چالش جدی شالیکاران شمال در فصل جدید کشت

به گزارش تجارت نیوز، در گرمای رو به افزون روزهای نخستین بهار، شالیزارهای سبز مازندران بار دیگر بیدار شده‌اند. کشاورزان، با چکمه‌هایی گِلی و دستانی پینه‌بسته، از سپیده‌دم در دل زمین‌های شالیکاری مشغول آماده‌سازی خزانه‌ها و نشاکاری‌اند؛ اما این بار صدای اعتراض از میان ردیف‌های نشای جوان شنیده می‌شود. سایه‌ای از نگرانی بر چهره کشاورزان افتاده است؛ آن‌ها می‌گویند که زمین آماده است، آب فراهم، اما کود نیست.

در میان دشت‌های پهناور و باغ‌های خفته در حاشیه شالیزارها، کشاورزانی دیده می‌شوند که چندین بار به مراکز جهاد کشاورزی مراجعه کرده‌اند، اما هر بار دست خالی بازگشته‌اند؛ «کود سفید هنوز نرسیده»، «برای باغ هیچ سهمیه‌ای نداده‌اند»، «می‌گویند صبر کنید»؛ این‌ها جمله‌های پرتکرار این روزهای کشاورزان مازندرانی‌ است، درست در زمانی که زمین به تغذیه نیاز دارد و تأخیر در کوددهی می‌تواند فصل را از پرباری بیندازد.

در چنین شرایطی، کمبود کود شیمیایی در آستانه یکی از مهم‌ترین فصل‌های کشاورزی استان، نه‌تنها باعث کندی در روند کار شده، بلکه بیم و دلهره‌ای در دل کسانی انداخته که روزی‌شان وابسته به همین خاک و آب و کود است.

بدون کود مانده‌ایم

در نخستین روزهای بهار، هم‌زمان با آغاز مرحله حساس خزانه‌گیری و آماده‌سازی زمین برای کشت برنج در مازندران، کمبود کود شیمیایی به چالشی جدی برای کشاورزان این استان تبدیل شده است؛  این مسئله که در آغاز فصل زراعی رخ داده، موجب نگرانی فراگیر در میان شالیکاران شده و روند طبیعی کار را مختل کرده است.

حاج احمد رضایی، یکی از کشاورزان باسابقه منطقه بابل با بیش از چهار دهه تجربه در حوزه کشت برنج، در گفت‌وگو با خبرنگار ما اظهار داشت: «در تمام سال‌های گذشته، به یاد ندارم که در این مقطع از فصل، زمین آماده باشد اما کود به‌دست ما نرسد. اکنون که شرایط برای خزانه‌گیری فراهم است و بذر نیز آماده شده، نبود کود اوره مشکلات جدی برای ما ایجاد کرده است. کود باید در همین روزهای ابتدایی به خزانه برسد تا گیاه جان بگیرد. اگر این تأخیر ادامه یابد، دیگر نمی‌توان کیفیت مطلوبی از محصول انتظار داشت.»

وی با اشاره به پیامدهای تأخیر در توزیع نهاده‌های کشاورزی گفت: «سال گذشته نیز کود با تأخیر توزیع شد و نتیجه آن کاهش چشمگیر کیفیت برنج و افت عملکرد مزرعه بود. ما معیشت خانواده‌مان را از همین زمین تأمین می‌کنیم. در چنین شرایطی که نه کود باغی دریافت کرده‌ایم و نه سهمیه‌ای برای کشت برنج به ما داده‌اند، نمی‌توانیم به کار ادامه دهیم. زمان برای ما بسیار حیاتی‌ست، اما متأسفانه تصمیم‌گیری‌ها متناسب با نیازهای ما در میدان نیست.»

معصومه رستمی، از دیگر کشاورزان منطقه، که همراه با همسر خود در مزرعه فعالیت می‌کند، نیز از فشارهای معیشتی ناشی از تأخیر در توزیع کود سخن گفت و تصریح کرد: «ما با فروش محصول سال گذشته، بخشی از هزینه‌های امسال را تأمین کردیم، به امید آن‌که به‌موقع نهاده‌ها در اختیارمان قرار گیرد. اما اکنون که زمان کوددهی فرارسیده، حتی یک کیسه کود نیز به ما تحویل داده نشده است. پاسخ مسئولان فقط این است که کود هنوز وارد استان نشده یا در حال توزیع است. اما این تأخیر برای ما خسارت است، نه فقط در مزرعه، بلکه در سفره زندگی‌مان.»

