بدهی‌های انباشته در حوزه سلامت؛ بالا رفتن ریسک درمان

به گزارش تجارت نیوز، بدهی‌های انباشته در حوزه بهداشت و درمان تنها بحران مالی و اقتصادی نیست، بلکه زنگ خطری برای سلامت افراد جامعه است. این بدهی‌ها قبل از هر چیز باعث پایین آمدن کیفیت خدماتی می‌شود که قرار است به بیماران ارایه شده و جان آنها را نجات دهد. بی‌توجهی به حوزه بهداشت و درمان سال‌هاست که از سوی دولت‌ها به بدعتی ناصواب تبدیل شده و در بودجه‌بندی هر ساله دولت‌ها از اولویت لازم برخوردار نیست به همین دلیل هر سال مشکلات مالی در این حوزه بیشتر می‌شود. مشکلاتی که در نهایت نه به دولت و وزارت بهداشت و درمان بلکه ضرباتی جبران ناپذیر بر پیکر سلامت جامعه وارد می‌کند.

این روزها اخباری از بدهی‌های انباشته در حوزه تولید تجهیزات پزشکی نیز منتشر می‌شود، اخباری که وقتی در کنار پایین بودن کیفیت خدمات در بیمارستان‌های دولتی به دلیل کمبود پزشک و پرستار و همچنین مشکلات دارویی و سرگردانی بیماران قرار می‌گیرد به ابربحرانی در این حوزه تبدیل می‌شود.

بسیاری از کارشناسان این حوزه عامل اصلی بروز شرایط فعلی را اجرای طرح تحول سلامت از سال 93 بدون در نظر گرفتن پیوست مالی می‌دانند. طرحی که قرار بود به بهبود شرایط درمانی کشور بیانجامد اما در نهایت شرایط به گونه‌ای پیش رفت که مردم برای تامین حداقل‌های درمانی خود با چالش‌های فراوانی روبه‌رو باشند.

صنعت تولید تجهیزات پزشکی در مرز تعطیلی است

در نشست اخیر انجمن تولیدکنندگان و صادرکنندگان تجهیزات پزشکی، مریم قاسمی، دبیر انجمن، تصویر دقیقی از این بحران ارائه داد: بدهی‌های معوق که باید با بودجه سنواتی تسویه می‌شد، هر سال بیشتر شده و مراکز درمانی با تحویل کالا بدون تأمین اعتبار، بار مالی را به تولیدکنندگان منتقل کرده‌اند. او با تأکید بر اینکه «دولت خواسته یا ناخواسته عامل اصلی مشکلات است» گفت: «اکنون هشدار می‌دهیم که مسئولیت هرگونه کمبود تجهیزات پزشکی در آینده، با دولت است؛ زیرا همه هشدارها و راهکارها ارائه شده اما هیچ اقدام فوری انجام نمی‌شود.»

۲۵ همت بدهی معوق به صنعت تجهیزات پزشکی

از سوی دیگر وقتی امید شهبندی، رئیس کارگروه مطالبات تأمین‌کنندگان تجهیزات پزشکی، نیز از ۵۰۰ روز تأخیر در پرداخت مطالبات و ۲۵ همت بدهی معوق تا پایان شهریور امسال سخن گفت، ابعاد بحران روشن‌تر شد. او هشدار داد که اگر روند فعلی ادامه پیدا کند، تا پایان آذر میزان بدهی‌ها به ۴۰ تا ۵۰ همت خواهد رسید؛ رقمی که هیچ صنعتی توان تحمل آن را ندارد.

او ادامه داد: صنعت تجهیزات پزشکی در ۱۸ ماه گذشته بار تأمین بیمارستان‌های کشور را با سرمایه شخصی خود به دوش کشیده؛ اقدامی که نشان می‌دهد ستون فقرات نظام سلامت ـ یعنی تجهیزات پزشکی ـ در سکوت و بی‌اعتنایی مسئولان در حال فروپاشی است.

وضعیت نگران‌کننده تجهیزات پزشکی در ایران / فرسودگی تجهیزات مستقیما ریسک درمان را بالا می‌برد

امید سهرابی، متخصص مهندسی پزشکی و مشاور چند مرکز درمانی درباره وضعیت تجهیزات پزشکی در ایران و مقایسه آن با استانداردهای جهانی به تجارت‌نیوز می‌گوید: وضعیت تجهیزات پزشکی در ایران در مقایسه با استانداردهای جهانی، نگران‌کننده است. بسیاری از تجهیزات بیمارستانی ما بیش از دو دهه عمر دارند؛ در حالی که بر اساس استانداردهای بین‌المللی، عمر مفید بسیاری از تجهیزات بین ۵ تا ۱۰ سال است.

