به گزارش تجارت نیوز، ماه اکتبر، کشتی تحقیقاتی ایالات متحده به کشوری دورافتاده در اقیانوس آرام جنوبی رسید تا تصاویری با وضوح بالا از کف دریا تهیه کند. چند هفته بعد، یک کشتی چینی نیز برای انجام همین کار به منطقه آمد. این بازدیدها آغازگر جبههای جدید و غیرمنتظره در رقابت میان ایالات متحده و چین بر سر منابع معدنی جهان بود.
هر دو کشور به دنبال کشف ذخایر جدیدی از مواد معدنی نادر هستند که برای ساخت خودروها، جنگندهها و دیگر محصولات، همچنین سایر مواد معدنی استراتژیک برای محصولاتی مانند باتریها ضروری هستند. چین در حال حاضر حدود 90 درصد از تامین مواد معدنی نادر تصفیهشده جهان را در دست دارد که به این بازیگر قدرت زیادی در مقابل ایالات متحده میدهد.
توافق جنجالی چین
در همین راستا وال استریت ژورنال با انتشار گزارشی مدعی شد، کشورهای اقیانوس آرام جنوبی دارای ذخایر معدنی عظیم در کف دریا هستند و این منابع هیچگاه مورد بهرهبرداری قرار نگرفتهاند.
در حالی که جویندگان معادن مدتهاست پیشنهاد کردهاند که کف دریا نیز در اختیار شرکتها قرار بگیرند تا از الگوی مشابه دریاها در ارتباط با آن پیروی شود و منابعشان استخراج گردد، اما هنوز این تلاشها نتیجه نداده است. چرا که هزینهها و آسیبهای زیستمحیطی ناشی از تخریب بستر دریا بسیار بالا برآورد شده است.
اما اکنون رقابت ایالات متحده و چین باعث شده که استخراج معادن در بستر دریا دوباره در کانون توجه قرار گیرد. مناطقی مانند جزایر کوک تمام تلاش خود را میکنند تا از رقابت این دو کشور بهرهبرداری کنند و آنها را در مقابل یکدیگر قرار دهند.
اوایل سال جاری، این کشور جزیرهای به توافقی جنجالی با چین رسید که به واسطهاش هم بستر دریای اطراف این سرزمین توسط چین مورد کاوش قرار گرفته و همزمان سرمایهگذاریهایی در زیرساختها و صنعت شیلات انجام دهد. اگرچه وجود محتوای این توافق رسانهای شد، برخی جزئیات در ابتدا مخفی ماند که اعتراضات مردم محلی و برخی رهبران منطقهای را به دنبال داشت.
موج تازه رقابتها
پکن بلافاصله رهبران جزایر کوک را به چین برد تا فناوری معدنکاریاش را به آنها نشان دهد و در عین حال دورههای آموزشی و بورسیه برای دانشجویان جزایر کوک برای تحصیل در چین پیشنهاد کرد. چینیها همچنین هدیهای به نمایندگی از خود به مقامات جزایر کوک پیشکش کردند: یک زیردریایی سفید و قرمز چینی روی یک پایه چوبی.
ایالات متحده به واسطه ترس از از دست دادن فرصت، در ماه اوت توافقی با این کشور جزیرهای به امضا رساند تا در مورد امکان استخراج معادن در بستر دریا کاوش و تامین مالی را اجرایی کند. دیوید کاپلی، افسر پیشین نیروی دریایی ایالات متحده که اکنون به عنوان مسئول معادن در دولت ترامپ فعالیت دارد، شخصا به راروتونگا، پرجمعیتترین جزیره این کشور سفر کرد.
گزارشهای خبری دولتهای ایالات متحده و جزایر کوک او را در حالی نشان میدهند که در یک کت و شلوار، مشغول خوردن تکههای آناناس و پاپایا است و در مقابل گروهی از دیپلماتها که پیراهنهای هاوایی پوشیدهاند، نشسته است.
در بازدیدهای بعدی، نمایندگان ایالات متحده پیشنهادهای جذابی، از جمله پیشنهاد ساخت فرودگاه، تامین کشتیهای تحقیقاتی اقیانوسی و حتی اهدا کردن یک اتوبوس را مطرح کردند. این رقابتها باعث شده که جزیره راروتونگا، جایی که مرغها و سگها آزادانه در آن پرسه میزنند و ساختمانها اجازه ندارند از درختان نارگیل بلندتر باشند، تقسیم شود. جزایر کوک «پتانسیل تبدیل شدن به یک بازیگر قدرتمند را دارند، اما آیا توانایی رقابت با کشورهای بزرگ را دارند؟» این سوال را کلوین پسفیلد، مدیر فنی انجمن «Te Ipukarea Society» که یک سازمان غیرانتفاعی زیستمحیطی محلی است، مطرح کرد: «آیا میدانیم که وارد چه سرزمینی میشویم؟».
