین سلامت و مدرسه ساز و یا خیرین در بخش‏های دیگر، شاهد حضور فعال آن‏ها در دوره‏های مختلف هستیم. من با توجه به اینکه در کمسییون اقتصادی مجلس هستم بارها و بارها مشاهده کردم که دوستان بخش خصوصی بخاطر مردم و کشور در سال‏های پیش از دولت یازدهم در مواجه با مشکلاتی که ایجاد شد قدم خم نکردند و همواره امیدوار بودند و امیدوار هستند که مشکلات برطرف شود. آن‏ها با وجود اینکه بواسطه مشکلات بسیار متضرر شدند اما فعالیت‏هایشان را رها نکردند. می‏توانستند همه چیز را رها کنند و بروند سراغ مشاغل کاذب اما این کار را نکردند و این نشان دهنده عزم آن‏هاست. من اطمینان دارم که در صورت بهبود شرایط حضور این بخش از اقتصاد کشور در فعالیت‏های اجتماعی چندبرابر خواهد شد و می‏دانم که این حضور فارغ از هر نوع مسائل سیاسی و جوهای سیاسی است و صرفا ناشی از عمل به وظیفه انسانی و حس نوعدوستیِ صاحبان سرمایه در ایران است.

دراین باره که آیا وضع قوانین می‏تواند باعث مشارکت اجتماعی و تغییر نظام حاکمیت شرکتی و حضور پر رنگ تر بخش خصوصی در شرکت داری باشد باید بگویم که برای بخش خصوصی نباید چارچوب تعریف کرد یا درصدد تغییر جهت آن بود یا برنامه‏ای را برای مسائلی غیر از فعالیت اقتصادی به آن‏ها تحمیل کرد. به این دلیل که اولا بخش خصوصی خودش بلد است که چگونه در مسائل دیگر ورود پیدا کند تا ضمن احترام به جامعه به رفع کمبودهای دیگر به غیر از حوزه فعالیت خودش بپردازد. به نظر من این انگیزه‏های نیک در طرح و لایحه نمی‏گنجد و چارچوب گذاشتن برایشان خوب نیست. دوم اینکه قوانین و مقررات قابل توجهی وجود دارد که بخش خصوصی را از طریق اخذ مالیات‏ها و اختصاص بخشی از درآمدها نسبت به خارج از بخش خصوصی مسئول کرده و اینکه ما بطور ویژه ورود کنیم و قوانینی تصویب کنیم که آن‏ها را وادار به انجام امری کند درست نیست.

من معتقدم ایرانیانی که اعتقاد به ایران و ملت و کشور دارند مسلما جلوتر از لوایح و قوانین حرکت می‏کنند. به هرحال نباید به دنبال تصویب قوانین و طرح و لوایح برای وادار کردن دیگران به انجام امورات خیر بود. در این مسائل نباید اجبار باشد چون ممکن است شاهد نتیجه عکس باشیم. من دوستان بخش خصوصی را بسیار انسان‏های شریف و فهیم و دلسوز، هم نسبت به رشد و توسعه اقتصاد کشور هم تولید انبوه می‏دانم. تولیدی که که بتواند گرانی را کاهش، توجه مشتری را جلب و زمینه پرداختن به مشارکت‏های اجتماعی را فراهم کند.

*عضو کمیسیون اقتصادی مجلس