مروری جامع بر قوانین ثبت برند در ایران
همانطور که هر فرد به شناسنامه و اوراق هویتی برای حضور در جامعه نیاز دارد، یک فعالیت اقتصادی نیز برای بقا در دنیای تجارت، به هویتی مشخص نیاز دارد که این هویت از طریق ثبت برند شکل می‌گیرد.
ثبت برند از جمله کارهای مهمی است که باید برای راه‌اندازی و پایدار ماندن یک فعالیت اقتصادی انجام داد.
هرچند بسیاری از افراد در ابتدای فعالیت‌شان موضوع ثبت برند را جدی نمی‌گیرند اما، این نکته‌ی مهم را هرگز فراموش نکنید که ثبت برند، هویت فعالیت شما را شکل می‌دهد و محصول بی‌نام و نشان، محصولی بی‌هویت و غیر‌قابل اعتماد است.
لزوم ثبت برند
همانطور که هر فرد به شناسنامه و اوراق هویتی برای حضور در جامعه نیاز دارد، یک فعالیت اقتصادی نیز برای بقا در دنیای تجارت، به هویتی مشخص نیاز دارد که این هویت از طریق ثبت برند شکل می‌گیرد.
ثبت برند به شما کمک می‌کند تا:
- محصولی که ارائه می‌دهید را به مشتریان بشناسانید و مخاطبان از طریق این نام تجاری بتوانند محصول شما را خریداری کنند و در نتیجه کارتان رونق بگیرد.
- به رقبا فرصت این را نمی‌دهید که بتوانند کالا یا خدماتی مشابه محصول شما ارائه دهند و یا از نام تجاری شما برای فعالیت اقتصادی خود بهره‌برداری کنند.
برند یا نام تجاری چیست؟
تعریف علامت، علامت جمعی و نام تجاری، براساس نص صریح ماده‌ی ۳۰ قانون «ثبت اختراعات، طرح‌های صنعتی و علائم تجاری» که در آبان‌ماه سال ۸۶ به تصویب مجلس وقت رسید، به‌شرح زیر است:
- علامت یعنی هر نشان قابل رویتی که بتواند کالاها یا خدمات اشخاص حقیقی یا حقوقی را از هم متمایز سازد.
- علامت جمعی یعنی هر نشان قابل رویتی که با‌عنوان علامت جمعی در اظهارنامه‌ی ثبت معرفی شود و بتواند مبدأ و یا هرگونه خصوصیات دیگر مانند کیفیت کالا یا خدمات اشخاص حقیقی و حقوقی را که از این نشان تحت نظارت مالکِ علامت ثبت شده‌ی جمعی استفاده می‌کنند، متمایز سازد.
- نام تجارتی یعنی اسم یا عنوانی که معرف و مشخص کننده‌ی شخص حقیقی یا حقوقی باشد.
مرجع ثبت برند در ایران
براساس قانون، مرجع ثبت برند در ایران «اداره‌ی ثبت علائم تجاری و مالکیت معنوی» است که زیر‌مجموعه‌ی «سازمان ثبت اسناد و املاک کشور» به حساب می‌آید.
قوانین ثبت برند در ایران
هرچند به جز در موارد خاص، ثبت برند اجباری نیست ولی لازم است بدانید که برای طی کردن این فرآیند اختیاری، قوانینی وجود دارد که اطلاع یافتن از آنها به شما کمک می‌کند.
براساس ماده‌ی ۳۱ قانون یاد شده، حق استفاده‌ی انحصاری از یک علامت به کسی اختصاص دارد که آن علامت را طبق مقررات این قانون به ثبت رسانده باشد.
موارد الزامی ثبت برند
هرچند ثبت برند اختیاری است اما در مواردی که در ادامه آمده، انجام آن الزامی است.
- ارائه‌ی داروهای اختصاصی پزشکی و دام‌پزشکی که با نسخه‌ی پزشک یا بدون آن مصرف می‌شوند.
