پس از سه ماه افت تولید، فولاد ایران در چهار ماهه نخست امسال با رشد ۰.۷ درصدی جان تازه گرفت؛ رشدی که حاصل مدیریت برق سبز و نیروگاه‌های خودتأمین فولادسازان بود؛ اما آیا محدودیت‌های دولتی اجازه می‌دهد این اقدام فولادسازان ادامه پیدا کند؟
در حالی‌که محمد آقاجانلو، معاون وزیر صمت در مجمع عمومی سالیانه فولاد مبارکه از تحقق اهداف چشم‌انداز فولاد سخن می‌گوید، فعالان این حوزه از ظرفیت‌هایی که ساخته شد اما خاک می‌خورد و از صنعتی که با وجود ارزآوری بالا، قربانی کمبود انرژی شده است، سخن می‌گویند، آیا صنعت فولاد به چشم‌انداز رسیده یا تنها اغراق و بزرگنمایی در ظرفیت‌های ایران است؟
وزارت نیرو اخیرا فولادسازان را مجبور به امضای توافقی برای واگذاری برق تولیدی خود کرده است. این تصمیم می‌تواند آثار گسترده‌ای بر تولید فولاد، سودسازی، ارزآوری و حتی معاملات بورسی این شرکت‌ها داشته باشد. ولید هلالات، کارشناس ارشد بازار سرمایه در گفت‌وگو با تجارت‌نیوز با اشاره به این نکته اظهار کرد: «شرکت‌های تولیدی ما امروز به گروگان سیاست‌های نادرست تبدیل شده‌اند؛ از یک سو مجبور به سرمایه‌گذاری‌های میلیاردی در پروژه‌های بالادست می‌شوند و از سوی دیگر شاهد فرار سرمایه‌گذاران از بورس هستیم. این روند اگر ادامه یابد، به بیکاری گسترده و تعطیلی کارخانه‌ها خواهد انجامید.»
کاهش تولید، افت صادرات و سقوط واردات، زنجیره فولاد ایران را در سه‌ماهه نخست سال ۱۴۰۴ با بحران مضاعف مواجه کرده است. بحرانی که ریشه در ناترازی مزمن انرژی، سیاست‌گذاری‌های متناقض و غفلت از زیرساخت‌های صنعتی دارد.
هم‌زمان با آغاز محدودیت‌های برق زودتر از همیشه و سقوط هم‌زمان تولید و صادرات در صنعت فولاد ایران، عمان با پروژه سه میلیارد دلاری تولید فولاد سبز خود در الدقم در حال تصاحب آینده بازار جهانی است. آمارها نشان می‌دهد تولیدکنندگان ایرانی از صادرات کنار رفته‌اند و میدان به تجار کارت‌به‌دست واگذار شده است.
صنعت فولاد ایران در سال ۱۴۰۳ با چالشهای متعددی از جمله ناترازی انرژی، کاهش تولید و افت صادرات مواجه شد. در این میان، قطعی‌های مکرر برق و گاز ضربه سنگینی به زنجیره فولاد وارد کرد؛ مشکلی که به دلیل بی‌برنامگی و ضعف مدیریت وزارت نیرو تشدید شد همچنان ادامه دارد.
این عدم توازن ممکن است بهره‌برداری از ظرفیت را به حدود ۷۰ درصد کاهش دهد که حتی بر تولیدکنندگان کارآمد نیز فشار وارد خواهد کرد. قیمت فولاد و سودآوری از اوج‌های سال ۲۰۲۱ سقوط کرده‌اند و همچنان پایین باقی مانده‌اند.
صنعت فولاد ایران در فروردین ۱۴۰۴ با رشد صادرات حلقه‌های ابتدایی و افت معنادار محصولات نهایی، گرفتار خام‌فروشی و ناترازی در زنجیره شده است؛ مسیری که ریشه در بحران انرژی، ضعف زیرساخت‌ها و سیاست‌گذاری‌های ناهماهنگ دارد.
گروه مت‌اینوست (Metinvest) در دوره ژانویه تا مارس ۲۰۲۵ تولید فولاد خود را نسبت به مدت مشابه سال قبل ۴ درصد افزایش داد و به ۴۸۸ هزار تن رساند. این رقم در مقایسه با سه‌ماهه پایانی سال گذشته بدون تغییر باقی مانده است. این اطلاعات در گزارش اخیر شرکت آمده است.
انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران، آمار تولید فولاد میانی کشور در فروردین ماه سال ۱۴۰۴ را منتشر کرد؛ آماری که نشان‌دهنده رشد ۴.۶ درصدی تولید طی این مدت است.
مصر از روند کربن‌زدایی در صنعت فولاد حمایت می‌کند، چرا که سرمایه‌گذاری در نوسازی سبز تأسیسات فولادسازی به حفظ مزیت رقابتی تولیدکنندگان داخلی در بازارهای صادراتی کمک خواهد کرد
در حالی‌که صنعت فولاد با سهم ۴۲ درصدی در ارزش افزوده بخش صنعت و ۵۱ درصدی در صادرات غیرنفتی، ستون فقرات اقتصاد تولیدی ایران محسوب می‌شود، گزارش تازه انجمن تولیدکنندگان فولاد نشان می‌دهد تنها در تابستان ۱۴۰۳، یک میلیارد دلار از تولید این بخش به‌دلیل محدودیت‌های انرژی از دست رفته است. عقب‌گرد به سطح تولید سال ۱۳۹۹، زیان انباشته ۱۳ میلیارد دلاری در چهار سال اخیر و انحراف ۱۰ میلیون تنی از اهداف افق ۱۴۰۳، گویای آن است که بحران انرژی در ایران نه‌فقط یک چالش زیرساختی، بلکه تهدیدی راهبردی برای بقای صنایع و تولید فولاد است.
با آغاز مذاکرات ایران و آمریکا، سناریو‌های متعددی پیش‌روی صنعت فولاد ایران قرار دارد. اما با توجه به مشکلات صنعت فولاد در داخل، در صورت به نتیجه نرسیدن مذاکرات و حل نشدن مشکلات تحریم، این صنعت زیان‌ده می‌شود و احتمال تعطیلی آن وجود دارد.
در ماه مارس ۲۰۲۵، تولید فولاد خام چین ۴.۶ درصد نسبت به سال گذشته افزایش یافت و به بالاترین سطح در ۱۰ ماه اخیر رسید که دلیل آن صادرات قوی و حاشیه‌های سود مطلوب بود.
1404، آخرین سال اجرای سند چشم‌انداز صنعت فولاد به حساب می‌آید. چشم‌اندازی که مهم‌ترین اهداف آن دستیابی به رقم 55 میلیون تن در حوزه تولید فولاد و رسیدن به جایگاه هفتم جهان است. اما با توجه به شرایطی مانند تحریم، سیاست‌های ارزی و بحران انرژی صنعت فولاد ایران فاصله حداقل 20 میلیون تنی و 3 پله‌ای برای دستیابی به این هدف دارد.
10 کشور بزرگ تولیدکننده فولاد در سال 2024 مشخص شد. بر اساس این آمار چین با 76 میلیون تن فولاد نسبت به دسامبر 2023 رشد 11.8 درصدی را تجربه کرد. در این میان ایران با 8.2 درصد کاهش تولید مواجه شده است.
