به گزارش تجارت نیوز، همایش صادرات فناوری اطلاعات و ارتباطات روز سه‌شنبه، ۱۴ مرداد ۱۴۰۴، با حضور فعالان اقتصادی، صنفی و علمی حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات در اتاق بازرگانی صنایع، معادن و کشاورزی ایران برگزار شد.
صادرات صنایع خام قادر به تأمین نیازهای اقتصادی کشور نیست / صادرات فناوری اطلاعات و ارتباطات یک ضرورت راهبری است
صمد حسن‌زاده، رئیس اتاق بازرگانی ایران، با اشاره به اهمیت صادرات فناوری اطلاعات و ارتباطات توضیح داد: با توجه به تداوم فشارهای خارجی و محدودیت‌های ناشی از تحریم‌ها، ساختار سنتی صادرات مبتنی بر منابع خام دیگر قادر به تأمین نیازهای اقتصادی کشور نیست. در این میان، صادرات فناوری اطلاعات و ارتباطات نه‌تنها یک انتخاب، بلکه ضرورتی راهبردی برای عبور از تنگناهای کنونی و حرکت به‌سوی اقتصادی مبتنی بر دانش و نوآوری محسوب می‌شود.
ایران چه مزیت‌هایی نسبت به سایر کشورها دارد؟
حسن‌زاده درباره مزیت‌های ایران عنوان کرد: برخورداری از نیروی انسانی جوان، مستعد و خلاق، حضور متخصصان توانمند در عرصه فناوری اطلاعات، فعالیت گسترده شرکت‌های دانش‌بنیان با ظرفیت‌های صادراتی و همچنین پایین بودن هزینه تولید نسبت به بسیاری از کشورهای منطقه ازجمله عواملی هستند که می‌توانند جایگاه ایران را در بازارهای بین‌المللی تقویت کنند.
وی افزود: اگر در زمینه صادرات محصولات و خدمات، به‌ویژه در حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات، به‌درستی برنامه‌ریزی و سرمایه‌گذاری شود، دستیابی به درآمدهای پایدار ارزی امکان‌پذیر می‌شود.
این فعال بخشی خصوصی تأکید کرد: این اطمینان وجود دارد که چالش‌های موجود در مسیر صادرات ICT با اراده ملی، برنامه‌ریزی دقیق و همکاری مؤثر میان بخش‌های دولتی و خصوصی قابل مدیریت است. در این چارچوب، تدوین بسته‌های حمایتی هوشمند برای صادرات دیجیتال، حضور فعال‌تر در نمایشگاه‌های بین‌المللی و تقویت دیپلماسی فناوری از الزامات پیش‌روی کشور به‌شمار می‌رود.
روند چند دهه گذشته صادرات خام با ارزش‌افزوده پایین بوده است / صادرات فناوری اطلاعات و ارتباطات می‌تواند جایگزین صادرات مواد خام باشد
پیام باقری، نایب‌رئیس اتاق بازرگانی ایران، با اشاره به افزایش صادرات مواد خام عنوان کرد: روند چند دهه گذشته نشان می‌دهد که تمرکز سیاست‌گذاری‌های کشور در حوزه صادرات غیرنفتی، عمدتاً بر صادرات مواد خام با ارزش‌افزوده پایین بوده است. در نتیجه، کالاهای وارداتی کشور تا چهار برابر بیش از کالاهای صادراتی، ارزش‌افزوده دارند. این مسیر و تداوم آن نمی‌تواند به توسعه پایدار اقتصادی منتهی شود.
او اضافه کرد: کسب‌وکارهای حوزه ICT با سرمایه‌گذاری کمتر و بازدهی بیشتر، رشد قابل‌توجهی داشته‌اند و در مسیر توسعه جهانی قرار دارند. این حوزه می‌تواند جایگزینی مطمئن برای صادرات مواد خام باشد، چراکه به‌راحتی بومی‌سازی می‌شود، در برابر نوسان اقتصادی انعطاف‌پذیر است و ظرفیت بالایی برای به‌کارگیری نیروی انسانی تحصیل‌کرده دارد.