وی افزود: «ما مانند کارمندان، درآمد ثابت نداریم. هر روز تأخیر در کار کشاورزی، به‌معنای یک روز درآمد کمتر و نگرانی بیشتر برای تأمین نیازهای خانواده است. کود شیمیایی فقط یک نهاده نیست؛ بخش جدایی‌ناپذیر از روند تولید است و نبود آن در زمان مناسب، اثرات مستقیم بر عملکرد مزرعه خواهد داشت.»

این اظهارات، نمونه‌ای از صدها مورد مشابه در استان مازندران است؛ استانی که امسال بیش از 228 هزار هکتار از اراضی آن به زیر کشت برنج خواهد رفت. تأخیر در تأمین نهاده‌های اصلی از جمله کود شیمیایی، می‌تواند روند تولید را مختل کرده و تأثیرات نامطلوبی بر معیشت کشاورزان و امنیت غذایی کشور بگذارد.

کود مورد نیاز تامین می شود، فقط چند روزی صبر کنید

در پی بروز نارضایتی و نگرانی میان کشاورزان مازندرانی به دلیل کمبود کود شیمیایی، حسن مومنی، مدیرکل جهاد کشاورزی مازندران با اشاره به علل این کمبود، توضیح داد: «ما از دغدغه‌های کشاورزان کاملاً آگاه هستیم و نگرانی آن‌ها را درک می‌کنیم. در حال حاضر یکی از عوامل اصلی کاهش توزیع کود اوره در استان، محدودیت‌های تردد ناوگان حمل‌ونقل سنگین طی تعطیلات نوروزی است. به دلیل ممنوعیت یا کندی عبور و مرور کامیون‌ها در این ایام، بخشی از محموله‌هایی که باید در روزهای پایانی سال گذشته و ابتدای امسال به استان وارد می‌شد، با تأخیر مواجه شده‌اند.»

وی با تأکید بر این‌که تولید کود اوره در داخل استان انجام نمی‌شود، افزود: «مازندران فاقد واحد تولید کود اوره آمونیاکی است و از این جهت، کاملاً به تأمین کود از خارج استان متکی هستیم. عمده نیاز استان از طریق پتروشیمی‌های دیگر نقاط کشور تأمین می‌شود و هرگونه اختلال در زنجیره حمل‌ونقل، مستقیماً بر فرآیند توزیع در استان تأثیر می‌گذارد.»

مدیرکل جهاد کشاورزی مازندران در ادامه خاطرنشان کرد: «تاکنون موفق شده‌ایم حدود 40 درصد از نیاز استان را تأمین و بین شهرستان‌ها توزیع کنیم. این عدد بر اساس سهمیه‌ای است که از سوی شرکت خدمات حمایتی کشاورزی به استان اختصاص یافته است. البته ما به‌صورت پیوسته در حال پیگیری هستیم تا مابقی سهمیه نیز هر چه سریع‌تر تأمین شود و طی روزهای آینده شاهد ورود بخش عمده‌ای از کودهای باقی‌مانده به استان خواهیم بود.»

مومنی با اشاره به حجم بالای اراضی شالیزاری استان تصریح کرد: «با توجه به این‌که بیش از 228 هزار هکتار از اراضی مازندران امسال به زیر کشت برنج خواهد رفت، نیاز به کود شیمیایی در این مقطع بسیار حیاتی است. برای ما نیز اهمیت دارد که کود در موعد مقرر و قبل از پایان مرحله خزانه‌گیری به دست کشاورزان برسد. بر همین اساس، هماهنگی‌های لازم با شرکت‌های حمل‌ونقل و مراکز توزیع صورت گرفته و انتظار داریم این گره به‌زودی برطرف شود.»

وی در پایان اطمینان داد که جهاد کشاورزی استان به‌طور مستمر با مراکز توزیع شهرستانی در ارتباط است و کشاورزان می‌توانند با مراجعه به مراکز مربوطه و ثبت درخواست، به‌محض ورود محموله‌های جدید، کود مورد نیاز خود را دریافت کنند.

رفع مشکل کود کشاورزی حداکثر تا هفته آینده

‌‌مهدی یونسی رستمی استاندار مازندران نیز در حاشیه شورای کشاورزی مازندران اظهار داشت: حداکثر اوایل هفته بعد مشکل توزیع کود در کل استان رفع خواهد شد؛ بنده با کشاورزی سنتی مخالف هستم، ما باید کشاورزی را به سمت کشاورزی مدرن سوق دهیم. وقتی کشاورزی مدرن شود، حدود 30 تا 50 درصد بازدهی آن افزایش پیدا می‌کند که در کنارش البته باید صنایع تبدیلی و صنایع فرآوری شده را هم احیا کنیم.