توافقهای پشت پرده
پس از آنکه چین به کسبوکارهای آمریکایی آسیب رساند و دسترسی به مواد معدنی نادر را محدود کرد، تلاشهای واشنگتن برای جذب جزایر کوک، منعطفترین رویکرد دولت ترامپ در تامین منابعی است که برای امنیت اقتصادی و نظامی ایالات متحده حیاتی به شمار میروند. ماه ژوئیه، پنتاگون اعلام کرد که قصد دارد 15 درصد از سهام شرکت «MP Materials» را که بزرگترین معدنکار مواد نادر ایالات متحده است، به ارزش چند میلیارد دلار خریداری کند. دو ماه قبلتر، این کشور اوکراین را واداشت تا توافقی امضا کند که به ایالات متحده امکان دسترسی به منابع معدنی اوکراین برای جبران پشتیبانی نظامی آمریکایی را قرار دهد. اکنون استخراج معادن در بستر دریا اولویت بیشتری پیدا کرده است.
در ماه آوریل، ترامپ دستور اجرایی صادر کرده تا توسعه استخراج معادن در اعماق دریا را تسریع کند. او اعلام کرد که از این پس درخواستهای شرکتها برای استخراج معادن در آبهای بینالمللی را تاسیس و تایید خواهد کرد. این اقدام از نظر قانونی مشکوک بود، زیرا مناطق اعماق دریا تحت معاهدات بینالمللی هستند که توسط سازمان ملل اداره میشوند، نه کشورها به تنهایی. با این حال، یک شرکت کانادایی به نام «Metals Company» قبلا برای دریافت مجوز استخراج معادن در اقیانوس آرام، بین مکزیک و هاوایی، از ایالات متحده درخواست کرده است.
دسترسی به منابع جزایر کوک سادهتر است، زیرا این فلزات در منطقه اقتصادی انحصاری این کشور قرار دارند. این گزاره از منظر تئوری به این معناست که آنها حق دارند مجوز را به هر کسی که بخواهند اعطا کنند، اگرچه این صنعت آنقدر نوپا است که برخی سوالات قانونی هنوز بیپاسخ ماندهاند.
بهشتی از جزایر
اقتصاد جزایر کوک به شدت به کمکهای خارجی و گردشگری وابسته است. بسیاری از مردم برای جستجوی فرصتهای بهتر مهاجرت کردهاند. آنا کلی، معاون سخنگوی مطبوعاتی کاخ سفید در این باره گفت: «ترامپ برای گسترش تولید مواد معدنی حیاتی به شیوهای بیسابقه اولویت ویژهای قائل شده است». دولت ترامپ همچنین اخیرا فهرستی از مناطق موجود در آبهای ایالات متحده را برای کاوش منتشر کرده، از جمله مناطق خارج از کالیفرنیا، آلاسکا و هاوایی که آنها نیز تحت قوانین سازمان ملل نخواهند بود.
جمهوری نائورو، که یکی از کوچکترین اقتصادهای جهان را دارد، توافقی با شرکت «Metals Company» امضا کرده است. کیریباتی، یک کشور جزیرهای دیگر، اعلام کرده که در حال بررسی یک شراکت استخراج معادن در بستر دریا با چین است. بسیاری از جزایر اقیانوس آرام مخالف این طرحها هستند و میگویند که استخراج معادن در بستر دریا خطرات زیادی دارد و علم کافی برای ارزیابی عملی بودن آن وجود ندارد.
برای جزایر کوک، شرایط کنونی ممکن است تغییری بزرگ در بازی باشد. جزایر کوک که به نام جیمز کوک، کاشف انگلیسی که در دهه 1770 میلادی به اینجا آمد، نامگذاری شده، شامل 15 جزیره در منطقهای به اندازه عربستان سعودی است.
اقتصاد این کشور به شدت به کمکهای خارجی و گردشگری وابسته است. بسیاری از مردم به دنبال فرصتهای بهتر به مکانهایی مانند نیوزیلند مهاجرت کردهاند و جمعیت محلی به ۱۵ هزار نفر کاهش یافته است.