هدف اصلی قرار گرفتن محصولات ICT در زنجیره ارزش جهانی است
باقری درباره تحقق هدف نهایی صادرات محصولات ICT تشریح کرد: هدف باید قرار گرفتن محصولات ICT در زنجیره ارزش جهانی باشد. تحقق این هدف مستلزم تدوین نقشه راهی مشترک با مشارکت فدراسیون ICT، کمیسیون فناوری اطلاعات اتاق ایران، سازمان توسعه تجارت و سایر بازیگران کلیدی است تا همرسانی مؤثری میان عرضه و تقاضا ایجاد شود.
صادرات ICT عامل اصلی خلق ارزش افزوده است
محمدرضا طلایی، رئیس هيئت مدیره فدراسیون فناوری اطلاعات و ارتباطات، با تأکید بر نقش کلیدی صادرات ICT در توسعه اقتصادی کشور تشریح کرد: صادرات فناوری اطلاعات و ارتباطات یکی از مؤثرترین ابزارها برای خلق ارزش افزوده و ارتقای جایگاه ایران در سطح بین‌المللی است. کشورهایی که از ظرفیت‌های فناورانه خود بهره می‌برند، نه‌تنها به درآمد پایدار دست می‌یابند، بلکه زیرساخت‌های انسانی و فناورانه خود را نیز گسترش می‌دهند.
بازار کدام کشورها فرصت مناسبی برای صادرات محصولات ICT فراهم کرده‌اند؟
طلایی با اشاره به توانمندی‌های موجود در اکوسیستم فناوری ایران اظهار کرد: زیست‌بوم فناوری کشور در حوزه‌هایی نظیر نرم‌افزار، هوش مصنوعی، امنیت سایبری و سایر زمینه‌ها ظرفیت بالایی برای رقابت در بازارهای بین‌المللی دارد. بازارهای آفریقا، آسیای میانه و جنوب شرق آسیا فرصت مناسبی برای ورود محصولات فناورانه ایرانی فراهم کرده‌اند.
دستیابی به صادرات یک میلیارد دلاری به دیپلماسی اقتصادی نیاز دارد
وی همچنین با اشاره به هدف‌گذاری صادرات یک میلیارد دلاری طی پنج سال آینده گفت: دستیابی به این هدف نیازمند فعال‌سازی دیپلماسی اقتصادی، ایجاد شبکه‌های بین‌المللی مؤثر و استفاده از ظرفیت‌های موجود در بخش خصوصی است. تنها از این طریق می‌توان مسیر صادرات را تسهیل و برند ملی فناوری ایران را در عرصه جهانی تقویت کرد.
شرکت‌های اماراتی مشکل ناترازی انرژی را حل می‌کنند؟
بیلال الرئیس، نایب‌رئیس مرکز تجارت جهانی دبی، با اشاره به سابقه ۴۵ ساله این مرکز عنوان کرد: مرکز تجارت جهانی دبی آمادگی دارد با انجمن‌های ICT ایران همکاری کند. در حال حاضر، فعالیت‌های مرکز تجارت جهانی دبی بیش از ۳۰ کشور را در بر می‌گیرد و با بیش از ۴۰۰۰ استارتاپ و شرکت کوچک و متوسط (SME) در تعامل است.
الرئیس درباره ناترازی انرژی در ایران تشریح کرد: ایران با چالش ناترازی انرژی روبه‌رو است و مرکز تجارت جهانی دبی ظرفیت جایگزینی ۳۰ هزار مگاوات انرژی تجدیدپذیر و ۵۰ هزار مگاوات انرژی بادی را دارد. در این مسیر، استارتاپ‌های فعال در حوزه انرژی‌های پاک می‌توانند نقش مؤثری ایفا کنند و به توسعه زیرساخت‌های مربوطه کمک کنند.
جیتکس بستری برای تبادل ایده‌ها در سطح جهانی است
الرئیس با تأکید بر اینکه جیتکس بستری برای تبادل ایده‌ها و تقویت ارتباط میان فعالان حوزه IT و ICT در سطح بین‌المللی است، اظهار کرد: تاکنون بیش از ۴۰۰ نهاد دولتی با مرکز تجارت جهانی دبی همکاری داشته‌اند و این مرکز تمایل دارد چنین همکاری‌هایی را در هر دو بخش دولتی و خصوصی با ایران هم گسترش دهد.