استاندار مازندران گفت: کشاورزانی که از فناوری‌های نوین و علم روز دنیا استفاده می‌کنند از یک هکتار 155 تن مرکبات برداشت کردند؛ این در حالی است که کشاورز سنتی تناژ کمتری دریافت می‌کند.

استاندار مازندران با اشاره به کارگروه‌های مختلف در موضوع کشاورزی تاکید کرد: کارگروهی برای تبدیل کشاورزی از بالقوه به بالفعل رساندن کشاورزی مدرن تشکیل شد.

وی با تاکید بر لزوم صادرات هدفمند و برند سازی گفت: برنج طارم خودمان را می‌توانیم برند سازی کنیم؛ در کنار کشاورزی گردشگری کشاورزی را هم باید راه‌اندازی کنیم. ظرفیت آب بندان‌ها و بوم‌گردی‌ها برای تماشای شالیزار زمینه جذب گردشگر را فراهم می‌کند و در آنجا امرار معاش خواهند کرد. با فعال سازی بوم‌گردی‌ها، کشاورزی سنت به کشاورزی مدرن تبدیل می‌شود.

استاندار مازندران راه‌اندازی شرکت‌های تعاونی در استان را یک بخش دیگر فعالیت در زمینه کشاورزی دانست و افزود: شرکت‌های تعاونی برای کشاورزان است. در بازدید غرب استان دیدم که با کمبود انبار مواجه هستیم و دستور دادیم که برای رفع این چالش تسهیلات در اختیار فعالان اقتصادی قرار داده شود؛ امسال به طور قطع شرکت‌های تعاونی را فعال خواهیم کرد و محصولات را از کشاورزان خریداری کرده و در اختیار دولت قرار خواهیم داد.

شالیزارها هنوز خاموش‌اند. بذرها در دل خزانه‌های نیمه‌جان منتظرند، و کشاورزانی که عمری با خاک، آب و آفتاب عهد بسته‌اند، اکنون در انتظار وعده‌ها، نگاهشان را از خاک به جاده‌ها دوخته‌اند؛ جاده‌هایی که کامیون‌های حامل کود باید از آن‌ها بگذرند تا جان تازه‌ای به این خاک بخشیده شود.

کمبود کود شیمیایی، اگرچه در نگاه اول مسئله‌ای فنی و مرتبط با زنجیره تأمین به‌نظر می‌رسد، اما در واقع، بازتابی عمیق از شکنندگی نظام کشاورزی در برابر کوچک‌ترین اختلالات لجستیکی و مدیریتی است. کشاورز، با زندگی‌اش بر روی ساعتِ طبیعت کار می‌کند؛ نه می‌تواند زمان کاشت را عقب بیندازد، نه فرصت جبران برای برداشت از دست‌رفته دارد. برای او، هر روز تأخیر، یعنی دانه‌ای که ریشه نمی‌گیرد، ساقه‌ای که قد نمی‌کشد، و فصلی که بی‌حاصل می‌گذرد.

از سوی دیگر، سخنان مسئولان نشان می‌دهد که بخش قابل توجهی از مشکل، نه به نبود منابع، بلکه به تأخیر در انتقال و توزیع بازمی‌گردد؛ مسئله‌ای که با برنامه‌ریزی دقیق‌تر و هماهنگی مؤثر میان نهادهای مسئول، می‌توانست تا حد زیادی مدیریت شود. این در حالی است که اکنون ده‌ها هزار خانوار کشاورز، تنها با چند کیسه کود، آینده یک سال زراعی را در کف دستان خود نگه می‌دارند.

اگرچه وعده‌ها برای تأمین باقیمانده کود در روزهای آینده مطرح شده، اما واقعیت این است که هر روز و هر ساعت در تقویم کشاورزی معنا دارد. تاخیر در کوددهی خزانه‌ها، به‌طور مستقیم بر کیفیت محصول نهایی، هزینه‌های تولید، و به تبع آن، قیمت برنج در بازار اثر می‌گذارد. این، تنها دغدغه کشاورزان نیست؛ بلکه زنگ خطری است برای امنیت غذایی و ثبات بازار، که باید از هم‌اکنون جدی گرفته شود.

منبع: تسنیم