سوءمصرف الکل و چاقی شایع است. تقریبا تمام مواد غذایی — به جز ماهی، نارگیل و برخی سبزیجات ریشهای — باید وارد شوند. مردم جزایر دورافتاده باید برای دریافت مراقبتهای پزشکی پایه، روزها با قایق سفر کنند.
این جزایر به لطف موقعیت جغرافیاییاش در نزدیکی خطوط گسل صفحات تکتونیکی، جزایر اقیانوس آرام جنوبی توسط ذخایر معدنی عظیم احاطه شدهاند. این ذخایر به صورت سنگهای کوچک به نام «نودولها» در بستر دریا پراکندهاند که شبیه توپهای گلف سیاه رنگی هستند و سرشار از کبالت، مس، منگنز و برخی از مواد معدنی نادر هستند.
مقامات جزایر کوک معتقدند که حق امتیازهای استخراج معادن در بستر دریا میتواند به تامین هزینههای بیمارستانها و مدارس بهتر کمک کند و عملا همان کاری را برای این جزایر انجام دهد که نفت برای نروژ انجام داده است.
بورلی استیسی-آتئرا، کمیسر اداره معادن بستر دریا جزایر کوک، که بر استخراج معادن در این کشور نظارت دارد، در این باره به وال استریت ژورنال گفت: «مراقبت از (دریا) یک ضرورت است.» با این حال، او اذعان داشت که منافع اقتصادی استخراج معادن «بهطور قابل توجهی زیاد خواهد بود.»
بازیهای قدرت
چین سالهاست که در تلاش برای جذب جزایر کوک بوده است. این کشور ایستگاه پلیس محلی، یک مدرسه ابتدایی و سیستم آبیاری در راروتونگا ساخته است. در توافقی که فوریه امضا کرد، پکن حدود ۲.۳ میلیون دلار کمک و زیرساخت به این کشور ارائه داد و در مقابل، وعده همکاری در تحقیق و کاوش معادن در اعماق دریا را دریافت کرد.
اعتراضات در راروتونگا برگزار شد. نیوزیلند که به طور سنتی بزرگترین تامینکننده کمکهای خارجی برای جزایر کوک بوده، به دلیل نگرانیها در خصوص این توافق، کمکهای خود را متوقف کرد و گفت که باید اقداماتی برای «ترمیم اعتماد و اطمینان» بین دو کشور انجام شود. ایالات متحده نیز حملات دیپلماتیک خود را شدت بخشید. واشنگتن کمی دیر به این رقابت پیوست: این کشور تنها در سپتامبر ۲۰۲۳ روابط دیپلماتیک خود را با جزایر کوک برقرار کرد، به عنوان بخشی از ابتکار دولت بایدن برای گسترش حضور ایالات متحده در این منطقه به منظور مقابله با چین.
ایالات متحده به عنوان بخشی از توافق با جزایر کوک در ماه اوت، نمایندگانی از سازمان ملی اقیانوسی و جوی (NOAA) ارسال کرد تا با گروههای زیستمحیطی دیدار کنند. پس از آن، کشتی تحقیقاتی EV Nautilus به مدت ۲۱ روز به جزایر کوک آمد. این کشتی با تجهیزات پیشرفته برای نقشهبرداری صوتی و وسایل خودکار، به مطالعه بستر دریا پرداخت. شرکت «موآنا مینز» که زیرمجموعه متعلق به شرکت «اوشن مینز» مستقر در هیوستون است، اخیرا پیشنهاد استخراج معادن جزایر کوک را به مجلس نمایندگان ایالات متحده ارائه کرد.
برای بسیاری از ساکنان راروتونگا، رقابت میان ایالات متحده و چین و استخراج معادن در اعماق دریا، حتی اگر جزایر هنوز استخراج معادن را به طور رسمی قانونی نکردهاند، حسی از بیفایده بودن به همراه دارد. تاکنون تنها مجوزهای اکتشاف صادر شده است. مایک تاویونی، که کارگاهی برای حفظ زندگی مائوری جزایر کوک اداره میکند، در این باره گفت: «این اتفاق به طور حتم خواهد افتاد.»
او افزود: «وقتی دنیا به این عناصر نیاز داشته باشد، آنها را خواهند گرفت» و در حالی که سیگار میکشید، اشاره کرد که حداقل این کار میتواند درآمدی پایدارتر از گردشگری و شیلات فراهم کند.
