به گزارش تجارت نیوز، موزه بزرگ مصر (GEM) که در تاریخ اول نوامبر ۲۰۲۵ در قاهره به طور رسمی افتتاح شد، یکی از عظیم‌ترین پروژه‌های فرهنگی و تاریخی قرن به شمار می‌رود. این موزه در دامنه فلات جیزه و در مجاورت اهرام باستانی ساخته شده و نمادی از پیوند شکوه تمدن مصر باستان با فناوری مدرن است. طرح اولیه موزه در سال ۱۹۹۲ مطرح شد اما عملیات ساخت در سال ۲۰۰۵ آغاز گردید و نزدیک به دو دهه به طول انجامید. روند اجرای آن بارها به دلیل بحران‌های سیاسی، چالش‌های مالی، همه‌گیری کرونا و تحولات منطقه‌ای متوقف یا کند شد.
موزه بزرگ مصر بر روی زمینی به وسعت حدود ۵۰ هکتار احداث شده و از نظر مساحت کلی در میان بزرگ‌ترین موزه‌های جهان قرار می‌گیرد؛ هرچند فضای نمایشگاهی آن حدود ۲۴ هزار متر مربع است. با این حال، موزه GEM بزرگ‌ترین موزه باستان‌شناسی جهان است که به یک تمدن واحد اختصاص دارد و بیش از ۵۰ هزار تا ۱۰۰ هزار شی و اثر تاریخی از هفت هزار سال تاریخ مصر، از دوران پیشاتاریخ تا دوره‌های یونانی و رومی را در خود جای داده است.
مراسم افتتاحیه این موزه با حضور نمایندگان بیش از ۷۰ کشور، از جمله اعضای خاندان‌های سلطنتی اروپا و رهبران منطقه‌ای برگزار شد و از سوی ناظران به عنوان رویدادی هم‌سنگ با افتتاح کانال سوئز در قرن نوزدهم توصیف گردید.
نمای موزه چگونه طراحی شده است؟
معماری موزه توسط دفتر ایرلندی Heneghan Peng Architects طراحی شده که از میان طرح‌های بین‌المللی برگزیده شد. بنای آن با نمایی شیشه‌ای و هندسه‌ای مثلثی، بازتابی از فرم اهرام جیزه ایجاد می‌کند. ورودی موزه شامل پلکان عظیمی با ۱۰۸ پله است که با مجسمه‌های تاریخی تزئین شده و به سالنی بزرگ منتهی می‌شود. در این سالن، مجسمه عظیم رامسس یا فرعون دوم با قدمتی بیش از سه هزار و ۲۰۰ سال و وزنی حدود ۸۰ تن قرار دارد.
محوطه ورودی همچنین میزبان ابلیسک معلقی است که به گفته برخی منابع ۳۵۰۰ سال قدمت دارد و تنها نمونه آویزان در جهان محسوب می‌شود. کف شیشه‌ای این ابلیسک امکان مشاهده نوشته‌های باستانی را از زیر آن فراهم می‌آورد. این ترکیب از شیشه، نور طبیعی و سنگ‌های آهکی، هماهنگی خاصی میان معماری مدرن و میراث باستانی به وجود آورده است.
موزه بزرگ مصر شامل چه بخش‌هایی است؟
مجموعه آثار موزه شامل شاخص‌ترین گنجینه‌های تمدن مصر است. مجموعه کامل گنجینه توت‌عنخ‌آمون با بیش از 5 هزار و ۳۰۰ شی برای نخستین بار به طور کامل در یک مکان واحد به نمایش درآمده است. علاوه بر آن، دو قایق خورشیدی متعلق به فرعون خوفو، مجسمه‌های غول‌پیکر فراعنه، مجموعه مومیایی‌ها، جواهرات سلطنتی، ابزارهای پزشکی و نقاشی‌های مقابر سلطنتی در گالری‌های مختلف قرار دارند.
بخش ویژه‌ای به علم باستان‌شناسی و فناوری اختصاص یافته که از طریق واقعیت افزوده و واقعیت مجازی، زندگی مصریان باستان را بازسازی می‌کند. همه آثار به صورت دیجیتالی ثبت شده و با کد QR قابل دسترسی هستند تا اطلاعات تکمیلی از طریق اپلیکیشن رسمی موزه در دسترس باشد.