او می‌افزاید: این فرسودگی فقط به معنی کاهش کیفیت نیست؛ بلکه مستقیماً ریسک درمان را بالا می‌برد. دستگاه‌هایی مثل ونتیلاتور، مانیتورهای حیاتی، پمپ‌های تزریق و دیالیز در صورت خرابی یا عملکرد ناقص می‌توانند جان بیمار را تهدید کنند.

بودجه تجهیزات پزشکی شفاف نیست

این متخصص مهندسی پزشکی اظهار می‌دارد: یکی از مشکلات اصلی این است که بودجه تجهیزات پزشکی شفاف نیست و غالباً در میانه سال جابه‌جا می‌شود. برخی بیمارستان‌های دولتی برای جبران هزینه‌های جاری، بودجه تجهیزات را خرج پرداخت حقوق، تعمیرات یا بدهی‌های خود می‌کنند.

امید سهرابی تاکید می‌کند: بسیاری از مراکز درمانی با کمبود قطعات یدکی مواجه‌اند. تحریم‌ها، وابستگی ارزی و عدم پرداخت بدهی‌ها باعث شده قطعات کافی به کشور وارد نشود. این یعنی یک دستگاه اگر از کار بیفتد، ممکن است ماه‌ها منتظر قطعه بماند و در این مدت، بخش درمان با ظرفیت ناقص کار کند.

استفاده از قطعات غیراستاندارد و تعمیرات غیرفنی تجهیزات پزشکی

سهرابی اما در بخش دیگری از سخنان خود به مشکلی خطرناک تر نیز اشاره می‌کند و می‌گوید: برخی مراکز برای صرفه‌جویی سراغ تعمیرکاران غیرمتخصص یا قطعات غیراصل می‌روند. این موضوع در مورد دستگاه‌های بخش‌های حساس مثل ICU یا اتاق عمل می‌تواند فاجعه‌بار باشد. ما در ایران دستورالعمل داریم، اما نظارت اجرایی ضعیف است.

او می‌افزاید: اگر دولت بدهی‌ها را پرداخت نکند و نظام تأمین مالی تجهیزات ساختارمند نشود، بحران از کمبود تجهیزات عبور کرده و وارد مرحله «عدم امکان تعمیر» خواهد شد؛ مرحله‌ای که به گفته او «از کمبود دستگاه هم خطرناک‌تر است.» زیرا بیمارستان دستگاه دارد اما در عمل قابل استفاده نیست.

خرابی تجهیزات پزشکی عامل از دست رفتن فرصت طلایی برای نجات جان بیمار

لیلا ایزدی، متخصص بیهوشی و مراقبت‌های ویژه که تجربه ای 15 ساله در بیمارستان‌های دولتی دارد نیز تصویر تاریک‌تری از وضعیت بخش مراقبت‌های ویژه بیمارستان‌های دولتی ارایه می‌دهد و به تجارت‌نیوز می‌گوید: مشکل این است که فرسودگی تجهیزات بخش‌هایی مثل ICU یا CCU اساساً قابل چشم‌پوشی نیستند. اینجا هر ثانیه اهمیت دارد.

او می‌افزاید: ما بارها شاهد بوده‌ایم که مانیتور علائم حیاتی دچار خطای ناگهانی شده، ونتیلاتور هشدار داده یا پمپ تزریق بدون دلیل متوقف شده است. این اتفاق‌ها در بخش خصوصی بسیار کمتر است زیرا تجهیزات جدیدتر و خدمات پس از فروش بهتر است، اما در بیمارستان‌های دولتی این مشکلات روزمره شده‌اند.

این متخصص بخش مراقبت‌های ویژه با اشاره به اینکه بخش‌های ICU و CCU در بسیاری از بیمارستان‌ها با دستگاه‌هایی کار می‌کنند که عملاً عمر مفیدشان تمام شده است، اظهار می‌دارد: دستگاه‌های ونتیلاتور ۱۵ تا ۲۰ ساله، مانیتورهای قدیمی که سنسورها دیگر دقت ندارند، سرنگ‌پمپ‌هایی که ناگهان از کار می‌افتند… اینها فقط آمار نیست، تهدید مستقیم جان بیمار است. بسیاری از خانواده‌ها نمی‌دانند که گاهی پزشک نه به دلیل تصمیم اشتباه، بلکه به دلیل خرابی یا ضعف دستگاه، فرصت طلایی برای نجات بیمار را از دست می‌دهد.

اختلال در سیستم نگهداری و سرویس دوره ای تجهیزات پزشکی

ایزدی با بیان این مطلب که بحران فقط در خرید تجهیزات نیست؛ بلکه سیستم نگهداری و سرویس دوره‌ای نیز دچار اختلال شده، خاطر نشان می‌کند: وقتی شرکت‌ها پول نمی‌گیرند، خدمات پس از فروش نیز متوقف می‌شود. سرویس‌های دوره‌ای انجام نمی‌شود و دستگاه‌ها بدون بررسی‌های روتین ادامه کار می‌دهند. این دقیقاً همان مسیری است که به بحران سلامتی منجر می‌شود.