یک ماه پس از تعیین ضرب‌الاجل 60 روزه ایران برای اتحادیه اروپا، هایکو ماس، وزیر امور خارجه آلمان، روز دوشنبه در ادامه تور خاورمیانه‌ای خود (که شامل کشورهای اردن، عراق و امارات بود) به ایران سفر کرد.

مهرداد عمادی، اقتصاددان در گفتگو با تجارت‌نیوز به چند پرسش در این زمینه پاسخ می‌دهد:

چرا آلمان به عنوان نماینده اروپا به ایران سفر کرد؟

به نظر می‌رسد، آلمان در بین سه کشور اروپایی نگران‌ترین کشور از افزایش تنش‌ها میان ایران و آمریکاست. آلمان در هیچ ارزیابی و چارچوبی، افزایش تنش‌ها را چه برخورد نظامی باشد یا بستن تنگه هرمز، مثبت تلقی نمی‌کند.

آلمان واقعا به دنبال این است که اولا توافق کلی برجام حفظ شود و دوما برای کاهش تنش‌ها میان تهران و واشینگتن چاره‌جویی شود. در این راستا و به دلیل نگرانی‎هایی که در منطقه وجود دارد، پیشنهاد آلمان این است که چارچوب بزرگ‌تری ایجاد شود تا زیرپایه برجام باشد.

از سوی دیگر، متاسفانه دو کشور بریتانیا و فرانسه دیگر به اندازه آلمان نگران معتبر باقی ماندن توافق هسته‌ای نیستند. همچنین شکافی که میان این دو کشور و واشینگتن وجود داشت، در سه هفته ‌اخیر (البته نه به سود ایران) کمتر شده است.

یوکیا آمانو، رئیس آژانس بین‌المللی انرژی اتمی هم به تازگی در وین از تشدید تنش‌ها بر سر فعالیت هسته‌ای ایران ابراز نگرانی کرده است.

با در نظر گرفتن همه این موارد، می‌توان به درستی فهمید که چرا هایکو ماس خارج از اروپای 3 (آلمان، بریتانیا و فرانسه) اما در عین حال همگام با اروپا، قصد دارد بیشترین تلاش‌ها را بکند تا ما دچار یک برخورد منطقه‌ای نشویم.

اگر ایران قصد ازسرگیری پروژه اتمی را داشته باشد، در آن صورت سناریوی پرخطری پیش روی ما خواهد بود. به همین دلیل آلمان خود داوطلبانه این مسئولیت را پذیرفته تا وارد گفتگو با ایران بشود.

آیا ارزیابی شما از سفر هایکو ماس به تهران مثبت بود؟

با در نظر گرفتن بازخوردهای سفر ایشان به تهران و گفتگوهایی که پس از آن در کشورهای اردن و امارات صورت گرفت، ارزیابی من تا حدودی مثبت است.

در دو سفر بعدی هایکو ماس اعلام کرد که هنوز برای یافتن یک راه حل دیر نشده و اروپا می‌تواند سرمایه‌گذاری بیشتری در ایجاد فرصت‌های اقتصادی برای ایران انجام دهد.

در عین حال، از آنجا که هنوز پیش‌نیازهای شفافیت بانکی و پرداخت‌ها در ایران انجام نشده، صحبت‌هایی هم مبنی بر دشواریِ عملی کردن این سیستم وجود داشت. اما پیام کلی منفی نبود. ترجمه پیام او از آلمانی این بود که «ما یک گفتگوی جدی با ایران داشتیم و گفتگوی جدی از این جهت که باعث می‌شود بدون پرده صحبت کنیم، مثبت است.»

آقای ماس از تلاش‌های اروپا برای پیشبرد سیستم مالی ایسنتکس با هدف انجام مبادلات تجاری در برابر تحریم‌ها با ایران خبر داد. این سفر چقدر به زودتر عملی کردن این سازوکار کمک می‌کند؟

این سه کشور (بریتانیا، آلمان و فرانسه) ریسک‌های ناشی از آسیب‌های خزانه‌داری را میان خود تقسیم کرده‌اند. از این رو، سرپرستی اینستکس در یک کشور و بخش اداری آن در کشور دیگر است. بنابراین سفر هایکو ماس به تهران به تنهایی نمی‌تواند به پیشبرد کانال ویژه تجارت اروپا منجر شود.

در عین حال، همانطور که پیش‌تر گفتم، طی 10 روز اخیر پاریس و لندن در مورد اینستکس سکوت کرده‌اند.

مسئولین در آلمان هم گفته‌اند، که اگر همکاری از جاهای دیگر وجود نداشته باشد، آلمان به تنهایی نمی‌تواند این سازوکار مالی را پیش ببرد.

من معتقدم که اگر ما اقدامی در جهت فعال کردن دو پایه دیگر این زیرپایه داشته باشیم یا آنها خود بار دیگر فعال شوند، این امکان وجود دارد که یک نتیجه قابل لمس مثبتی وجود داشته باشد.

اینکه چرا پاریس و لندن تا حدی عقب‌نشینی کرده‌اند، هنوز مشخص نیست. فعلا باید تا پایان ژوئن (نهم تیرماه) که ضرب‌الاجل ایران به اروپا برای کاهش تعهداتش به برجام است، منتظر بمانیم.