موزه بزرگ مصر مجموعه‌ای چندمنظوره است که فراتر از نمایش آثار عمل می‌کند. امکانات آن شامل گالری‌های دائمی و موقت به مساحت ۲۴ هزار متر مربع، موزه کودک، مرکز آموزش و پژوهش، کتابخانه تخصصی، سالن همایش، رستوران‌ها، فروشگاه‌های صنایع‌دستی و مرکز حفاظت و مرمت آثار می‌شود. مرکز حفاظت با بیش از ۳۰ آزمایشگاه مجزا، بزرگ‌ترین مرکز مرمت در خاورمیانه است و از سیستم تهویه هوشمند و تنظیم دما برای حفاظت از آثار بهره می‌برد. این تسهیلات موزه را به یک مرکز آموزشی و فرهنگی جامع تبدیل کرده است.
نقش ژاپن در ساخت موزه
هزینه ساخت موزه حدود ۱.۲ میلیارد دلار برآورد شده که بخش عمده آن از طریق آژانس همکاری بین‌المللی ژاپن (JICA) تامین گردید. JICA دو وام به مجموع حدود ۸۴.۲ میلیارد ین ژاپن (معادل ۷۵۰ تا ۸۰۰ میلیون دلار) ارائه داد. اولین وام ۳۴ میلیون و ۸۳۸ هزار ین در سال ۲۰۰۶ و دومین ۴۹ میلیون و ۴۰۹ هزار ین در سال ۲۰۱۶ بود. شرایط وام‌ها شامل نرخ بهره حدود ۱.۴ درصد، دوره بازپرداخت ۲۵ ساله و دوره تنفس هفت ساله است. دولت مصر نیز حدود ۱۴۷ میلیون دلار برای زمین، زیرساخت‌ها و هماهنگی پروژه اختصاص داد.
همکاری ژاپن فراتر از تامین مالی بود و شامل کمک‌های فنی مانند مرمت آثار، بسته‌بندی، انتقال، ایجاد بانک داده دیجیتال و آموزش کارشناسان مصری می‌شد. قراردادهای همکاری فرهنگی میان مصر و ژاپن تا سال ۲۰۳۰ تمدید شده و ژاپن در نگهداری، دیجیتالی‌سازی و برگزاری نمایشگاه‌های بین‌المللی مشارکت خواهد داشت.
درآمد مصر از موزه
از منظر اقتصادی، موزه نقش مهمی در استراتژی گردشگری مصر ایفا می‌کند. پیش‌بینی می‌شود که این موزه سالانه بین پنج تا هفت میلیون بازدیدکننده جذب کند.
قیمت بلیت برای گردشگران خارجی ۱۴۵۰ پوند مصری (حدود ۲۷ یورو) گزارش شده است. همچنین دانشجویان از تخفیف ۵۰ درصدی و کودکان زیر شش سال از ورود رایگان برخوردار می‌شوند. درآمد مستقیم از بلیت‌فروشی با فرض اینکه سالانه پنج میلیون بازدیدکننده از موزه دیدن کنند، حدود ۱۳۵ میلیون یورو خواهد بود. هرچند تاثیر غیرمستقیم این موزه بر رزرو هتل‌های اطراف، رونق حمل‌ونقل و صنایع‌دستی بیشتر است.
دولت مصر پیش‌بینی کرده که درآمد کل گردشگری تا سال ۲۰۳۰ به ۲۵ میلیارد دلار برسد و موزه حدود ۵۰۰ شغل دائمی و پنج هزار و ۸۰۰ فرصت شغلی غیرمستقیم ایجاد کند. در سال ۲۰۲۴، مصر ۱۵.۷ میلیون گردشگر جذب کرد و درآمدی بین ۱۴.۱ تا ۱۵ میلیارد دلار داشت. گردشگری حدود ۸.۵ درصد تولید ناخالص داخلی کشور را تشکیل می‌دهد و منبع اصلی ارز خارجی است.
موزه بزرگ مصر نه تنها یادگاری از گذشته است، بلکه ابزاری ژئوپلیتیکی برای بازتعریف نقش قاهره در دیپلماسی فرهنگی منطقه محسوب می‌شود. این پروژه، پلی میان تاریخ، فرهنگ و آینده را در قلب صحرای جیزه برقرار کرده و میراث تمدن مصر را برای جهان مدرن احیا می‌نماید.