- مواد غذایی که در لفاف یا ظروف و به اسم مشخصی باشند. (مانند کنسرو و مواد‌غذایی، پنیر، شیر، مربا، ترشی، کره، روغن‌های مختلف، شکلات، آب‌نبات و غیره)
- آب‌های معدنی گاز‌دار، شربت‌ها، آب‌میوه، نوشیدنی‌هایی که ب‌اسم و یا ظروف مشخصی فروخته می‌شوند.
- لوازم آرایشی و بهداشتی که برای استفاده‌ی مستقیم بر روی بدن انسان به‌کار می‌روند.(مانند صابون، محلول عطریات و ادکلن، پماد و غیره)
علائمی که قابلیت ثبت شدن ندارند
براساس ماده‌ی ۳۲ قانون فوق، علامت‌هایی با مشخصات زیر، قابلیت ثبت شدن ندارند.
- علائمی که نتوانند کالاها یا خدمات یک موسسه را از کالاها یا خدمات موسسات دیگر متمایز کنند.
- علائمی که خلاف موازین شرعی یا نظم عمومی و اخلاق حسنه باشند.
- علائمی که مراکز تجاری یا عمومی را به‌ویژه در مورد مبداء جغرافیایی کالاها یا خصوصیات آنها گمراه کنند.
- علائمی که عین و یا به‌تقلید از نشان نظامی، پرچم یا سایر نشان‌های مملکتی بوده و یا دربرگیرنده‌ی نام و نام‌اختصاری یا حروف اول یک نام یا نشان رسمی متعلق به کشور، سازمان‌های بین‌المللی یا سازمان‌هایی که تحت کنوانسیون‌های بین‌المللی تاسیس شده‌اند باشند.
- علائمی که شبیه یا ترجمه‌ی یک علامت و نام‌تجاری معروف موسسه‌ای دیگر در ایران بوده که همان کالا یا خدمات را ارائه می‌دهد و یا حتی به شکل گمراه‌کننده‌ای شبیه آن علامت باشند.
- علائمی که عین یا شبیه آن قبلاً برای خدمات غیر‌مشابه ثبت و معروف شده باشند، مشروط بر آن‌که عرفاً بین استفاده از علامت و مالک علامت معروف، ارتباط وجود داشته باشد و ثبت آن به منافع مالک علامت قبلی لطمه وارد کند.
- علائمی که عین علامت قبلاً ثبت شده به‌نام مالک دیگری بوده و یا تاریخ تقاضای ثبت آن، مقدم یا دارای حق تقدم برای همان کالا و خدمات و یا برای کالا و خدماتی است که به‌لحاظ ارتباط و شباهت، موجب فریب و گمراهی شوند.
فرآیند ثبت برند
متقاضیان ثبت برند می‌توانند تقاضای خود را طی فرآیندی که در ادامه شرح داده می‌شود، ثبت کنند.
۱) انتخاب نام تجاری غیر‌تکراری و منطبق بر قوانین
۲) ثبت اظهارنامه‌ی الکترونیکی
۳) بررسی اطلاعات وارد شده در اظهارنامه و ضمائم پیوست
*در این مرحله اگر نواقصی در اظهارنامه یا ضمائم وجود داشته باشد، کارشناس مربوطه طبق مقررات و از طریق آدرس ایمیل، به متقاضی اخطار رفع نقص می‌دهد و وی فرصت دارد تا ظرف مدت ۳۰ روز نسبت به رفع نقص مدارک اقدام کند.
*در صورتی‌که متقاضی ظرف موعد مقرر قادر به رفع نقص مندرجات اظهارنامه و ضمائم و مدارک نباشد، می‌تواند با ذکر دلایل و تنها برای یک‌بار، از مرجع ثبت تقاضای تمدید مهلت رفع نقص کند.