تعدد مراجع تصمیم‌گیر عامل ایجاد چالش در حوزه صادرات ICT / در مسیر شناخت بازارهای هدف ضعف وجود دارد
امیر روشن، معاون ارتقای کسب‌وکارهای بین‌المللی مرکز توسعه تجارت، درباره چالش‌های صادرات خدمات عنوان کرد: صادرات خدمات بر خلاف کالا، با محدودیت‌هایی مانند رفع تعهد ارزی مواجه نیست، اما تعدد مراجع تصمیم‌گیر و واگذاری امور به افراد فاقد تجربه این حوزه را با چالش جدی مواجه کرده است.
وی با اشاره به ضعف در شناخت بازارهای هدف افزود: یکی از مهم‌ترین مشکلات صادرات فناوری اطلاعات در کشور، نبود مطالعات جامع بازار است. این در حالی است که تدوین نقشه راه مبتنی بر شناسایی بازارهای دارای مزیت رقابتی، تنها مسیر نجات تجارت محسوب می‌شود.
سال گذشته سهم صادرات شرکت‌های کوچک و متوسط در صادرات غیرنفتی ایران ۱۰ میلیارد دلار بود
روشن با اشاره به اهمیت شرکت‌های کوچک و متوسط در ساختار تجاری کشورها تشریح کرد: ۶۰ درصد صادرات چین از سوی این شرکت‌ها انجام می‌شود و آنها سهم ۹۰ درصدی در اشتغال‌زایی و ۸۰ درصدی در تولید ناخالص داخلی این کشور دارند.
او ادامه داد: در ایران، اما سهم شرکت‌های کوچک و متوسط از صادرات غیرنفتی در سال گذشته، تنها حدود ۱۰ میلیارد دلار از مجموع ۵۷ میلیارد و ۸۰۰ ميليون دلار بوده که عملاً نشان‌دهنده مشارکت بسیار پایین این بخش در صادرات است.
شرکت‌های کوچک و متوسط، تولید صادرات‌محور را در اولویت قرار دهند
معاون ارتقای کسب‌وکارهای بین‌المللی مرکز توسعه تجارت، درباره بهبود وضعیت مشارکت شرکت‌های کوچک و متوسط پیشنهاد داد: در حال حاضر، برنامه‌هایی برای حمایت از صادرات در حلقه پایانی زنجیره تولید در دستور کار قرار گرفته است. لازم است شرکت‌های کوچک و متوسط، تولید صادرات‌محور را در اولویت قرار دهند چرا که این رویکرد به‌طور طبیعی منجر به ارتقای کیفیت می‌شود.
بر اساس این گزارش، بررسی دیدگاه‌های مطرح‌شده در همایش صادرات فناوری اطلاعات و ارتباطات نشان می‌دهد که توسعه صادرات این حوزه، تنها یک انتخاب اقتصادی نیست، بلکه ضرورتی راهبردی برای عبور از ساختار فرسوده صادرات مواد خام و ورود به اقتصاد دانش‌بنیان است. ایران با برخورداری از نیروی انسانی متخصص، ظرفیت بالای شرکت‌های دانش‌بنیان و هزینه پایین تولید، این امکان را دارد که جایگاه خود را در زنجیره ارزش جهانی ICT تثبیت کند، اما این مسیر نیازمند برنامه‌ریزی دقیق، مطالعات بازار و دیپلماسی اقتصادی فعال است.
در عین حال، چالش‌هایی مانند ضعف در حکمرانی تجاری، تصمیم‌گیری‌های غیرتخصصی، تعدد نهادهای تصمیم‌گیر و سهم پایین شرکت‌های کوچک و متوسط از صادرات، از جمله موانع جدی در این مسیر هستند. برای عبور از این موانع باید نقش بخش خصوصی تقویت شده و حمایت‌های هدفمند در زنجیره پایانی تولید شکل بگیرد. همچنین، تدوین نقشه راه صادرات فناوری با مشارکت همه بازیگران کلیدی شرط لازم برای بهره‌گیری حداکثری از فرصت‌های داخلی و بین‌المللی است.
برای مطالعه بیشتر به گزارش فناوری اطلاعات کلید جهش اقتصادی است در تجارت‌نیوز مراجعه کنید.
