سعودی‌ها از ترامپ چه می‌خواهند؟

تا چندی پیش روابط میان عربستان سعودی و آمریکا به دور از هرگونه پیچیدگی بود. آمریکایی‌ها نفت خریداری می‌کردند و سعودی‌ها درآمد حاصله را صرف خریداری تجهیزات مدرن برای استخراج بیشترِ نفت و همین‌طور خرید هواپیما، تانک و موشک برای دفاع از مرزهایشان می‌کردند.

اما طی سه سال گذشته، همزمان با روند نزولی قیمت نفت، تولید این محصول حیاتی در آمریکا به طرز چشم‌گیری افزایش یافت. همین‌طور برخی اقدامات بی‌سابقه عربستان سعودی از جمله فروش سهام شرکت نفت دولتی به منظور انجام اصلاحات اقتصادی، تغییراتی در روابط میان این دو کشور به وجود آورده است.

امروز با اولین سفر خارجی ترامپ به عربستان، اجلاس کسب‌وکار و سرمایه‌گذاری هم با حضور بسیاری از مدیران ارشد شرکت‌های مهم آمریکایی، برگزار می‌شود. این همزمانی برای بسیاری از تحلیل‌گران جالب توجه است.

به گفته یک استراتژیست ژئوپولتیک جهانی، در حال حاضر، عربستان سعودی بیش از هر زمان دیگری به داشتن روابط مستحکم با آمریکا نیاز دارد. این موضوع از این جهت قابل توجه است که عربستان سعودی برای توسعه و جهش اقتصادی به سرمایه‌گذاری خارجیِ مستقیم نیاز دارد. از سوی دیگر، آمریکا در تولید نفت خودکفا شده است.

پس از آشفتگی‌های به‌وجودآمده به دنبال اخراج رئیس اف‌بی‌آی در آمریکا و همین‌طور ادعای سازمان اطلاعات این کشور در مورد نقش روسیه در انتخابات ایالات متحده، سفر به عربستان سعودی می‌تواند زنگ تفریحی برای ترامپ باشد. از طرف دیگر، سلمان‌بن عبدالعزیز پادشاه عربستان سعودی، به دنبال یک حامی و پشتیبان برای اجرای طرح‌های خود در جهت تضعیف نقش دولت، البته بدون برهم زدن رضایت عمومی است.

مدیران عامل برخی شرکت‌های بزرگ ایالات متحده از جمله مورگن استنلی و جی‌پی مورگن چیس که خدمات مالی ارائه می‌دهند، قراردهای بزرگی با غول نفتی عربستان سعودی، آرامکو دارند و به این شرکت مشاوره‌های مالی می‌دهند. عربستان سعودی توانست به کمک خدمات این شرکت‌های بزرگ، 17.5 میلیون از سهام عربستان را در سال گذشته و همین‌طور 9 میلیون اوراق قرضه اسلامی را در آپریل به فروش برساند. به نظر می‌رسد هدف شرکت‌های آمریکایی از حضور در این اجلاس، بستن قراردادهای بیشتر باشد. سعودی‌ها هم به دنبال فروش بیشتر دارایی‌هایشان هستند.

به گفته تحلیل‌گر بلومبرگ، شرکت‌های بوئبنگ و لاکهید مارتین با هدف بستن قراردادهای بیشتر، به منظور مستحکم کردن روابط تجاری‌شان با عربستان در این اجلاس حضور پیدا می‌کنند. و آرامکو قرار است بیش از ده قرارداد با این شرکت‌ها از جمله جنرال الکتریک امضا کند.

براساس پیش‌نویس دستور کار کنفرانس، نشست‌هایی با حضور مدیران عامل این شرکت‌ها و وزرای خارجه، انرژی، بازرگانی و همین‌طور رئیس صندوق ارزی عربستان سعودی برگزار می‌شود. خصوصی‌سازی، فرصت‌های سرمایه‌گذاری و نقش صندوق ارزی عربستان سعودی، از موضوعات اصلی مورد بحث در این مذاکرات است.

به گفته یک مدیر مرکز تحقیقاتی در خلیج فارس، اگرچه عربستان سعودی و آمریکا همواره رابطه‌ای عمیق را تجربه کرده‌اند، اما در این برهه از زمان، در حال ورود به فاز تازه‌ای از روابط هستند.

تاثیرات سفر ترامپ در توافق‌های تجاری عربستان سعودی و آسیا

مارس گذشته پادشاه سلمان در سفرش به آسیا، قراردادهای بزرگی را با برخی از کشورهای این منطقه منعقد کرد. از جمله این توافق‎‌ها، قرارداد 65 میلیارد دلاری با چین، قرارداد 13 میلیارد دلاری با مالزی و اندونزی و همین‌طور 43 پروژه بالقوه با شرکت‌های ژاپنی است.

تحلیل‌گران معتقدند قراردادهایی که به زودی با شرکت‌های آمریکایی بسته می‌شوند، می‌توانند توافق‌های گذشته با دیگر کشورها را تحت‌الشعاع قرار دهند.

سعودی‌ها که در دوره ریاست‌جمهوری باراک اوباما روابط‌شان با آمریکا سرد شده بود، حالا از حضور ترامپ به وجد آمده‌اند و این دیدار را نقطه عطفی در تاریخ روابط دو کشور تلقی می‌کنند. پیش از این، ترامپ در نشستی با معاون ولیعهد عربستان، حمایت خود از برنامه‌های دوجانبه زیربنایی را در حوزه تکنولوژی، صنعت و انرژی به ارزش 200 میلیارد دلار اعلام کرده بود.

هدف اصلی عربستان سعودی -که حدود 500 میلیارد دلاری ذخایر ارزی دارد- تنها فراهم کردن فرصت‌های سرمایه‌گذاری نیست. اگرچه انتظار می‌رود صندوق سرمایه‌گذاری عمومی این کشور، چیزی حدود 40 میلیارد دلار برای برنامه‌های زیرساختی و تاسیساتی آمریکا هزینه کند و در ازای آن تجهیزات نظامی و دفاعی خود را توسعه دهد.

در نهایت بزرگ‌ترین هدف عربستان سعودی، ایجاد فرصت‌های شغلی بیشتر است. طرح‌های اصلاحی دولت همانند گذشته، متمرکز بر کم کردن سوبسیدهای سخاوتمندانه در صنعت سوخت و انرژی و یا کاهش پروژه‌های زیرساختی نیست. براساس گزارش‌های صندوق بین‌المللی پول این اقدامات باعث شده است رشد اقتصادی این کشور از 10 درصد در سال 2011، به 0.4 درصد در سال 2017 برسد.

به گفته یک اقتصاددان ارشد، عربستان در دیدارهای اخیرش با مقامات آمریکایی یک پیام بسیار مهم دارد: «این روابط دوسویه است و آمریکا هم تعهداتی در قبال عربستان سعودی دارد.»

این اقتصاددان معتقد است، اگرچه این روزها صحبت از بستن قراردادهای چندین میلیارد دلاری میان شرکت‌های آمریکایی و سعودی است، اما خیلی پیش‌تر بخش بزرگی از این توافق‌ها انجام شده و در حال اجرا هستند.

به گفته یک تحلیل‌گر امور بین‌الملل در لندن، برخی از قرادادهای جدید و پرسروصدا، فقط توافق‌هایی بسیار ساده میان شرکت‌های آمریکایی و عربستان هستند که قرار است تنها منجر به ایجاد فرصت‌های سرمایه‌گذاری بیشتری شوند. در آینده اکثر این قراردادها، خیلی بی سروصدا و به چند دلیل کاملا معمولی فسخ خواهند شد.