۴) بررسی مطابقت اظهارنامه با قوانین و جستجوی وجود مشابه یا عین علامت
در این مرحله یکی از سه حالت زیر رخ می‌دهد:
الف) رد قطعی: به دلیل وجوه مشابه یا عین همه‌ی کالاها و خدمات، درخواست ثبت شده رد می‌شود که حق اعتراض متقاضی به نتیجه‌ی حاصل شده محفوظ است.
ب) رد مشروط: درخواست متقاضی به‌دلیل وجود عین یا مشابه برخی از کالاها یا خدمات رد می‌شود و برای ورود مجدد به چرخه‌ی ثبت باید کالاها و خدمات مشابه حذف شوند.
ج) قبول درخواست
۵) صدور آگهی نوبت اول (تقاضای ثبت)
۶) چاپ آگهی نوبت اول (تقاضای ثبت) در روزنامه‌ی رسمی
۷) مشاهده‌ی آگهی توسط عموم مردم به‌مدت ۳۰ روز
*اگر در این مدت کسی به آگهی منتشر‌شده اعتراض کند و مدعی تشابه نام تجاری آگهی شده با نام تجاری خود باشد، متقاضی باید فرآیند اعتراض را طی کند.
۸) صدور ابلاغیه پذیرش
۹) پرداخت هزینه‌ی حق‌الثبت
۱۰) صدور آگهی رسمی نوبت دوم
۱۱) چاپ آگهی رسمی نوبت دوم در روزنامه‌ی رسمی
۱۲) صدور گواهینامه‌ی ثبت علامت
* حداقل زمان لازم برای ثبت یک علامت، ۲ تا ۳ ماه است.
مواردی که باید در اظهارنامه‌ی ثبت قید شوند
براساس ماده‌ی ۱۰۸ قانون «ثبت اختراعات، طرح‌های صنعتی و علائم تجاری» ذکر موارد زیر در اظهارنامه‌ی ثبت علامت تجاری (برند) الزامی است.
۱- اسم، شماره ملی، نشانی، کد‌پستی و تابعیت متقاضی و در صورتی‌که متقاضی شخص حقوقی است، ذکر نام، نوع فعالیت، اقامت‌گاه، محل و شماره ثبت، تابعیت، مرکز اصلی و هر شناسه‌ی دیگر الزامی است.
۲- اسم، شماره ملی، نشانی و کد‌پستی نماینده‌ی قانونی متقاضی (در صورت وجود)
۳- اسم، نشانی و کد‌پستی فرد یا افرادی که صلاحیت دریافت ابلاغ‌ها در ایران را دارند، در صورتی‌که متقاضی مقیم ایران نباشد.
۴- الصاق نمونه‌ای از علامت در کادر مربوط
۵- توصیف و تعیین اجزاء علامت و تعیین حروف مشخص در صورتی‌که علامت مورد درخواست ثبت، مشتمل بر حروف خاص باشد.
۶- ذکر کالاها و خدمت‌هایی که علامت برای تشخیص آنها به کار می‌رود، با تعیین طبقه یا طبقات درخواست شده طبق طبقه‌بندی بین‌المللی
۷- ذکر حق تقدم، در صورت درخواست
۸- رشته‌ی فعالیت مالک علامت
۹- ذکر علامت جمعی در صورتی‌که ثبت آن مورد درخواست باشد
۱۰- در صورتی‌که علامت مشتمل بر کلمه یا کلمه‌هایی غیر از فارسی باشد، درج آوا‌نویسی و ترجمه‌ی آن
۱۱- ذکر رنگ، در صورتی‌که رنگ به عنوان صفت مشخصه و یا ویژگی‌خاص علامت باشد.
۱۲- ذکر سه بعدی بودن علامت، در صورت درخواست ثبت آن
۱۳- تعیین ضمائم
تبصرهی ۱- در صورت تسلیم اظهارنامه و سایر اسناد مربوط توسط اشخاص حقوقی، امضای آنها از طرف اشخاص مجاز، ضروری است.
