جنگ تجاری چین و آمریکا به نقطه جوش رسید / آیا «شی» دست «ترامپ» را خوانده است؟

به گزارش تجارت نیوز، یکی از ادعاهای دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، در دوره اول ریاست جمهوری‌اش این بود که جنگ‌های تجاری راهکارهایی «خوب و آسان برای پیروزی» هستند. جنگ تجاری با چین که ترامپ در سال ۲۰۱۸ آغاز کرد، به جای نیل به پیروزی سریع، تا سال ۲۰۲۰ ادامه یافت. اکنون، پس از شعله‌ور شدن این رویارویی در اوایل سال جاری، درگیری تجاری دوباره به نقطه جوش رسیده است. بدتر از آن، به نظر می‌رسد ترامپ پس از دست کم گرفتن تمایل و توانایی چین برای به راه انداختن این جنگ به نفع خود، اکنون در موقعیت ضعف قرار گرفته است.

جنگ تجاری به نقطه جوش رسید

اوایل ماه جاری، پیش از دیدار برنامه‌ریزی شده بین ترامپ و شی جین پینگ، روسای‌جمهوری آمریکا و چین در حاشیه اجلاس سران اپک (سازمان همکاری‌های اقتصادی آسیا–اقیانوسیه) در کره جنوبی، چین کنترل خود بر صادرات عناصر خاکی کمیاب و آهنرباها را به طور قابل توجهی تشدید کرد. ترامپ نیز در پاسخ، هفته گذشته اعلام کرد که از اول نوامبر، ایالات متحده علاوه بر تعرفه‌های موجود، ۱۰۰ درصد تعرفه بر کالاهای چینی اعمال خواهد کرد. اگر این تعرفه‌ها اعمال شوند، سطح تعرفه واردات به حدود ۱۳۰ درصد افزایش پیدا می‌کند؛ گزاره‌ای که با اقدام تلافی‌جویانه پکن همراه خواهد بود. در صورت اجرای سیاست تعرفه‌ها، این امر منجر به توقف عملی تجارت میان ایالات متحده با چین خواهد شد و هزینه‌های اقتصادی قابل توجهی را برای هر دو کشور به همراه خواهد داشت.

واکنش ترامپ به محدودیت‌های صادرات عناصر خاکی کمیاب چین، نشان از جایگاه برجسته پکن در این حوزه و اهمیت قابل توجه این اقلام برای صنعت ایالات متحده دارد. چین در حال حاضر 60 تا 70 درصد از تولید عناصر خاکی کمیاب جهان و بیش از 85 درصد از ظرفیت فرآوری را کنترل می‌کند. وزارت جنگ ایالات متحده نیز بسیاری از عناصر خاکی کمیاب را «مواد معدنی حیاتی» برای امنیت ملی می‌داند. این وزارتخانه اذعان دارد که محدودیت‌های صادراتی چین بر این عناصر خاکی کمیاب می‌تواند به طور مشخص برای تولیدات دفاعی، تولید خودروهای برقی، تولید لوازم الکترونیکی مصرفی و استقرار انرژی‌های تجدیدپذیر مخرب باشد.

محاسبات نادرست ترامپ

گذشته از اینکه ترامپ برای بازی با کارت عناصر کمیاب ظاهرا تمایل و خواسته‌اش را دست کم گرفته بود، به نظر می‌رسد تمایل چین برای تحمل درد اقتصادی و عدم تمایلش به تحمل تحقیر سیاسی را هم ندید. به نظر می‌رسد محاسبه ترامپ بر این اساس استوار بوده که اقتصاد چین به سختی می‌تواند تعطیلی بازار اصلی صادرات خود را تحمل کند، به ویژه زمانی که درگیر بحبوحه رکود بزرگ بازار املاک قرار داشت. او اینگونه استدلال می‌کرد که اگر فشار اقتصادی کافی اعمال کند، چین مجبور خواهد شد به میز مذاکره بازگشته و امتیازات اقتصادی بدهد.

یکی از گزاره‌هایی که ترامپ لحاظ نکرده این است که حزب کمونیست چین برای مقاومت در برابر سختی‌های اقتصادی اهرم‌هایی در اختیار دارد. توانایی چین در «چشیدن تلخی‌ها» در طول جهش بزرگ اقتصادی فاجعه‌بار مائو و همچنین در طول انقلاب فرهنگی مشهود بود. علاوه بر این، ظاهرا ترامپ عدم بی‌تابی شی در برابر زورگویی‌های غرب را نادیده گرفته است. پس از «قرن تحقیر» چین، هیچ رهبر چینی را نمی‌توان دید که در برابر فشار اقتصادی غرب سر خم کند.

از سوی دیگر، نمی‌توان توجه شی جین‌پینگ به سرعت تسلیم شدن ترامپ در برابر فشار بازار مالی را لحاظ نکرد. این موضوع در آوریل امسال، زمانی که سقوط بازارهای سهام و اوراق قرضه در واکنش به اعلامیه‌های تعرفه‌ای «روز آزادی» ترامپ، رئیس‌جمهوری را مجبور کرد که پس از تنها یک هفته، از افزایش تعرفه‌ها عقب‌نشینی کند، مشهود بود. در عوض، این امر باعث شد تا عنوان «TACO» در وال استریت برجسته شود؛ پس به شوخی گفته می‌شد وقتی صحبت از تعرفه‌های واردات می‌شود، همیشه می‌توانید روی ترامپ حساب کنید که «همیشه از اجرای تهدیداتش طفره می‌رود.»

شی جین‌پینگ همچنین باید بداند که قانونی بودن توجیه افزایش تعرفه‌های ترامپ بر اساس وضعیت اضطراری ملی توسط دادگاه‌ها مورد تردید قرار گرفته است. در واقع، 5 نوامبر، دیوان عالی کشور جلسات استماع شفاهی برای تعیین اینکه آیا باید توجیه وضعیت اضطراری ملی ترامپ برای سیاست تعرفه‌ای توسط دادگاه تجدیدنظر فدرال را تأیید کند یا خیر، برگزار خواهد کرد.

همه اینها احتمالاً نشان‌دهنده دوره‌ای از عدم قطعیت قابل توجه در بازار مالی ایالات متحده است. بعید به نظر می‌رسد که شی اولین کسی باشد که به دلایل غرور ملی و مصون ماندن از فشار بازار، پلک می‌زند. اما ظاهرا برای وادار کردن ترامپ به لغو تعرفه ۱۰۰ درصدی واردات چین، به یک روند نزولی قابل توجه در بازار سهام ایالات متحده نیاز است.