تبصرهی ۲- در صورت تعدد متقاضی ثبت، فردی که به نمایندگی از سایرین، حق مراجعه و مکاتبه با مرجع ثبت و انجام سایر تشریفات اداری لازم، به‌جز دریافت گواهی‌نامه علامت را دارد، باید با ذکر اقامت‌گاه، تعیین شود.
تبصرهی ۳- اسم و نشانی متقاضی مقیم خارج از کشور علاوه بر فارسی باید به حروف لاتین نیز نوشته و با همان حروف نیز ثبت و آگهی شود.
تبصرهی ۴- در کلیه‌ی امور راجع به ثبت و انتشار علائم، مرجع ثبت، طبقه‌بندی کالا و خدمات را براساس طبقه‌بندی بین‌المللی مورد بررسی قرار می‌دهد. در‌صورت وجود عناصر تصویری در علامت، رعایت طبقه‌بندی مربوطه الزامی و به عهده‌ی مرجع ثبت است.
مدارک لازم برای ثبت برند
مدارک لازم برای ثبت برند باید به اظهارنامه‌ی ثبت ضمیمه و به اداره‌ی مالکیت معنوی و ثبت علائم تجاری تحویل داده شوند. این مدارک شامل موارد زیر می‌باشد:
۱- نسخه‌ی اصلی نمایندگی، در صورتی‌که تقاضا توسط نماینده‌ی قانونی ثبت شود.
۲- ارائه‌ی ۱۰ نمونه‌ی گرافیکی از علامت در ابعاد ۱۰*۱۰ سانتی‌متر که با علامت الصاق شده روی اظهارنامه یکسان باشد.
*۱۰ نمونه از تصویر علامت حداکثر در ابعاد بالا و به نحوی‌که مرجع ثبت مناسب تشخیص دهد.( اگر ارائه‌ی علامت به‌صورت گرافیکی نباشد)
* چنانچه مرجع ثبت نمونه‌ی علامت ارائه شده را مناسب تشخیص ندهد، متقاضی مکلف به تسلیم نمونه‌ی مناسب می‌شود.
۳- در صورت سه بعدی بودن علامت، ارائه‌ی علامت به‌صورت نمونه‌های گرافیکی یا تصویر دو‌بعدی روی برگه به‌نحوی که از ۶ زاویه‌ی متفاوت تهیه و در مجموع یک نمونه‌ی واحد که همان علامت سه بعدی را تشکیل دهند، الزامی است.
۴- مدارک مربوط به حق تقدم که باید همزمان با تسلیم اظهارنامه یا حداکثر ظرف ۱۵ روز از آن تاریخ تسلیم شود.
۵- ارائه‌ی مدارک دال بر فعالیت در حوزه‌ی مربوطه بنا‌به تشخیص مرجع ثبت
۶- نسخه‌ای از ضوابط و شرایط استفاده از علامت جمعی و ارائه‌ی گواهی مقام صلاحیت‌دار، اتحادیه یا دستگاه مرتبط، در صورتی‌که ثبت علامت جمعی مورد درخواست باشد.
۷- مدارک مثبت هویت متقاضی
۸- رسید مربوط به پرداخت هزینه‌های قانونی
۹- مدارک نماینده‌ی قانونی (در صورتی‌که ثبت تقاضا توسط نماینده‌ی قانونی انجام شود)
اگرچه برای سهولت در طی کردن فرآیند ثبت برند می توانید از کارشناسان مجرب به‌عنوان نماینده‌ی قانونی خود کمک بگیرید اما، در صورتی‌که خودتان مایل به انجام آن باشید، اطلاع از قوانینی که ذکر شد به شما کمک می‌کند تا این فرآیند را با کمترین خطا پیش ببرید. همچنین برای آگاهی از قوانین، مدارک، مراحل و هزینه‌ی ثبت شرکت می‌توانید به سایت ثبت شرکتها مراجعه نمائید.
نظرات